YENİ ROMAN-YENİ DALGA SİNEMASI ETKİLEŞİMİ BAĞLAMINDA BİR SANAT YAPITI OLARAK FİLM (BİR DEĞERLENDİRME)

Yıl 2010, Sayı: 18, 27 - 36, 25.03.2011

Dilek Tunalı

Öz

ÖZET
Sanatsal disiplinlerin birbirlerinden etkilenmeleri ortaya çıkan yapıtın anlam ve dil oluşturması bakımından bir
zenginlik olanağı sunar. Bu bakımdan sanat yapıtının kendine özgü bir dil oluşturması aynı zamanda bir deney ve araştırma
alanı haline gelir. Modernist sinemanın önünü açan oluşum Fransız Yeni Dalga Sineması gibi görünse de, aslında onu
tetikleyen ve bu zemini hazırlayan oluşumu Yeni Roman akımında aramak gerekir. Alain Robbe-Grillet’nin öncülüğünü yaptığı
Yeni Roman politikası, dönemin yazar, sinemacı ve göstergebilimcilerinin düşünceleriyle yeni bir hedefe doğru yol
almaya başlar. XX. yy.ı belirleyen sinema, kurgusu, ses teknolojisi ve anlatısıyla romancılara yeni bir anlatı olasılığı yaratır.
“Kalem-Kamera” olarak adlandırılan bu edebiyat akımı aslında sinemanın kurgu mantığını anlatıya aktararak, gerçekliği
bölme ve parçalama işlemi içinde daimi bir şimdiki zamanı bu oluşuma yerleştirir. Benzer bir şekilde Yeni Dalga
Sinemacıları da “kamera-kalem” düşüncesini bu akımdan etkilenerek filmlerine uygular. Amaç, dikte edilen klasik anlatı
yerine, seyircinin imgelemini oluşturan, zihinsel işlerliği kazandıran filmler yapmaktır. Yeni Roman’ın Refleksivite ve
Soyutlama kavramlarının sinemaya imgelem yaratma yoluyla geçmesi sağlanır. Alain Robbe Grillet, Margurite Duras ve
yönetmen Alain Resnais bu etkileşime son derece uyum gösteren eserler ortaya çıkarmışlardır. Sonuçta Yeni roman etkileşimiyle
gelişen Yeni Dalga Sineması, klasik kalıpların yıkılması, gerçeğin parçalanması ve çağın en önemli aracı olan
sinemanın, düşünsel, zihinsel etkinliği çoğaltması yolunda modernist sinemanın kapılarını açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Refleksivite, soyutlama, anti-roman, anti-sinema, biçem

Kaynakça

• ADORNO, Theodor W.; Edebiyat Yazıları, (çev. Sabir Yücsoy-Orhan Koçak), İstanbul, 2004
• ARMES, Roy; Resnais ve Zaman, (çev. Zeynep Özen) Sinemasal, sayı 10, İzmir, 2004
• BARTHES, Roland; Yazı ve Yorum, (çev. Tahsin Yücel), İstanbul, 1999
• BENJAMIN, Walter; Pasajlar, (çev.Ahmet Cemal), İstanbul, 1993
• ECO, Umberto; Açık Yapıt, (çev. Yakup Şahan), İstanbul, 1992
• GÖGERCİN, Ahmet; “Marguerite Duras’ın Romanlarında Sinema Tekniği”, Sinemasal, S. 10, 2004, İzmir
• HODİER, André; “Alain Resnais ve Filmleri”, (çev. Giovanni Scognomillo) Yeni Sinema, sayı 5, İstanbul, 1967
• KARABAYRAM, Ali; Anti Roman, Anti Sinema, Robbe-Grillet KOVACS, Andrẚs, Bẚlint; Screening Modernism: Eurepean Art Cinema 1950-1980, The University of Chicago Pres, 2007
• McBEAN, James Roy; Bazin Sonrası Estetik: Marksist Film Eleştirisinin Kuram ve Uygulaması, (çev. Ertan Yılmaz), Sinemasal Ortak Kitap 1, 1997
• MITRY, Jean; Sinema Estetiği ve Psikolojisi, (çev. Oğuz Adanır), İzmir, 1989
• MONACO, James; Bir Film Nasıl Okunur, (çev.Ertan Yılmaz), İstanbul, 2001
• MONACO, James; Yeni Dalga, (çev. Ertan Yılmaz), İstanbul, 2006
• ROBBE-GRİLLET, Alain; Yeni Roman, (çev. Asım Bezirci), İstanbul, 1981
• SARTRE, Jean Paul; Varoluşçuluk, (çev. Asım Bezirci), İstanbul, 1990
• ÜNAL, Yörükhan; “Öncü Bir Karşı-Dramatik Deney-Geçen Yıl Marienbad’da”, Sinemasal, sayı 7, İzmir, 2002 htp/www.iletisim.bahcesehir.edu.tr (erişim tarihi: 06.12.2009)