MİLLİ EGEMENLİĞİN TECELLİSİNE ANADOLU’DAN BAKMAK: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN AÇILIŞININ ANADOLU BASININDAKİ YANKILARI

Yıl 2021, Sayı: 66, 337 - 363, 24.06.2021

Mesut Yavaş

Öz

Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri’nin Türk topraklarını işgal girişimleri, Türk milletinin haklı direnişiyle karşılaşmış ve millet devreye girerek istiklaline darbe vurmak isteyen işgal güçlerine karşı bağımsızlık mücadelesini başlatmıştır. Nitekim bu kapsamda Anadolu’nun kalbi konumundaki Ankara’da milli egemenliğin tecellisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi teşekkül etmiş ve Mustafa Kemal liderliğinde başlatılan Millî Mücadele’nin yürütülmesinde lokomotif görevini üstlenmiştir. Buradan hareketle bu çalışmada teşekkülüyle millet iradesinin vücut bulduğu ve Millî Mücadele’nin ivme kazandığı Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışının Anadolu basınındaki yankıları ele alın-mıştır. Anadolu’nun dört farklı noktasından döneme tanıklık etmiş ve Millî Mücadele’ye destek vermiş dört farklı ses Kastamonu’da Açıksöz, Erzurum’da Albayrak, Konya’da Öğüd ve Balıkesir’de İzmir’e Doğru gazeteleri bu çalışmanın ana kaynakçasını oluşturmuştur. Çalışmada Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışının Anadolu’ya müjdelenmesi, açılışın Anadolu’da yaşattığı sevinç ve yapılan kutlama törenleri, Meclisin teşekkülünün Anadolu için anlam ve önemi ile Anadolu’nun Meclisten beklentileri yurdun farklı noktalarından ve basının gözünden yansıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Milli Egemenlik, Milli İrade, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anadolu Ba-sını, Açıksöz, Albayrak, Öğüd, İzmir’e Doğru.

Lookıng at The Manıfestatıon of Natıonal Sovereıgnty from Anatolıa: Repercussıons of the Openıng of the Grand Natıonal Assembly of Turkey in the Anatolıan Press

Öz

When the Entente States attempted to invade the Turkish lands after the First World War, the Turkish people got involved in a justifiable resistance and launched the struggle for independence against the occupation forces that wanted to inflict a blow on their independence. As a result, the Grand National Assembly of Turkey, rising as a manifestation of national sovereignty, was established in Ankara, the heart of Anatolia that assumed the locomotive’s role for the National Struggle’s conduct initiated under the leadership of Mustafa Kemal. In this regard, this study addresses the repercussions of the opening of the Grand National Assembly of Turkey, whose establishment national will came into being, and the National Struggle gained momentum in the Anatolian press. The primary materials of this study include the Açıksöz [Frank] in Kastamonu, Albayrak [Turkish Flag] in Erzurum, Öğüd [Advice] in Konya and İzmir’e Doğru [Toward Izmir] in Balıkesir, newspapers witnessing the period from four different points of Anatolia and supporting the National Struggle for newspapers played essential roles in informing, raising awareness of, and guiding the people in a world with no radio and television as means of forming public opinion. The study aims to present the announcement of the opening of the Grand National Assembly of Turkey to Anatolia, the joy it aroused and celebrations held in Anatolia, the meaning and importance of the establishment of the Assembly for Anatolia and the expectations of the Anatolia from the Assembly from the eyes of the press from different points of the country.

Anahtar Kelimeler

National Sovereignty, National Will, Grand National Assembly of Tur-key, Anatolian Press, Açıksöz, Albayrak, Öğüd, İzmir’e Doğru.

