GÖRSEL SANATLAR ÖĞRETMEN ADAYLARININ DENETİM ODAKLARINA İLİŞKİN ALGILARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2008, Sayı: 20, 1 - 14, 01.03.2010

Oğuz Dilmaç

Öz

Denetim odağı kişinin olayları yönlendirme ve bireylerin kendi davranışları
hakkındaki yargılarıdır biçiminde açıklanabilir. 1960 yılında Julian Robert tarafından
geliştirilen denetim odağı kavramı psikolojide kişiliğin önemli bir yönü olarak
düşünülmektedir. Denetim odağı hayatta karşılaşılan olayların asıl nedenlerinin ne
olduğuna dair kişisel algıya ait düşüncelerdir.
Bu çalışmanın amacı görsel sanatlar öğretmen adaylarının denetim odağı düzeylerini bazı değişkenlere göre karşılaştırmaktır. Araştırmanın örneklemini Atatürk
Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Resim-iş Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır.
Görsel sanatlar öğretmen adaylarının denetim odağını belirlemek amacıyla
Rotter İç-Dış Denetim Odağı Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma betimsel bir çalışma
olup, 2007-2008 öğretim yılı güz döneminde, Resim-iş Eğitimi Anabilim Dalında
öğrenim gören 1. sınıftan 18, 2. sınıftan 28, 3. sınıftan 13 ve 4. sınıftan 16 olmak
üzere toplam 75 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin 32’si erkek ve 43’ü bayandır.
Araştırmada elde edilen verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmasında SPSS
13.0 istatistik paket program kullanılmıştır. Değişkenler arasında anlamlı ilişkinin
olup olmadığı çapraz tablolardan elde edilen Ki-kare sonuçlarına göre değerlendirilmiştir.
Anlamlılık düzeyi p < 0,05 olarak kabul edilmiştir.
Sonuç olarak, görsel sanatlar öğretmeni adaylarının denetim odağı puanları
arasında sınıflar arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bulgulardan, Resim-iş
Eğitimi Anabilim Dalı öğrencilerinin yüksek düzeyde içsel denetim odağına
sahip oldukları saptanmıştır. Cinsiyetleri açısından denetim odağını öngörmede
anlamlı bir farklılaşma görülmüş, kızların erkeklere oranla daha içsel denetim
odaklı oldukları belirlenmiştir. Ayrıca denetim odağı ile akademik başarı değişkeni
arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu verilere dayanarak iç denetim odağına
sahip öğretmen adaylarında akademik başarının yüksek olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Denetim odağı, görsel sanatlar eğitimi, resim-iş eğitimi

