Surface Ceramics as An Element of Urban Memory and The Example of Sao Bento Train Station in Porto

Yıl 2019, Sayı: 42, 51 - 68, 26.03.2019

Deniz Onur Erman

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.492106

Öz

Throughout history, humankind has devised various ways of conveying his
cultural heritage to oncoming generations, most commonly in the form of
artistic and architectural creations as examples of his cultural existence. For
the residents of the city, these locations and buildings may in time become
important cultural symbols, enabling them to connect with their past lives and
to integrate the past and the future. The post office that one goes by every
day, a glorious monument, the statue before which people have rendezvous, the
old theatre building that has witnessed our childhood as well as that of our
children, the train station where uncountable separations and reunions take
place, all help inhabitants to form strong roots that go deep in the city. These
do not only assist in connecting with one’s past, but also in establishing a
respectful attachment with the history and geography that he or she lives in
and eventually lead to will and efforts to pass these values to future
generations. City memory is a collective memory that is made of the social,
cultural and historical experiences of the residents. Historical buildings that
enrich cities are actually the products of the cultural and artistic background
of the society and this cultural heritage is passed on to form a collective
memory that spans multiple generations.

Ceramics has always shed light on the development of civilization and
has been an indicator of the economic, political and cultural progress of the
society. Throughout history, people have used ceramics as architectural
elements, among innumerable other uses. The most common practice is to use
ceramics on inner and outer surfaces of buildings. High and low reliefs,
mosaics, classical or modern panels with or without glaze have been widely used
to depict decorative or illustrative forms. Porto Sao Bento Central Train
Station is a unique and magnificent example of a such structures. This is a
huge building, covered on the inside by massive brush-décor glazed ceramics and
certainly merits mention and study. Other prominent examples of buildings with
surface ceramics which have important roles in their corresponding urban
memories will also be presented.

Anahtar Kelimeler

Urban memory, city identity, surface ceramics, ceramic tile, azulejo, Sao Bento Train Station, Porto

Bir Kent Belleği Unsuru Olarak Yüzey Seramikleri ve Sao Bento Tren İstasyonu Örneği

Öz

İnsanoğlu tarih boyunca kültürel
birikiminin bir göstergesi olarak mimari ve sanatsal yapılar oluşturmuş,
kültürel varlığını sonraki nesillere aktarmanın türlü yollarını bulmuştur.
İnsan için kimi zaman bu mekânlar geçmiş yaşantıları ile bağ kurmalarını
sağlayan, geçmiş-gelecek entegrasyonu açısından önemli kültürel semboller
olabilmektedir. Hergün önünden geçilen bir postane binası, görkemli bir anıt,
önünde buluşulan heykel, çocukluğumuza ve kendi çocuklarımızın çocukluğuna da
şahit olan eski tiyatro binası, ayrılıkların ve kavuşmaların şahidi tarihi tren
garı insanın köklerini, yaşadığı kentin derinlerine salmasına yardımcı olur.
Sadece kendi geçmişine değil, yaşadığı tarihe, coğrafyaya saygıyla bağlanmasına
ve bu değerleri gelecek nesillere de aktarmak için çaba duymasını sağlar. Kent
belleği, kent sakinlerinin kültürel, sosyal, tarihsel deneyimleriyle birlikte
inşa ettikleri bir kollektif bellektir. Kentleri zenginleştiren tarihi yapılar
o toplumların kültürel ve sanatsal birikimlerinden doğmakta ve bu kültürel
donanım sonraki nesillere aktarılarak kültürel belleğin oluşumunu
sağlamaktadır.

Seramik çağlar boyunca uygarlığın gelişimine ışık tutmuş, yer aldığı
toplumun ekonomik, siyasal ve kültürel gelişiminin bir göstergesi olmuştur.
Tarih boyunca insanların seramiği mimari bir eleman olarak türlü şekillerde
kullandıkları bilinmektedir. Mimari bir unsur olarak iç ve dış mekânlarda
yüzeyde kullanımı en sık karşılaşılan türüdür. Tarih boyunca alçak-yüksek
rölyefler biçiminde, mozaik şeklinde, klasik veya modern panolar halinde,
resimsel ögelerin yansıtılması şeklinde sırlı ve sırsız türlü biçimlerde
uygulama alanı bulmuştur. Dünyadan pek çok özgün örnekler ile desteklenecek
olan bu konuda bir kent belleği unsuru olarak Porto Sao Bento merkez tren
istasyonu fırça dekorlu sırlı seramik yüzey kaplamalarıyla ayrıcalıklı bir yere
sahip olup, üzerinde durulması gereken, araştırılmaya değer önemli bir
örnektir.

