Lithography Art in Turkey Between 1831-1920

Yıl 2017, Sayı: 38, 9 - 20, 29.05.2017

İsmail Keskin

Öz

The lithography has a
deep-rooted tradition based on centuries in European countries. Lithography is
invented in Germany on 1796 as an alternative to intaglio and relief printing
techniques, however, it is completely different from traditional printing
techniques, and natural stones are used as a mold and emerged as a totally new
method of preparing the stone with chemical reactions. In 1831, within the
context of westernization movements, it is brought to our country in order to
be used in printing and reproduction of materials for military training purposes.
Over the time, it became the first lithography technique of our country by
attracting attention of artists.

In this research, arrival
process of lithography technique, which serves as a visual communication means
in our country in both written and artistic areas, and afterwards, its
contributions to Turkish culture and art will be examined. The lithography art
of the republican era is a period of evolution, as it is in the other branch of
arts. The role and development of lithography in the republican era and its
transition from folk art to academic art within the Turkish lithography will be
examined in a separate study.

Anahtar Kelimeler

Lithography, Litho, Original Printmaking

1831-1920 YILLARI ARASINDAKİ TÜRKİYE’DEKİ LİTOGRAFİ (TAŞBASKI) SANATI

Öz

Avrupa ülkelerinde baskıresmin yüzyıllara dayanan köklü bir geleneği vardır. Çukur ve yüksek baskı tekniklerine alternatif olarak, 1796’da Almanya’da icat edilen litografi, geleneksel baskı tekniklerinden tamamen farklı, doğadan çıkarılan taşların kalıp olarak kullanıldığı ve kimyasal tepkimelerle basıma hazırlandığı yepyeni bir yöntem olarak ortaya çıkmıştı. Batılılaşma hareketleri çerçevesinde, 1831’de askeri eğitim amaçlı materyallerin basımı ve çoğaltılması için ülkemize getirildi. Zamanla sanatçıların da ilgisini çekerek ülkemizin ilk baskıresim tekniği oldu. 

Bu araştırmada, ülkemizde hem yazı hem de sanatsal alanda bir görsel iletişim aracı işlevi gören litografi tekniğinin ülkemize geliş süreci, sonrasında Türk kültür ve sanatına kattıkları incelenecektir. Cumhuriyet dönemi litografi sanatı, diğer sanat alanlarında olduğu gibi bir evrimle dönemidir. Cumhuriyet dönemi Türk baskıresmi içinde, halk sanatından akademik sanata geçiş sürecinde litografinin rolü ve gelişimi ayrı bir çalışmada ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Litografi, Taş Baskı, Özgün Baskıresim

Kaynakça

• Atar, Atilla (1995). Başlangıcından Günümüze Taşbaskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Çilen, Hülya (1995). Metal ve Taşbaskının İlk Uygulama Dönemleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dönmez, İrfan (2008). Türk Baskıresminin Gelişim Sürecine Katkısı olan Kurum ve Sanatçılar, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esmer, Hayri (2011). Türkiye'de Baskıresme Bakmak, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Gerçek, S. Nüzhet (1939). Türk Taş Basmacılığı, İstanbul: Devlet Basımevi
• Güneş, Yunus (1988). Anlatım Resimleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hakan, Saime (1993) . Taş Baskıda Halk Sanatı ve Akademik Sanat, (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sesigür, Hülya (1993). Litografi Tekniği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.