Kaynakça

• Akay, B. (1983). “Lise Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyleri”. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akbulut, E.(2006). “Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Denetim Odaklarına İlişkin Algıları”, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 3, 171-180.
• Balcı, S. (1997). “Lise Öğrencilerinin Denetim Odağı ile Sınav Kaygısı Arasın- daki İlişki (YYT)”, Gazi Üniv. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, ss.50-51.
• Cengil, M. (2004). “Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Denetim Odaklarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Gazi Üni- versitesi, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.III, Sayı:5, ss.65-88.
• Dağ, İ. (1991). “Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)’nin Üniver- site Öğrencileri için Güvenirliği ve Geçerliği”. Psikoloji Dergisi, (26), 10- 16.
• Davies, G. M. (1982). “Perceived Self-Efficacy Outcome Expectancies And Negative Mood States And Stage Real Disease”. Journal of Abnormal Psychology, 91, 241-244.
• Frazier, L.D. ve Waid, L.D. (1999). “Influences On Anxiety İn Later Life: The Role Of Health Status, Health Perceptions And Health Locus Of Control”. Aging and Mental Health, 3(3), 213-220.
• Küçükkaragöz, H. (1998). (Sakarya), “İlkokul Öğretmenlerinde Kontrol Odağı ve Öğrencilerini Kontrol Odağının Oluşumuna Etkileri”, (YDT), Dokuz Eylül Üniv. SBE, İzmir 1998, s. 80.
• Herbert M. Lefcourt, (1982). “Current Trends in Theory and Research”, Law- rence Erlbaum Associates Publishers, New Jersey, s. 32.
• Jansenn, T. ve Carton, J.S. (1999). “The Effect Of Locus Of Control And Task Difficulty On Procrastination”. The Journal of Genetic Psychology, 160(4), 436-442.
• Kırışoğlu, O.,T. (2002). “Sanatta Eğitim Görmek, Öğrenmek, Yaratmak”. Pegama Yayıncılık, Ankara, ss.49.
• Köksal, F. (1991). “Denetim Odağı İle Saldırgan Davranışlar Arasındaki İliş- kiler”, (YDT), Atatürk Üniv. SBE, Erzurum, s. 90-91b.
• Martin, R. ve Diğerleri, (2005). “The Role Of Leader-Member Exchanges İn Mediating The Relationship Between Locus Of Control And Work Reactions”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78, 141-147.
• Moore M.M. (2006). “Variations İnText Anxiety and Locus Of Control Orientation in Achieving and Underachieving Gifted and Nongifted Middle School Students. University Of Connecticut”. A dissertation degree of The Doctor of Philosophy.
• Nilgün Sarper, (2001). “Yetiştirme Yurdunda Yetişen Çocuklar İle Anne-Baba Yanında Yetişen Çocukların Denetim Odaklarının Karşılaştırılması”, (YYLT), Dokuz Eylül Üniv. Eğitim Bilimleri Enst., İzmir, s. 48.
• Osterman, K. ve diğerleri (1999). Locus Of Control And Three Types Of Aggression. Agressive Behaviour, 25, 61-65.
• Ozolins, A.R. ve Stenstrom, U. (2003). “Validation Of Health Locus Of Control Patterns İn Swedish Adolescent”. Adolescence, 38(152), 650-658.
• Özsoy, V.(2003). “Görsel Sanatlar Eğitimi”, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, An- kara.
• Park, Y. ve Kim, U. (1998). “Locus Of Control, Attributional Style And Academic Achievement: Comparative Analysis Of Korean, Korean- Chinese And Chinese Students”. Asian Journal of Social Psychology, 1, 191-208.
• Ross, M. W. (1989). “The Relationship between Locus of Control and Academic Level and Sex of Secondary School Students” . University of Ottawa and Maurice C. Taylor, Algonquin vol. 14, no4, pp. 315-322 (15 ref.).
• Rotter, J.B. (1966). “Generalized Expectancies For İnternal Versus External Control Of Reinforcement”. Psychological Monographs, 80, 1-28.
• Sardoğan, M. ve Diğerleri, (2006). “Bir insan İlişkileri Beceri Eğitimi Progra- mının Üniversite Öğrencilerinin Denetim Odağı Düzeylerine Etkisi”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Cilt 2, Sayı 2, Aralık, ss. 184-194.
• Tapçan, T. K. (2002). “Ebeveyn Tutumları Ve İlköğretim 6,7 Ve 8. Sınıf Öğ- rencilerinin Denetim Odağı İlişkisi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünüvar, A. (2003). “Çok Yönlü Algılanan Sosyal Desteğin 15-18 Yaş Arası Lise Öğrencilerinde Problem Çözme Becerisine ve Benlik Saygısına Etkisi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wong-McDonald, A. ve Gorsuch, R. L. (2004). “A Multivariate Theory Of God Concept, Religious Motivation, Locus Of Control, Coping And Spiritual Well-Being”. Journal of Psychology and Theology, 32(4), 318-334.
• Yeşilyaprak, B. (1990). “Denetim Odağının Belirleyicileri ve Değişime İlişkin Araştırmalar: Bir Eleştirel Değerlendirme”, Psikoloji Dergisi. 7 (25), 41- 52.