Çokluk İçinde Birlik: Zehra Çobanlı'nın "Laleleri"

Yıl 2020, Sayı: 35, 123 - 129, 25.03.2020

Lamia Kenan

Öz

Türklerin gündelik yaşamında ve
kültüründe önemli bir unsur olarak sayılan tabiat ve çiçek sevgisi, geçmişten
günümüze farklı alanlardaki sanat dallarımıza esin kaynağı olmaktadır.
Üsluplaştırılmış veya tabiattan alınmış halleriyle çiçek motifleri, Türk
sanatının her döneminde önemini korumuştur ve günümüzde de sevilerek zarafetle
kullanılmaya devam etmektedir. Bu çiçek motiflerinden biri olan lale, Osmanlı
dönemi sanatında sıklıkla kullanılmış, hatta Selçuklular döneminden başlayarak
Anadolu Türk sanatının baş tacı çiçeklerinden biri olmuştur. Türk kültürünün
önemli bir parçası haline gelen lale, birçok sanat dalında olduğu gibi seramik
sanatında da yüzyıllar boyu göz önüne konan sağlam yapısı ve motif zenginliği
ile sanatçılar için geniş bir kullanım yelpazesi oluşturmuş ve vazgeçilmez bir
öğe haline gelmiştir. Türk seramiğinde dini ve sosyal nedenlerle yüzyıllardır
ön planda tutulmuş olan lale bugün de geleneksel sanatımızla, modern seramik
sanatını bir arada tutmak isteyen seramikçilerin özgün çalışmalarında
görülmektedir.

    
Bu çalışma, lalenin tarihsel serüveni ve kültürümüzdeki yerinden kısaca
bahsederek, lale motifinin seramik sanatında kullanımı üzerine önemli eserler
ortaya koyan sanatçılardan biri olan Zehra Çobanlı’nın “Lale Zamanı” adlı
enstalasyon çalışması örnek olarak incelenmiştir. Bu bağlamda enstalasyonu
seramik sanatına kazandıran önde gelen isimlerden biri olan sanatçının yaşam
öyküsüne değinilmiş, aynı zamanda sanatı ve anlayışı, kendisi ile yapılan
söyleşiden belirttikleri de göz önüne alınarak analiz edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Lale, Çokluk İçinde Birlik, Osmanlı, Türk Seramik Sanatı, Zehra Çobanlı

Kaynakça

• Bakırcı, G. (2008). 20. Yüzyıl Türk Seramik Sanatçılarının Kültürel Üretimlerindeki Düşünsel Altyapılar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. Çekinmez, S. (2010). Türk Çini ve Seramik Sanatında Lale. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. Derman, F. Ç. (2003). Lale. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (27, 81). Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi. Devellioğlu, F. (2005). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Aydın Kitabevi. (Ebced Kelime Tanımı) Gezer, H. (2009). Prof. Zehra Çobanlı’nın Çağdaş Türk Seramik Sanatındaki Yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. Ilgın, Y. (2007). Gül İle Lale’nin Yüzyılları Aşan Hikayesi. İsmek El Sanatları Dergisi. (4). Karaağaç, Z. (2006). Stoneware Masse’ye Farklı Katkılar İlave Ederek Masse’nin Teknik Özelliklerinin İyileştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Stoneware Kelime Tanımı) Karaman, G. (2015). Cumhuriyet Dönemi Türk Seramik Sanatçıları ve Eserlerinden Örnekler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gökyay, O. Ş. (1990). Divan Edebiyatında Çiçekler. Tarih ve Toplum. (76). 30. İnternet Kaynakları Karakaş, R. (2007). Osmanlı’da Lale Kültürü. 59. 28 Aralık 2018. http://shakayik.blogcu.com/osmanlida-lale-kulturu/2517786 Behiery, V. (2017). An Interview With Turkish Ceramic Artist: Tradition as Innovation in the Fine Arts Ceramics of Zehra Çobanlı. 5 Ocak 2019. http://islamicartsmagazine.com/magazine/view/tradition_as_innovation_in_the_fine_art_ceramics_of_zehra_cobanli/ Aykurt, M. E. (2017). Bir Temel Tasarım Kuralı Olarak Tekrar: Tasarımda Birim Tekrarı. 13 Ocak 2019. http://eminaykurt.com/blog/tasarimda-birim-tekrari/