Modernity Nourished by Tradition: İbrahim Callı and The Whirling Dervish Series

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 44, 126 - 137, 19.03.2020

İlkay Canan Okkalı İlona Baytar

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.659286

Cited By: 2

Öz

The generation of 1914 is a genuine milestone in Turkish painting which started to develop in the second half of the 19th century. Ibrahim Callı, who went to Paris to study painting as a member of a generation of artists but had to return home with the outbreak of the First World War and a figure active enough for this group to be named after himself, has a particular importance with his identity both as an artist and as a teacher. Ibrahim Callı, who received an academic education, advances his studies with his own individual efforts. The artist, who usually prefers to paint outdoors, produces paintings with an impressionist influence. He is open to innovation and he is brave enough not to hesitate in experiencing different styles and subjects in his paintings. Hence, he goes through a great diversion in his painting style with his Whirling Dervish paintings dated to be later than 1920. This was undoubtedly inspired by his meeting and close friendship with the Ukrainian artist Gritchenko as well. The plastic characteristic of the figures is the evident in these paintings where he adopted a schematic layout close to graphics. Why would he tend towards such a change when he was painting landscapes, portraits, still life and nudes along with his contemporaries? This study titled ‘Modernity Nourished by Tradition: Ibrahim Callı and The Whirling Dervish Series’ focuses on the causes and consequences of the transformation in the original style of the artist. As a result of the study, it was found that the artist closely observed the Whirling Dervishes and all dervishes, and it was seen that the subject moved from the theme of the Orientalists to the subjects of Turkish painting with a correct approach.

Anahtar Kelimeler

Ibrahim Calli, Whirling Dervishes, 1914 Generation, Gritchenko, Turkish Painting

Gelenekten Beslenen Modernlik; İbrahim Çallı ve Mevleviler Serisi

Öz

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başlayan Türk resminde 1914 Kuşağı gerçek bir dönüm noktası olur. Resim eğitimi almak üzere Paris'e giden, ancak Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi ile yurda dönmek zorunda kalan sanatçıların oluşturduğu bu kuşağın içinde yer alan ve aynı zamanda kendi adıyla anılmasını sağlayacak kadar da etkin bir figür olan İbrahim Çallı ise hem sanatçı hem de hoca kimliği ile ayrı bir öneme sahiptir. Akademik bir eğitim alan İbrahim Çallı, aldığı eğitimi kendi bireysel çabaları ile geliştirir. Daha çok açık havada resimler yapmayı tercih eden sanatçı, Empresyonist etkili resimler yapar. Yeniliklere açıktır ve resimlerinde farklı tür ve konuları denemekten çekinmeyecek kadar da cesurdur. Nitekim 1920 sonrasına tarihlenen Mevlevi resimleri ile resim üslubunda büyük bir kırılma yaşar. Bunda kuşkusuz Ukraynalı sanatçı Gritchenko ile tanışması ve kurduğu yakın dostluğun da etkisi vardır. Grafiğe yakın, şematik bir düzeni benimsediği bu resimlerinde figürlerin plastik karakterleri belirgindir. Çağdaşları ile birlikte manzaralar, portreler, natürmortlar ve nü resimler yaparken neden böyle bir değişime yönelmiştir? Gelenekten Beslenen Modernlik; İbrahim Çallı ve Mevleviler Serisi başlığını taşıyan bu çalışma, sanatçının geçmişin değerlerini yadsımadan oluşturduğu özgün üslubundaki dönüşümün neden ve sonuçlarına odaklanır. Çalışmanın sonucunda sanatçının, Mevlevileri ve tüm dergahları yakından gözlemlemiş olduğu ve Mevlevileri salt Oryantalistlerin teması olmaktan çıkararak, doğru bir yaklaşımla, Türk resminin konuları arasına taşıdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Çallı, Mevleviler, 1914 Kuşağı, Gritchenko, Türk Resmi