Anahtar Kelimeler

Urban memory, city identity, surface ceramics, ceramic tile, azulejo, Sao Bento Train Station, Porto

Kaynakça

• Al, M. (2011). Kentte bellek yıkımı ve kimlik inşası–palimpsest: Ankara Atatürk bulvarı bağlamında bir inceleme. İdeal Kent, 4, 22-36.
• Alpak, E. M., Düzenli, T., Eren, E. T. (2018). Kent kimliği ve kullanıcıların bağlılık duygusu üzerindeki etkisi: Trabzon kenti örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (64), 519-528. Erişim adresi:https://www.researchgate.net/publication/322654937_kent_kimligi_ve_kullanicilarin_baglilik_duygusu_uzerindeki_etkisi_tarabzon_kenti_ornegi
• Arığ, T. (2018). Kent kimliğinin oluşmasında mimari ve sanatsal uygulamaların etkisi. Sanat Yazıları, 38, 15-30.
• Asya kültürü. (2010, 12 Kasım). Erişim adresi: http://www.asean-china-center.org/english/
• Carvalho, M. (1986). História da Arte em Portugal (Cilt 11). Lisboa: Publicações Alfa.
• Erçoşkun, E. Y., Akünal, Ö. E., Yenigül, S. B., Alkan, L. (2016). Kentlilik bilincini oluşturan göstergeler ve kentlilik bilincini geliştirme yolları: Paradoks ekonomi. Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11, 4-23.
• Kaya, E. (2018). Porselen lithophane tekniğinin incelenmesi ve iç mekân duvar panosu olarak uygulanabilirliğinin araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 511298).
• Kültür nedir?. (2017, 25 Mayıs). Erişim adresi: https://www.turkedebiyati.org/kultur-nedir-kultur-hakkinda-kultur-anlami/
• Meco, J. (1994). The art of Azulejo in Portugal- Portuguese glazed tiles. Lisboa: Bertrand Editora.
• Mitchell R. (2016). Portuguese art: Portuguese azulejos, 341-360. Erişim adresi: https://michelangelo.pixelonline.org/files/Manual_of_fine_arts/New%20Manual%2012%20portugal.pdf
• Mutlu, H. S. (2007). Zamanın çarkında Anadolu’da seramik. Anadolu Sanat, 18, 71-75.
• Noei, T. A. (2018). Babil-İştar kapısı sırlı tuğlalarının karakterizasyonu ve korumaya yönelik öneriler (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 514892).
• Olgun, İ. (2009). Kentsel değişim sürecinde kentsel okuma ve bellek ilişkisi (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 256598).
• Özbay, B. (2014). Artistik seramik panoların iç mekân tasarımına estetik katkısı (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 367896).
• Özgen Kösten, E. Y. (2015). Kentsel kimliğin değişen görüntüleri: Eski kent, yeni merkez İzmit. E-Journal of New World Sciences Academy, 10 (1), 1-19. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/nwsasocial/article/view/5000075282
• Pereira, M., De Lacerda-Aroso, T., Gomes, M. J. M., Mata, A., Alves, L. C. & Colomban, Ph. (2009). Ancient Portuguese ceramic wall tiles (azulejos): Characterization of the glaze and ceramic pigments. Journal of Nano Research, 8, 79-88. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/250361435_Ancient_Portuguese_Ceramic_Wall_Tiles_Azulejos_Characterization_of_the_Glaze_and_Ceramic_Pigments/download
• Repina, Y. (2017). Ceramics in the architecture of St. Petersburg 1-5. Erişim adresi: http://www.icaa.org/en/UploadFiles/Ceramics%20in%20the%20Architecture%20of%20St.%20Petersburg.pdf
• Schulz, N. C. (1971). Existence, space and architecture, praeger. New York, 9, 11-36.
• Sinemoğlu, N. (1984). Sanat tarihi. İstanbul: M. Ü. Yayınları.
• The World Trade Organization. (2015, Nisan). Jorge Colaço “Fishing”, “Grape Picking” and “Agriculture”. The WTO Building Art and Architecture at The Centre William Rappard “Works of Art”. Erişim adresi: https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/wto_building15_e.pdf
• Turgay, O. (2009). Mekânın kurgulanmasında ve algılanmasında "bellek”in belirleyici etkisinin analizi (Sanatta Yeterlik Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 256593).
• Uludağ, K. (2000). Eskişehir kimliğini, kimlik verecek kent soylusunu arıyor. Onbeşgün Dergisi, 4, 4-5.