TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE VE ERZURUM KADIN BARLARINDA GÜVERCİN MOTİFİ

Yıl 2013, Sayı: 30, 83 - 93, 19.11.2013

A.selim Doğan

Öz

Bu araştırmada Türk halk kültüründe oldukça önemli bir yer tutan ve
zaman zaman kutsallık yüklenen kuşlardan güvercinin, bütün yönleriyle
araştırılıp Erzurum kadın barlarında yer almasının nedenlerinin ortaya
çıkarılmasını amaçlamıştır. Araştırmada ayrıca Erzurum yöresi kadın barları
dışında, güvercin motifinin halk oyunları türlerinden misket ve halay türlerinde
de güvercin motifine yer verildiği gibi, Anadolu oyun kültüründe bu motifin
önemini ortaya koymaktadır.
Araştırmada güvercinin Türk halk kültürü ve Türk- İslâm inanışlarındaki
yeri ve öneminin ortaya konmasının yanı sıra, diğer inançlar açısından da önemi
saptanmıştır. Yine bu çalışma ile güfteli Erzurum kadın barlarından olan
güvercin barının ezgi ve ritim yapısının analizi yapılmıştır. Güvercinin Türk halk
kültürü ve inanışlarında sevginin, saflığın, aşkın ve barışın simgesi olarak, halk
oyunlarımızda da derin anlamı ile yaşatıldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Kültürü, Erzurum Kadın Barları, Güvercin

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel (1992). Müsned, Çağrı Yay., İstanbul, I, 297.
• Akalın, L. Sami (1993). “Türk Folklorunda Kuşlar”, Ankara.
• Artun, Erman (2004). “Anonim Türk Halk Edebiyatı”, İstanbul.
• Baydemir, Hüseyin (2009). “Özbekistan’da Ölüm Adetleri”, Turkish Studies, 4/8 Fall (662-664).
• Çakmak, Merete – Işın, Mary (2005). “Anadolu Kuş Adları Sözlüğü”, İstanbul.
• Çoruhlu, Yaşar (2011). “Türk Mitolojisinin Ana Hatları”, İstanbul.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as(1992). “Sünenü Ebû Dâvûd, Çağrı Yay., İstanbul, “ Edeb, 65; İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünen, el-Mektebetü’l-İslâmiyye”, İstanbul, ts., Edeb, 44.
• Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillah (1983). Hilyetü’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, , V, 239.
• Ergin, Muharrem (2008). “Dede Korkut Kitabı”, Ankara.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî, Sünen (1992). “el-Mektebetü’lİslâmiyye,”, İstanbul, ts., Menâsik, 28.
• İbn Ebî Şeybe, Abdurrahman b. Muhammed (1409). “el-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr, Mektebetü’r-Rüşd”, Riyâd, Hac, 76.
• Kalafat, Yaşar (2002). “Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk İnançları-I-”, Ankara.
• Köksay, Mümin (2003). “Nuh Tufanı ve Sümerlerin Kökeni”, Ankara
• Kutsal Kitap (2001). “Eski ve Yeni Antlaşma”, İstanbul.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc (1992). “Sahîhu Müslim, el-Mektebetü’lİslâmiyye”, İstanbul, ts., Fedâil, 110
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevre, Sünenü’t-Tirmizî, Çağrı Yay., İstanbul, Menâkıb, 11. Ocak, A. Yaşar (2004). “Türk Sufîliğine Bakışlar”, İstanbul.
• Ocak, A. Yaşar (2009). “Geçmişten Günümüze Alevî- Bektaşî Kültürü”, Ankara. Ocak, A. Yaşar (2010). “Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler”, Ankara.
• Ocak, A. Yaşar (1983). “Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri”, İstanbul.
• Ögel, Bahattin (1971). “Türk Mitolojisi1”, İstanbul.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed, el-Mu’cemü’l-Evsat, Dâru’l-Haremeyn, Kahire, 1993; VI, 154.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs (1987). “ Müsnedü’ş-Şâfiî, Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye”, Beyrût, tsz., s. 135.
• Yılmaz, Orhan, Savaş, Türker, Ertuğrul, Mehmet (2012). “Güvercin ve Güvercin Yetiştiriciliğinin Türk Kültüründeki Yeri”, Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayı:2, s.79-86.