Düyek Usûlünde, Rast ve Sabâ Makamlarındaki Şuğullerin Makam ve Güfte Analizi

Yıl 2019, Sayı: 42, 88 - 106, 26.03.2019

Kadir İnan Özgür Sadık Karataş

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.507480

Öz

Bu çalışma, Klâsik Türk
Mûsikîsi sözlü eserleri kapsamında Dinî Mûsikî alanındaki Arapça güfteli
İlâhîler olarak bilinen Şuğullerin, beste ve güfte bağlamında incelenmesi ve
müzikal analizlerinin yapılması amacını taşımaktadır. Bu noktadan hareketle
çalışmamızda; Dinî Mûsikî sözlü eserlerinden olan Şuğullerin makamsal seyir
özellikleri tespit edilmiş, güfte yapıları incelenmiş, güftelerin anlamları ele
alınmıştır.

Araştırmada “Betimsel”
yöntem kullanılmıştır. Betimsel yöntem kapsamında yer alan “Tarama” (Survey)
modelinden yararlanılmıştır. Araştırma konusuna yönelik olarak kullanılan bu
teknikler aracılığı ile elde edilen tüm veriler analiz edilmiş ve
yorumlanmıştır. Ayrıca araştırmanın evreni ve örneklemi kapsamında analiz
edilen iki farklı makamdaki Şuğullerin tespiti için “Kota Örnekleme Yöntemi”
kullanılmıştır.

Bu araştırmanın evrenini
Klâsik Türk Mûsikîsi Dinî formlarında bestelenmiş sözlü eserler, çalışmanın örneklemini ise Rast (16) ve Sabâ (3) makamlarında
bestelenmiş Düyek usûlünde olan on dokuz adet Şuğul oluşturmaktadır.

Araştırmanın birinci bölümünde, Klâsik Türk
Mûsikîsi hakkında genel bilgiler verilmiş, Dinî Mûsikî sözlü eserlerinden olan
Şuğuller üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi hakkında
bilgi verilmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümünde çalışmamızın konusu olan Rast
ve Sabâ makamındaki Şuğullerin beste ve güfte yapıları analiz edilmiştir.
Dördüncü bölümde, incelen Şuğuller üzerinde tespit edilen güfte ve yazım
yanlışlıkları gibi sonuçlar üzerinde durulmuştur. Bunun yanı sıra Şuğullerin
makamsal seyir özellikleri ve güftelerin vezin yapıları üzerinde tespit edilen
sonuçlar belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk Mûsikîsi, Türk Dinî Mûsikîsi, Şuğul, Makam, Güfte

The Composition and Lyrics Analysis Of Duyek Styled Suguls In Saba and Rast Maqams

Öz

In this study, it is aimed to analyze Suguls known as
Arabic Ilahis in the field of religious music within the context of Classical
Turkish Musical oral works in the terms of composition and lyric. In the study,
the qualitative aspects of the Suguls of the religious
musical works were determined, the structures of the lyrics were examined and
the meanings of the lyrics were discussed.

The “descriptive” method was used in the study. The
“Survey” model within the scope of the descriptive method was also used. All
data obtained through these techniques used for the research topic were
analyzed and interpreted. In addition, “Quota Sampling Method” was used for the
determination of the Suguls in the two different agencies analyzed within the
scope of the researcher's sample.

The universe of this study is composed of verbal works
composed in Classical Turkish Musical Religious Forms and the sample of the
study constitutes nineteen Suguls which are composed in Rast (16) and Saba (3)
maqams.

In the first part of the study, general information
about Classical Turkish Music is introduced and the focus is on Suguls, one of
the works of religious music. In the second part, information about the
research method is given. In the third part of the research, the compositions
and lyrics of the Suguls of Rast and Saba have been analyzed. In the fourth
part, the results such as lyrics and spelling mistakes that have been examined
on Suguls are emphasized. In addition to this, the results of the
determinations on the properties of the modals course features of Suguls and
the measure structures of lyrics are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Music, Turkish Religion Music, Sugul, Maqam, Lyrics

Kaynakça

• Akdoğan, B. (2010). Türk din mûsikîsi dersleri. Ankara: Bilge Matbaası.
• Altıntop, M. E. (1994). Türk din mûsikîsinde Arapça güfteli ilâhîler (Şuğuller) (Yüksek Lisans Tezi). YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez no: 31752).
• Aybars, B. (2011). Türk mûsikîsi temel bilgileri. Ankara: İkinci Adam Yayınları.
• Çakar, Ş. Ş. (2004). Türk müziği teorisi ve makamlar. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Demirtaş, Y. (2009). Türk din mûsikîsi formları. Fırat Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 14 (1), 213-227.
• Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Karadeniz, E. (2013). Türk mûsikîsinin nazariye ve esasları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (s. 57-84) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya, A. (2003). Ney metodu. İstanbul: Çağlar Mûsıkî Yayınları.
• Özkan, İ. H. (2010). Türk mûsikîsi nazariyatı ve usûlleri kudüm velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş. Yayınları.
• Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı dönemi Türk mûsikîsi. İstanbul: Dergâh Yayınları.