Frankfurt Okulu’nun Müzik Eleştirisi

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 45, 491 - 498, 22.10.2020

Ülhak Çimen

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.709986

Öz

Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü ve Eleştirel Teori ile eş anlamlı kullanılan Frankfurt Okulu’nda düşünürler, genel anlamda kapitalist sistemin eleştirisini yaparak bu sistemin insanlığın bir kısmına fayda sağlayarak diğer kısmına felaketler getirdiğini/getireceğini iddia etmişlerdir. Okul teorisyenleri müziğin dizgenin himayesine girdiğini, bu nedenle insanların müzik vasıtasıyla gerçek anlamda bilinçlenmelerinin imkânsız olduğunu ileri sürmüşlerdir. Kitle iletişim araçları dolaşıma çıkardıkları müzik biçimiyle insanları düşünemez kılan en önemli ideolojik yardımcılardır.
Frankfurt Okulu üyeleri, kapitalist sisteme kapalı bir sistem olduğu gerekçesiyle olumsuz bir tavır takınmışlardır. Açık uçlu, çok boyutlu, derinlemesine ve tamamlanmayan bir disiplinle çalışan okul düşünürleri kapalı sistemlerin arka planında sinsi planların olduğunu düşünmektedir. Düzen, sinsi planlarını uygulayabilmek için öncelikle insanların düşünmemesi gerekliliğiyle yola çıkmış ve müzik dâhil olmak üzere bütün yapılarını atomize olan, şeyleşen, eleştiremeyen bireyler üzerine kurmuştur.
Sistem eleştirisi yapan müziği ciddi müzik, sisteme itaati arzulattıran müziği ise ciddi olmayan müzik şekliyle tarif eden Frankfurt Okulu üyeleri multidisipliner bir anlayışla müziğe yaklaşmışlardır. Onlara göre müziğin durumu şudur: Müzik, öznel akıl himayesine giren teknik uzmanlık tarafından öylesine başarılı şekilde yönetilmektedir ki dinleyici kitlesi müziğin arka planındaki sistem ideolojisini kavrayamamaktadır. Dahası insanlar ve genelinde toplum ideolojiyi kavratabilecek bilinç biçimlerine karşı çıkmaktadır. Dizgenin himayesine girmiş olan teori doğruyu/yanlışı, güzeli/çirkini/, ahlaklı olanı/olmayanı vb. bütün zıtlıkları istediği şekilde belirleyebilmektedir. Çalışmada literatür taraması yapılarak ekol teorisyenlerinin görüşleri sistematize edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Frankfurt Okulu, Müzik, Kültür Endüstrisi, Kitle İletişim Araçları, Şeyleşme

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

The Music Critism of The Frankfurt School

Öz

In the Frankfurt School associated with the Institute for the Social Research and the Critical Theory, criticizing the capitalist system in general meaning, philosophers have stated that this system will avail some part of the humanity and it has brought/will bring grief to other part of the humanity. The theorists of the school have asserted that the music has been taken under patronage of the system and that is why it is impossible for people to become truly conscious through music. The mass media is the most ideological assistant which makes people incapable of thinking with the form of music they circulate.
Members of the Frankfurt School have assumed a negative attitude on the grounds that the capitalist system being a closed system. Thinkers of the school, studying with an open-ended, multidimensional, intimate and supplementary discipline, think that closed systems have insidious plans. In order to implement its insidious plans, the system firstly has set off with the necessity of people not to think and has established its all structures including the music on individuals who become reified and cannot criticize.
Members of the Frankfurt School, defining the music which criticizes the system as serious music, and the music which makes desire obedience to the system as non-serious music, have approached the music with a multi-disciplinary understanding. According to them, the situation of the music is that the music is managed so successfully by the technical expertise which is under subjective mind patronage that the audience cannot comprehend the system ideology behind the music. Moreover, people and the society in general oppose the forms of consciousness which can grasp ideology. The theory under the patronage of the system can determine all the contrasts such as the right/wrong, the beautiful/ugly, the moral/unmoral etc as desired. The opinions of the theoreticians of the ecole have been tried to be systematized by making the literature review in the study.

Anahtar Kelimeler

The Frankfurt School, Music, Culture Industry, The Mass Communication, Reification

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2012). Walter Benjamin üzerine. (D. Muradoğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, T. W. (2017). Minima moralia. (O. Koçak & A. Doğukan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, T. W. (2018). Müzik yazıları. (Ş. Öztürk, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği. (N. Ülner & E. Ö. Karadoğan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Benjamin, W. (2006). Moskova günlüğü. (C. Ener, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Benjamin, W. (2009). Bin dokuz yüzlerin başında Berlin'de çocukluk. (T. Turan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Benjamin, W. (2011(a)). Tek yön. (T. Turan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Benjamin, W.(2011(b)). Brecht'i anlamak. (H. Barışcan & G. Işısağ, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel eylem kuramı. (M. Tüzel Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın yapısal dönüşümü. (T. Bora & M. Sancar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Horkheimer, M. (1998). Akıl tutulması. (O. Koçak Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Horkheimer, M. (2005). Geleneksel ve eleştirel kuram. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Horkheimer, M., & Adorno, T. W. (2010). Sosyolojik açılımlar sunular ve tartışmalar. (M. S. Durgun & A. Gümüş, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Jay, M. (2014). Diyalektik imgelem, Frankfurt okulu’nun tarihi ve çalışmaları [1923-1950]. (S. Doğan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kejanlıoğlu, B. (2005). Frankfurt okulu'nun eleştirel bir uğrağı iletişim ve medya. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Kızılçelik, S. (2000). Frankfurt okulu (eleştirel teori). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Marcuse, H. (1968). Sovyet Marksizmi. (S. Çağan, Çev.). İstanbul: May Yayınları.
• Marcuse, H. (1990). Tek boyutlu insan. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınları.
• Marcuse, H. (1991). Karşıdevrim ve başkaldırı. (G. Koca & V. Ersoy, Çev.). İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Marcuse, H. (2003). Towards a critical theory of society collected papers of Herbert Marcuse vol. 2. D. Kellner, (Ed.). London: Routledge.
• Marcuse, H. (2013). Özgürlük üzerine bir deneme. (S. Soysal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rabehl, B. (1969). Parlamento dışı muhalefet. H. Marcuse, R. P. Wolff, U. Bergmann ve B. Rabehl (Ed.), (T.Akerson, Çev.). Görünmeyen Diktatör (s.138-189) içinde. İstanbul: Ararat Yayınevi.
• Slater, P. (1998). Frankfurt okulu kökeni ve önemi Marksist bir yaklaşım. (A. Özden, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.