İzleyicinin Değişen Konumu: Katılımcı Sanat Pratikleri ve İktidarın Paylaşımı

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 44, 170 - 180, 19.03.2020

Özüm Koşar

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.672128

Cited By: 1

Öz

Hazır-nesne fikrinin tartışmaya sokulması ve sanat-hayat arasındaki sınırların belirsizleş(tiril)mesi, izleyicinin konumunu sorgulatmış; sanat yapıtıyla arasındaki mesafeyi muğlaklaştırmıştır. Bu bağlamda, sanat yapıtı ile izleyici arasında dönüşüme uğrayan bu ilişki, katılımı merkezine alan yeni bir sanat üretimini güdülemiştir. 1990’lardan sonra örnekleri gittikçe yaygınlaşan bu izleyici odaklı sanat pratikleri, özellikle modern sanatın izleyiciyi edilgenleştirici tavrı yerine özgürlükler tanıyan, kimi zaman da doğrudan seyircinin katılımıyla gelişen yeni bir anlayışı ortaya koymaktadır.
İzleyicinin katılımıyla zenginleşen bu yeni sanat anlayışı, onu pasif konumdan eyleyen konuma sokarak, sanatı hayatla ilintili bir edime dönüştürmüştür. Katılımcı sanat pratikleri, izleyicisini alışılagelmiş durağan formundan uzaklaştırarak bireyler için yeni bir karşılaşma alanı sağlamaktadır. Özellikle günümüzde bireyselleşmenin artan ivmesine karşın katılımcı sanatın gerçekleştirdiği “bir aradalık” fikri, örtük bir toplumsal misyon gibi sanat yoluyla sosyalleşmenin ortamını uygunlaştırmaktadır. Bu bağlamda, kolektif bir bilinç meydana getiren katılımcı sanat etkinlikleri, daha önce yolları kesişmemiş kişileri ortak bir paydada toplamanın kültürel yordamı olma eğilimi göstermektedir. Bu yazının genel kapsamı, izleyicinin değişen sanat perspektiflerine göre nasıl konumlandığını ve güncel sanat anlayışında eyleyen izleyicinin sanat pratiklerine nasıl yansıdığını irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Katılımcı Sanat, İzleyici ve Sanat, İnteraktif Sanat, İlişkisel Sanat

Changing Position of the Audience: Participatory Artworks and Sharing of the Power

Öz

The discussion of the idea of ready-made and the uncertainty of the boundaries between art and life questioned the position of the audience; the distance between the work of art has blurred. In this context, this relationship, transformed between the work of art and the audience, motivated a new art production that focused on participation. These audience-oriented (interactive) art practices, whose examples have become more widespread after the 1990s, reveal a new understanding that gives freedom to the audience, rather than the passive attitude of modern art.
This new understanding of art, enriched with the participation of the audience, has transformed it from a passive to an active position and transformed art into a life-related act. Participatory (interactive) art practices provide a new meeting space for individuals by moving their audience away from their usual static form. In spite of the increasing momentum of individualization, the idea of a “togetherness” realized by the participatory art, especially as an implicit social mission, harmonizes the environment of socialization through art. In this context, participatory art activities that create collective consciousness tend to be the cultural procedure of bringing together people who have not crossed paths on a common ground. The general scope of this article is to examine how the audience is positioned according to the changing art perspectives and how the audience who is acting in contemporary art is reflected in the art practices.

Anahtar Kelimeler

Audience and Art, Participatory Art, Interactive Art, Relational Art

Kaynakça

• Benjamin, W. (2007). Pasajlar. (A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birnbaum, D., & Tiravanija, R. (2015). Rirkrit Tiravanija: Meaning is use. Log, 34, 163-170. Erişim adresi: http:// www.jstor.org/stable/43630936
• Bishop, C. (2018). Yapay cehennemler: Katılımcı sanat ve izleyici politikası. (M. Haydaroğlu, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bourriaud, N. (2005). İlişkisel estetik. (S. Özen, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Cage, J. (2011). Seçme Yazılar. (S. Fırıncıoğlu, Haz. ve Çev.). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Eco, U. (1992). Açık yapıtın poetikası. (Y. Şahan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Fırıncıoğlu, S. (2011). Giriş yazısı. J. Cage, Seçme Yazılar (s. 1) içinde. İstanbul: Pay Yayıncılık.
• Koven, B. L. (2014). D.I.T. Erişim adresi: https://www.aplayfulpath.com/do-it-together/
• Kuspit, D. (2010). Sanatın sonu. (Y. Tezgiden, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• O'Doherty, B. (2013). Beyaz küpün içinde: Galeri mekanının ideolojisi. (A. Antmen, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Rancière, J. (2009). Özgürleşen seyirci. (E. B. Şaman, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Rancière, J. (2012). Estetiğin Huzursuzluğu: Sanat Rejimi ve Politika. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sanstone, J. (2014). Archiving fluxus performances in Mieko Shiomi's spatial poem. C. Townsend, A. Trott, & R. Davies (Ed.), Across the great divide: Modernism's ıntermedialities, from futurism to fluxus (s. 120-136) içinde. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
• Torres, F. G. (1995, January). Etre un espion. 24-32. (R. Storr, Röportaj Yapan) ArtPress.
• Türk Dil Kurumu. (t. y.). İzleyici. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/