Characterization Research of Kars-Kagizman District Kotek Village Soil and Kotek Village Tandoor

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 47, 377 - 386, 28.10.2021

Elçin Telli , Emel Şölenay

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.944099

Öz

In this study, tandoors were made from the soil of Kötek village of Kars-Kağızman district, the construction stages of these tandoors, their use, characterization of Tandoor soil, and their availability in ceramic production were investigated. Twenty kilograms of soil were first taken from the land. A foaming test has been performed. For physical tests, first of all, the soil was kept in water and dispersed, the soil with the consistency of slime, which was passed through a sieve and homogenized, was kneaded by drawing water on the gypsum plate. Kneading water, shrinking and water absorption tests were performed on the prepared clay. For the kneading water experiment, three walnut-sized clay samples were prepared and age and dry scales were taken and the average of the results was recorded. Four Test rods measuring 2x2x10 cm prepared for shrinkage tests were measured with age, dry, and cooked at 10000C. For the water absorption test, four test rods cooked twice at 9000C and 10000C were recorded dry and kept in water for 12 hours, and weighed in a slightly moist state. Calculations of test rods were made separately and their averages were calculated. The final baking of the rods was done in the electric chamber oven at 10000C. The soil of Kötek village, which is khaki green in raw form, is red-brown at 10000C and has maintained its shape. The soil melted at 11600C, turning a dark brown color. Ağrı Cement Arkoz Mining Co.P. Chemical test results conducted at the factory with a full age analysis confirm this meltdown. Mud test plates 1, 5x8x8 cm in size prepared with gypsum mold are produced in three pieces. Biscuit baking is glazed with half-transparent glaze at 9000C and glazed firing is made in an electric cabin kiln at 10000C. Their color has changed to red-brown. Bowls were made as to the final work. As a result of all the tests, it was determined that the soil of Kötek village of Kars-Kağızman district can be used in the production of ceramics with certain forming methods.

Anahtar Kelimeler

Kars-Kağızman, Kötek Village Soil, Tandoor, Red Clay

Kars-Kağızman İlçesi Kötek Köyü Toprağının Karakterizasyon Araştırması ve Kötek Köyü Tandırları

Öz

Bu çalışmada; Kars-Kağızman ilçesi Kötek köyü toprağından yapılan tandırlar, bu tandırların yapım aşamaları, kullanımı, tandır toprağının karakterizasyonu ve seramik üretiminde kullanılabilirliği araştırılmıştır. İlk olarak araziden yirmi kilogram toprak alınmıştır. Köpürme testi yapılmıştır. Fiziksel testler için öncelikle toprak suda bekletilerek dağılması sağlanmış, elekten geçirilip homojen hale getirilen balçık kıvamındaki toprağın, alçı plaka üzerinde suyu çektirilerek yoğrulmuştur. Hazırlanan çamura yoğrulma suyu, küçülme ve su emme testleri yapılmıştır. Yoğrulma suyu deneyi için üç adet ceviz büyüklüğünde çamur numunesi hazırlanarak yaş ve kuru tartımları alınmış ve çıkan sonuçların ortalaması kaydedilmiştir. Küçülme testleri için hazırlanan 2x2x10 cm boyutlarında ki dört adet deneme çubuğunun yaş, kuru ve 10000C’de pişmiş ölçümleri kumpas ile ölçülmüştür. Su emme testi için 9000C ve 10000C’de iki kez pişirilen dört adet deneme çubuğunun kuru ve 12 saat suda bekletilip hafif nemli haldeki tartımları kaydedilmiştir. Deneme çubuklarının hesaplamaları ayrı ayrı yapılarak ortalamaları hesaplanmıştır. Çubukların son pişirimi elektrikli kamara fırınında 10000C’de yapılmıştır. Ham halde haki yeşil renkte olan Kötek köyü toprağı 10000C’de kızıl kahverengi olup şeklini korumuştur. Toprak, 11600C’de eriyerek koyu kahverengi renge dönüşmüştür. Ağrı Çimento Arkoz Madencilik A.Ş. Fabrikasında tamamen yaş analiz ile yapılan kimyasal test sonuçları bu erimeyi doğrulamaktadır. Çamur deneme plakaları 1,5x8x8 cm ölçülerinde hazırlanan alçı kalıp ile üç adet üretilmiştir. Bisküvi pişirimleri 9000C’de yarısı şeffaf sır ile sırlanarak sırlı pişirimleri 10000C’de elektrikli kamara fırınında yapılmıştır. Renkleri kızıl kahverengiye dönüşmüştür. Son iş olarak çanaklar yapılmıştır. Tüm denemelerin sonucunda Kars-Kağızman ilçesi Kötek köyü toprağının belirli şekillendirme yöntemleri ile seramik üretiminde kullanılabilir olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kars-Kağızman, Kötek Köyü Toprağı, Tandır, Kırmızı Kil

Kaynakça

• Arcasoy, A. (1983). Seramik teknolojisi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Anasanat Dalı Yayınları No: 2.
• Erdem, A. Ü. (2013) Arkeolojik ve etnografik veriler ışığında Doğu Anadolu tandırları. Tüba-Ar Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 16, 111-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubaar/issue/61838/925482
• Erdoğmuş, H. (2018) A tradition that was not beaten by modern life: The tandoori houses of mus. International Journal of Scientific and Technological Research, 4(3), 93-99. https://www.iiste.org/Journals/index.php/ JSTR/article/view/42261
• Google. (t.y.). [Kötek Bucağının Google map Haritası]. https://www.google.com/maps/place/K%C3%B6tek+ Buca%C4%9F%C4%B1,+36702+K%C3%B6tek%2FKa%C4%9F%C4%B1zman%2FKars/@39.8545369,43.7434299,9z/data=!4m13!1m7!3m6!1s0x406ace2de6c21d8b:0xb8f171f96969f44c!2zWXVrYXLEscOnYW11cmx1LCA3NjUwMiBZdWthcsSxw6dhbXVybHUvQXJhbMSxay9JxJ9kxLFy!3b1!8m2!3d39.9495449!4d44.392882!3m4!1s0x406bc43041042d7f:0x4751a4d085cfa666!8m2!3d40.2180774!4d43.018856!5m1!1e4 adresinden Nisan 13, 2020 tarihinde alındı.
• Güner, G. (1988) Anadolu’da yaşamakta olan ilkel çömlekçilik. Ak Yayınları Kültür Serisi 16-5, Grafik Sanatlar Matbaacılık A. Ş.
• Kağızman Belediyesi. (2020). Köyler. http://www.kagizman.bel.tr/sayfa/koyler.html
• Telli, E. (2020). Tandır ve deneysel işlem aşamalarına ilişkin görseller [Fotoğraf]. Elçin Telli Kişisel Arşivi.