Mitsel Söylencelerin Kültürel Kod Bağlamında Ortaklığı

Yıl 2019, Sayı: 42, 118 - 126, 26.03.2019

Elvan Kanmaz Tekin

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.498637

Cited By: 1

Öz

Zamanın
gerisinden, çok kadim dönemlerden günümüze anlatıla gelir akıl almaz çeşitte
yaratığın olduğu ülkeler, yerler, masallar, hikâyeler… Ancak bu mekânların
hepsi, görünenin deneyimlendiği yerler değildir. Kimisi tanıdık bildik
coğrafyalarda yaşanmış, kimisi de adının duyulmadığı dünyalarda yer almıştır.
Buralarda gerçekleşen hikâyeler insanları uyarmak, evren yapılanmasının nasıl
olduğunu, oluştuğunu anlatmak ve gelecek nesillere bilgi vermek adına kayda
geçmiştir. Hepsinin ortak noktası, anlatılanların izlerinin tarihe işlenmiş
olması, insanlığın geçmişine, düş ve inanç gücüne muazzam kapılar açmasıdır. Bu
bahsedilen ortak yapının fantastik anlatılara kaynaklık ettiği bilinmektedir.
Fantastik anlatılar, salt bir biçimde oluşmamış, insanoğlunun erken dönemlerinden
itibaren, mit, büyü, söylenceler ekseninde aktarılarak, okuyucunun-dinleyicinin
zihninde büyük, olağanüstü bir evren tasarımı olarak yer edinmiştir.
Okuyucu-dinleyici; iyi ve kötünün savaşını, başarıyı, başarısızlığı, büyümeyi,
kahraman olmayı, mücadele etmeyi, zorlukları aşıp sonunda ödüle erişmeyi; hikâye anlatımlarında, söylencelerde, dinsel
hikâyelerde ve mitoslarda bulmuştur.

Bu araştırmanın ana
eksenini oluşturan; fantastik ifadenin, erken dönem mitsel pratiklerde ve
söylencelerde yer alış biçimlerinin farklı coğrafyalarda yer alan kültür
yapılanmaları içerisinde yarattığı ortak dildir. Hangi etnik ve kültürel koda
dâhil olunursa olunsun, mitsel pratikler ve söylenceler içerisinde yer alan
kavramların fantastik anlatılara ve insanlığın ortak geçmişine kaynaklık
ettiğinin vurgulanması önemli olan araştırmada literatür taraması ve betimsel
analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemlerle birlikte araştırmanın farklı kaynaklardan beslendiği
metinsel ve anlatısal olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. İçerik taraması
geniş çapta gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler ışığında betimsel analiz
yöntemi kullanılarak doğrudan alıntılara sık sık yer verilerek, veriler
somutlaştırılmış ve okuyucuya sunulmuştur. Ayrıca, yukarıda bahsedildiği üzere,
araştırmanın amacı farklı coğrafyalarda yaşayan insan topluluklarının ortak bir
dil yaratarak benzer inançlara sahip olmalarının vurgulanmasıdır. Bu amaçtan
hareketle farklı dinsel ve mitsel edimler incelenmiş, hikâyelerde, anlatılarda
dile getirilen ortak semboller, hikâye kurguları örneklerle açıklanmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

etnik, kültür, fantastik anlatı, söylence, pagan dinler, semavi dinler

The Association of Mythic Legends in the Context of Cultural Code

Öz

Lands, places, fairy tales, stories, where incredibly
numerous creatures have lived, have been told to this day from the earliest and
the most ancient periods of time... But not all of these spaces are the places
where the appearing thing has been experienced. Some have been experienced in
familiar geographies; others have taken place in the worlds where their names have
not been heard yet. The stories that take place in these places have been put
on the record to warn people, to explain how the structure of the universe is
formed, to talk about its formation and to inform future generations. The
common point of all these stories is that the traces of the narratives have
been embedded into history and that these traces have opened doors to
humanity's past, and the power of imagination and faith. This common structure
has been known to be the source of fantastic narratives. Fantastic narratives,
not formed in a mere form, have been transferred from the early stages of
mankind on the axis of myths, magic and legends and have carved out a niche for
itself as a great, extraordinary universe design in the mind of the
readers-listeners. The reader-listener has found in storytelling, myths, religious
stories and mythos that there are war of good and evil, success, failure,
growth, being a hero, fighting, overcoming difficulties and eventually reaching
the trophy.

The main axis of this study is the common language
which has been created by fantastic expressions within the cultural structures
of different geographies found in early-period mythic practices and legends. It
is important to emphasize that the notions taking place in mythic practices and
legends irrespective of ethnic and cultural codes, in which they are involved,
serve as a source for the fantastic narratives and the common history of
humanity. So, in this study which is established on the basis of literature
review and descriptive analysis, it is tried to be explained as textual and
narrative that the study depends on different sources. Content scanning was
performed on a large scale. Direct quotations are given frequently by using
descriptive analysis method. And then the data is examined and described to the reader. Also as mentioned above,
the aim of the study is to emphasize that human communities living in different
geographies have similar beliefs by creating a common language. As a result, different
religious and mythical actions were examined. In the stories, common symbols
expressed in narratives, story fictions are tried to be explained with
examples.

Anahtar Kelimeler

Ethnic Culture, Fantastic Narrative, Legend, Pagan Religions, Abrahamic Religions

Kaynakça

• Berens, E. M. (2014). Antik yunan efsaneleri ve roma mitleri (Yedinci Basım). İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Challaye, F. (2007). Dinler tarihi. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Çığ, M. İ. (2005). Kur'an incil ve tevrat’ın sümer'deki kökeni (Dokuzuncu Basım). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Eliade, M. (2009). Dinler tarihine giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Ergüven, E. (2010). Mitoloji. İstanbul: Ntv Yayınları.
• Fiske, J. (2015). Mitler ve mitleri yapanlar (Onikinci Basım). İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Fromm, E. (1992). Rüyalar, masallar, mitoslar (İkinci Basım). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Propp, V. (1998). Folklor, teori ve tarih. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya mitolojisi (Üçüncü Basım). Ankara: İmge Yayınevi.
• Strauss, C. L. (1983). Din ve büyü. (İkinci Basım). İstanbul: Yol Yayınları.
• Strauss, C. L. (2013). Mit ve anlam. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Todorov, T. (2012). Fantastik. İstanbul: Metis Yayıncılık.