Kaynakça

• Aksel, M. (2010). Anadolu halk resimleri (2. bs.). (B. Ayvazoğlu, Yay. haz.). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Altınölçek, S. (1994). İbrahim Çallı Türk resim sanatı içindeki yeri ve önemi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. İstanbul Üniversitesi kütüphanesinden erişildi (Tez No:31705).
• Arbaş, H. (1997). Mevleviliğin Türk plastik sanatlarına etkileri (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez No. 63181).
• Artun, D. (2007). Paris’ten modernlik tercümeleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atasoy, N. (2000). Derviş çeyizi: Türkiye’de tarikat giyim-kuşam tarihi. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bal, A. A. (2007). Plastik sanatlarda Mevlâna ve Mevlevîlik anlayışının izleri. Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sanatında Mevlâna ve Mevlevîlik Ulusal Sempozyumu 14–16 Aralık 2006 Bildiriler kitabı (s.529-539) içinde. Konya: Selçuk Üniversitesi
• Bal, A. A. (2009). Doğu mistisizmi ve estetik anlayışının resim sanatına uygulanması üzerine kuramsal bir çözümleme (Sanatta Yeterlik Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Anasanat Dalı, İzmir. YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez No. 235218).
• Başkan, S. (2014). Başlangıcından cumhuriyet dönemine kadar Türkiye'de resim. Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• Berk N., & Turani A. (1981). Başlangıcından bugüne çağdaş Türk resim sanatı tarihi. C.2. İstanbul: Tiglat Yayınları.
• Eyüboğlu, B. R. (1976). Çallı üzerine. Türkiyemiz, 18, 7-14.
• Gölpınarlı, A. (1977). Tasavvuftan dilimize geçen deyimler ve atasözleri. İstanbul: İnkılap ve Aka.
• Gölpınarlı, A. (1983). Mevlânâ’dan sonra Mevlevilik. Ankara: İnkılap Kitabevi.
• Gören, A. K. (1996). Türk resim sanatına yön veren kuşağın batıdaki eğitimi: 1914 Kuşağı sanatçıları Paris’te. Antik & Dekor, 36, 62- 68.
• Gritchenko, A. (1930). Deux ans à Constantinople: journal d'un peintre. Édition Quatre Vents MCMXXX, Paris.
• Gritchenko, A. (2019). İstanbul’da iki yıl 1919-1921 bir ressamın günlüğü (A. Berktay, Çev.). İstanbul: YKY.
• Güler, A. (2011). Aleksis Griçenko ve Çallı Kuşağı sanatçıları. Sanat Dünyamız, 125, 38-49.
• Güler, A. (2014). İbrahim Çallı (Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez No. 357504).
• Işın, E. (Yay. Haz.). (2010). Saltanatın dervişleri, dervişlerin saltanatı: İstanbul’da Mevlevîlik (2.Basım). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Karakaya, F. (1994). Dini ve tasavufî müzik. Théma larousse- tematik ansiklopedi: Sanat ve kültür: Türk-İslam, C. 6, İstanbul: Milliyet Yayınları, 402-403.
• Okkalı, İ. C. (2014). Türk resminde iç mekân resimleri (1880-1950’li yıllar) (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez No. 386895).
• Okkalı, İ. C. (2015). 1914 kuşağında iç mekân resimleri. Milli Saraylar Dergisi, 14, 61-80. Özsezgin, K. (Haz.). (1993). İbrahim Çallı. Türk Ressamları Dizisi:2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rona, Z. (1997). İzlenimcilik. Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi (2.Cilt). İstanbul: YEM Yayınları, 900-901.
• Tanman, B. (2010). İstanbul’da Mevlevîliğin fiziksel ortamı. Saltanatın dervişleri, dervişlerin saltanatı: İstanbul’da Mevlevîlik (2.Basım) (s.76-113) içinde. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
• Toker, M. (1947).Çallı İbrahim yarın emekliye ayrılıyor. Cumhuriyet, 1-4.
• Toros, T. (t.y.). İbrahim Çallı. Erişim adresi: http://www.antikalar.com/ibrahim-calli/
• Turani, A. (1977). Türkiye İş Bankası koleksiyonundan örneklerle batı anlayışına dönük Türk resim sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Sanat Dizisi: 31.
• Uludağ, S. (2005). İslam açısından müzik ve sema. İstanbul: Kabalcı Yayınları
• Uzluk, Ş. (1957). Mevlevilikte resim resimde Mevleviler. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi.