Üç Aşk Konulu Mesneviden Minyatürler ve Feraye Türküsü Minyatürü

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 46, 168 - 183, 30.03.2021

Ömür Koç

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.882684

Öz

Toplumları oluşturan bireyler dileklerini, özlemlerini, aşklarını ve hasret gibi sorunlarını dile getirmek için çeşitli aracılara ihtiyaç duyarlar. Birçok şair edebi konularda mesneviler yazmıştır. Aşk konulu mesneviler geniş bir coğrafya üzerinde ilgi uyandırmış ve günümüze birçok yazma eser ulaşmıştır. Türk halk edebiyatında türküler önemli bir yere sahiptir. Menteşe Beyliğinden günümüze miras Feraye türküsü, ağıdının destansı hikâyesinde de trajedik olay anlatılır. Anadolu’nun birçok yöresinde türküler söylenir, ezgilerin dayanılmaz melodisiyle oyunlar oynanır ancak kaçının hikâyesi bilinebilir? Kendine has özellikleri ve teknikleriyle yapılan minyatür-nakış resim 19. Yüzyılın sonuna kadar Türk resim sanatını temsil etmiştir. Türk Sanatında nakış resim olarak adlandırılan minyatürün sanatçısına nakkaş denir, metinlerde geçen olayları, konuları detaylı olarak anlatmak ve süslemek için yapılır. Bazen bir kitapta geçen olayları bir minyatür anlatırken bazen birçok minyatür yetmeyebilir. Türk minyatürlerin bir özelliği de tarihi belgelemektir. Ülkemizin zenginliklerinden olan türkülerimizin hikâyelerinin bilinmesi için görsel materyallerle destekleyerek belgelenmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Minyatür, Türkü, Menteşe, Ağıt, Destan, Mesnevi, Nakkaş

Miniatures and Feraye Folk Song Miniature from Three Love-Themed Mesnevis

Öz

Individuals who make up societies need various means to express such feelings as their wishes, longings, and loves. Many poets wrote mesnevis on literary subjects. The mesnevis with the theme of love aroused interest in wide geography and many manuscripts have survived to this day. Folk songs have an important place in Turkish folk literature. The Feraye song, inherited from the Menteşe Principality, is also told in the epic story of its lament. In many regions of Anatolia, folk songs are sung, games are played with the irresistible melody of the melodies, but how many stories can be known? Miniature-embroidery painting, made with its unique features and techniques, represented Turkish painting art until the end of the 19th century. In Turkish Art, embroidery is done to explain and decorate the events and subjects in miniature texts in detail. While sometimes a miniature tells the events in a book, sometimes many miniatures are not enough. Another feature of Turkish miniatures is to document the history. To know the stories of our folk songs, which are one of the richness of our country, they should be documented by supporting them with visual materials.

Anahtar Kelimeler

Miniature, Folk Song, Menteşe, Lament, Epic, Mesnevi, Miniaturist

Kaynakça

• Albayrak, N. (2012). Türkü, ezgi ile söylenen anonim halk edebiyatı nazım biçimi (C.41). TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/turku
• Altınsoy, H. İ. (2006). Muğla türküleri özümüz sözümüz sazımız. Muğla Ticaret Odası Kültür Yayınları.
• Berber, N., & Başar, M. R. (2018). Tarihsel, öyküsel ve illüstratif açıdan Varka ve Gülşah. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 33, 70-79. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/694979
• CC BY-SA. (t.y.). Muğla ili haritası [Lisanslı Harita]. Creativecommons. https://creativecommons.org/licenses/ by-sa/3.0/
• Coşkun, V. S. (2012) Varka ve Gülşah, Fars ve Türk edebiyatlarında kahramanlarının adıyla anılan bir aşk hikayesi (C.42). TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/varaka-ve-gulsah
• Çağman, F., & Tanındı, Z. (1979). Topkapı Sarayı Müzesi İslâm minyatürleri. Tercüman Sanat ve Kültür.
• Çınar, A. A. (2010). Muğla Karabağlar yaylası ve yurt kahveleri (Tarih, toplum ve kültür). Muğla Belediyesi Kültür yayınları.
• Deveci, Ü. (2007). Deniz üstü köpürür Muğla türküleri ve hikayeleri (Tasnif ve inceleme). Muğla İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Deveci, Ü. (2018). Altın tasta gül kuruttum (Türkü metni çözümlemeleri). Kesit Yayınları.
• Durmuş, İ. (2003). Leyla ve Mecnun (C.27). TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Eren, M. A. (2003). Öyküleri ile Muğla türküleri. Aymar Yayıncılık.
• Erkal, M. (1999). Hüsrev ve Şirin, İran ve Türk edebiyatlarına has klasik Mesnevi konusu (C.19). TDV İslâm Ansiklopedisi. https://İslâmansiklopedisi.org.tr/husrev-ve-sirin
• Fauq, H. (2003). Leyla ve Mecnun (C.27). TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Ganjevi, N. (1983). Nizami Khamsa miniatures. Yazıcı.
• Hattstein, M., & Delius, P. (2000). İslâm Art and Architecture. Könemann Verlagsgesellschaft.
• İnal, G. (1995). Türk minyatür sanatı: Başlangıcından Osmanlılara kadar. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Kayabaşı, R. G. (2018). Bahşiş yörüklerinde evlilik ile ilgili adet ve inanmalar. Folklor/Edebiyat, 24(94), 67-93. https://doi.org/10.22559/folklor.299
• Kıvrak, R. (t.y.). Yörük keçileri [Fotoğraf]. Ramazan Kıvrak kişisel arşivi.
• Kıvrak, R. (t.y.). Yörük kıl çadırı [Fotoğraf]. Ramazan Kıvrak kişisel arşivi.
• Koç, Ö. (t.y.). Ferâye türküsü [Minyatür]. Ömür Koç kişisel arşivi
• Mahir, B. (2005). Osmanlı minyatür sanatı. Kabalcı Yayınevi.
• Menteşe Belediyesi. (t.y.). Yörük kültürü. https://www.mentese.bel.tr/yoruk-kulturu/
• Mete, Z. (2004). Menteşe, Anadolu beylikleriyle Osmanlılar döneminde Anadolu’nun güneybatısını içine alan bölge (C. 29). TDV İslâm Ansiklopedisi. https://İslâmansiklopedisi.org.tr/mentese
• Pala, İ. (2003). Leyla vü Mecnun (C.27). TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Renda, G. (1997). Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi. Cilt 2 (s. 1262-1271) içinde. Yapı-Endüstri Merkezi.
• Sümer, F. (2013). Yörükler Anadolu ve Rumeli’de yaşayan büyük Türkmen topluluklarının ortak adı (C. 43). TDV İslâm Ansiklopedisi. https://İslâmansiklopedisi.org.tr/yorukler
• Uslu, M. (2003). Bodrum türküleri, öyküleri ve musikişinasları. Bodrum Belediyesi Yayınları.
• Yazıcı, T. (2003). Leyla ve Mecnun (C. 27). TDV İslâm Ansiklopedisi.