VAN KALESİ’NDE BİR DİNİ MİMARLIK ÖRNEĞİ: SÜLEYMAN HAN CAMİİ RESTORASYON ÇALIŞMALARI / A RELIGIOUS ARCHITECTURE SAMPLE IN VAN CASTLE: SULEYMAN KHAN MOSQUE RESTORATION

Yıl 2012, Sayı: 28, - , 18.11.2013

Şahabettin Öztürk

Öz

Özet

Süleyman Han Camii, Van Kalesi’nin en üst bölümünde oldukça

engebeli bir alanda inşa edilmiştir. Van Kalesi’nin adeta simgesi olan

Süleyman Han Camii, Van halkı tarafından “Kale Üstü Camii” olarak

bilinmektedir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Irakeyn Seferi sırasında caminin esaslı

onarımı mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Evliya Çelebi,

Seyahatnamesi’nde caminin üzerinin kubbe ile örtülü olduğunu belirtmiştir.

19. yy. sonuna ait Osmanlı Saray Albümündeki fotoğraf ve 1848’de Jules

Laurens’in yaptığı gravürde ise caminin düz dam ile örtülü olduğu

görülmektedir. Cami formuna uygun olarak üst örtü sistemi de ilk önce

merkezi bir kubbe ile kapatılmıştır. Ancak, 1655’te Van da meydana gelen

depremde cami tamamıyla yıkılmıştır. Daha sonraki onarımlarda cami beden

duvarlarında kerpiç yapı malzemesi ve geleneksel Van mimari yapım tekniği

kullanılarak üzeri düz bir dam ile örtülmüştür. Cami, 1915-1918 Rus

İşgalinde tamamıyla yıkılmıştır.

Van Kalesi’nde bir dini mimarlık örneği olan Süleyman Han Camii,

korunması gerekli kültür varlığı özelliği gösterdiğinden, tescil edilmiştir.

Camiinin ilk bilimsel kazı çalışmaları İstanbul Üniversitesi tarafından 1983

yılında yapılmıştır. Van Valiliği İl Özel İdaresi tarafından Koruma Projesi

kapsamında rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlatılmış ve

restorasyon çalışmaları tamamlanarak, 95 yıl sonra ilk kez 17 Eylül 2010

tarihinde ibadete açılmıştır.

Yapının son restorasyonunda yörenin geleneksel yapım teknikleri ve

moloz taş, ahşap, tuğla, kerpiç gibi yapı malzemesinin yanı sıra odun külü

katkılı çamur bağlayıcı malzeme olarak kullanılmıştır. Bildiride, Süleyman Han Camii ayrıntılı bir şekilde tanıtılmış ve restorasyon bağlamında

irdelenmiştir.

Abstract

Suleyman Khan Mosque has been constructed in a considerably

rough area taking place on the uppermost part of Van Castle. Suleyman

Khan Mosque is a kind of symbol of Van Castle and it is known as ‘’Castle

Upper Mosque’’ by the people of Van.

The Mosque has been well repaired during Suleyman the

Magnificent’s Irakeyn Campaign by Architect Sinan Evliya Çelebi who has

promenaded the region, and in his Travek Book he has stated that the

Mosque’s top was covered with the dome. In the photograph belonging to

the end of 19th century and taking place in the Ottoman Palace Album and

in the gravure done by Jules Laurens in 1848, it is seen that the Mosque was

covered with flat roof. In compliance with its form, the Mosque was covered

with top coverage system and this was first done as the central dome.

However, in 1665, the Mosque has been demolished completely in the

earthquake in Van. In the later repairs, the Mosque has been covered with

flat roof by using adobe structure material on its main walls and by using

traditional Van construction technique. The Mosque has been demolished

again completely in 1915-1918 Russian invasions.

Suleyman Khan Mosque is a religious architecture sample in Van

Castle and it has registration because it shows the characteristics of a cultural

asset required to be protected. First scientific excavation works of the

Mosque has been done in 1983 by Istanbul University. Its building survey,

restitution and restoration projects have been prepared by Van Governorate’s

Province Special Administration in the scope of Protection Project and its

restoration works have been completed, and 95 years later, for the first time

after its closure because of its destruction, it was opened to worship on

September 17, 2010. On the last restoration of the structure, region’straditional construction techniques and construction materials such as the

rubble stone, wooden materials, brick, and adobe have been used together

with the wood ash as the binding material containing additive. Suleyman

Khan Mosque has been introduced with details, and has been scrutinized in

the context of restoration.

Anahtar Kelimeler: Van Cami Mimarisi, Geleneksel Yapı

Malzemesi, Koruma, Restorasyon.

Keywords: Van Mosque Architecture, Traditional Construction Material,

Protection, Restoration.

Anahtar Kelimeler

-