Kaynakça

• Akbulut, Dursun Ali. (2006). Albayrak Olayı, Milli Mücadele Başlarında Halk Hükümeti Kurma Girişimi Erzurum 1920. İstanbul: Temel Yayınları.
• Akbulut, Dursun Ali; Aslan, Yavuz; Aslan, Betül; Başak, Tolga; Erdem, Ömer; Öncü, Ali Servet; Uca, Alaattin; Yüksel, Mevlüt. (2012). Yüce Yurttan Yükselen Ses Albayrak 1919-1921 Tıpkıbasım ve Yeni Türk Alfabesiyle (2. bs.). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Akşin, Sina. (1998). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, Son Meşrutiyet (1919-1920), C. 2. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Atatürk, Kemal. (2003). Nutuk 1919-1927. Zeynep Korkmaz (Bugünkü Dille Yay. Haz.). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Atnur, İbrahim Ethem. (2012). “Moskova ve Kars Antlaşmalarına Göre Nah-çıvan”, 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu (Kars Antlaşması ve Bölgesel Etkileri) 13-15 Ekim 2011. (s. 65-75). Kars: Kafkas Üniversitesi Yayınları.
• Avanas, Ahmet. (1998). Milli Mücadele’de Konya. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Coşar, Ömer Sami. (1964). Milli Mücadele Basını. İstanbul: Gazeteciler Cemi-yeti Yayınları.
• Dayı, S. Esin. (1996). “1918-1920 Yılları Arasında Iğdır ve Çevresindeki Siyasi Gelişmeler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 5, s. 1-27. Dursunoğlu Cevat. (1998). Milli Mücadele’de Erzurum (2. bs.). İstanbul: Erzurum Kitaplığı.
• Eski, Mustafa. (1995). Kastamonu Basınında Milli Mücadele’nin Yankıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Gökbilgin, M. Tayyib. (2011). Milli Mücadele Başlarken, Mondros Mütarekesi’nden Büyük Millet Meclisi’nin Açılmasına. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Görgülü, İsmet. (1993). On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Gürer, Turgut. (2006). Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl (2. bs.). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları Yayınları.
• İlgürel, Mücteba. (1999). Milli Mücadele’de Balıkesir Kongreleri. İstanbul: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• İnan, Afet. (2011). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler (9. bs.). Arı İnan (Yeni Bas. Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jaeschke, Gotthard. (1989). Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar (30 Ekim 1918-11 Ekim 1922) (2. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kansu, Mazhar Müfit. (1988). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. 2. (3. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kocatürk, Utkan. (1988). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938 (2. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kocatürk, Utkan. (1999). Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Önder, Mehmet. (1994). “Milli Mücadelenin Yanında ve Safında Öğüd Gazetesi (1917-1923)”, X. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, C. VI, Ankara 22-26 Eylül 1986. (s. 2863-2876). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özdemir, Zekeriya. (2001). Balıkesir Bölgesi’nde Milli Mücadele Önderleri (2. bs.). Ankara: y.y.
• Öztoprak, İzzet. (1981). Kurtuluş Savaşında Türk Basını (Mayıs 1919-Temmuz 1921). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sarıhan, Zeki. (1993). Kurtuluş Savaşı Günlüğü I (Açıklamalı Kronolo-ji),Mondros’tan Erzurum Kongresi’ne (30 Ekim 1918-22 Temmuz 1919). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sarıhan, Zeki. (1994). Kurtuluş Savaşı Günlüğü II (Açıklamalı Kronoloji), Erzurum Kongresi’nden TBMM’ye (23 Temmuz 1919-22 Nisan 1920). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Selek, Sabahattin. (2000). Anadolu İhtilali, Mondros Mütarekesinden Türkiye Cumhuriyeti’nin Doğuşuna Kadar Ulusal Savaşımızın Belgeseli, C. 1. İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Selvi, Haluk. (2000). Milli Mücadele’de Erzurum (1918-1923). Ankara: Ata-türk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Tansel, Selahattin. (1973/1). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. 1.Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları.
• Tansel, Selahattin. (1973/2). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. 3. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları.
• Tunaya, Tarık Zafer. (2002). Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938), Mütareke, Cumhuriyet ve Atatürk, C. 2. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Türkmen, Zekeriya. (2001). Mütareke Döneminde Ordunun Durumu ve Yeniden Yapılanması (1918-1920). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Türkmen, Zekeriya. (2002). “İstanbul’un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (13 Kasım 1918-16 Mart 1920)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XVIII (53). 319-372.
• Açıksöz...................................................................
• Albayrak..................................................................
• Öğüd.........................................................................
• İzmir’e Doğru............................................................