ARAKLI’NIN ÇANTI TEKNİĞİNDE İNŞA EDİLMİŞ CAMİSİ; BEREKETLİ MAHALLESİ MASELE CAMİİ

Yıl 2021, Sayı: 38, 325 - 342, 28.10.2021

Yavuz Sarı

https://doi.org/10.47571/ataunigsfd.956482

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın konusunu, Trabzon-Araklı ilçesinde yer alan ve H.1283/M.1867 tarihinde inşa edilen Bereketli Mahallesi Masele Camii oluşturur. Cami, Müslüman Türkler tarafından sanat dünyasına kazandırılan ahşap camiler grubunda yer alır. Selçuklular eliyle Anadolu’ya taşınan ahşap camilerin en güzel örneklerini, bölgeye özgü özellikleri bünyesinde barından Trabzon camilerinde görmek mümkündür. Trabzon’un kırsal bölgelerinde inşa edilen ilk cami ya da mescitler ahşap malzemeli olsa da zamanla bu yapılar yerini öncelikle taş, sonrasında ise betonarme malzemeli yapılara bırakmıştır. Günümüzde sekiz ahşap cami olup bunların tamamı 19. yüzyıl yapısıdır. Söz konusu camiler, muhtelif dönemlerde hazırlanan çalışmalarla ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Ancak plan, malzeme ve teknik özellikleri açısından ahşap cami mimarisinin genel özelliklerini en iyi şekilde yansıtan Bereketli Mahallesi Masele Camii’ne yalnızca birkaç yayında yüzeysel olarak değinilmiştir. Bu sebeple geleneksel mimaride önemli yeri olduğunu düşündüğüm yapıyı, sanat tarihi disiplini çerçevesinde katalog yöntemiyle plan, mimari, süsleme, malzeme ve teknik özelikleri açısından ayrıntılı şekilde ele alıp, diğer camiler arasındaki yerini belirlemek amacıyla bu çalışmayı hazırlandım.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Araklı, Cami, Ahşap, Çantı tekniği

ARAKLI’S MOSQUE BUILT IN THE CANTI TECHNIQUE; BEREKETLİ MAHALLESİ MASELE MOSQUE

Öz

The subject of the study is Masele Mosque in Bereketli Mahallesi, located in Trabzon-Araklı district and built in H.1283/M.1867. The mosque is in the group of wooden mosques brought to the art world by the Muslim Turks. It is possible to see the most beautiful examples of wooden mosques, which were brought to Anatolia by the Seljuks, in Trabzon mosques, which are unique to the region. Although the first mosques or masjids built in the rural areas of Trabzon were made of wood, over time these structures were replaced by primarily stone and then reinforced concrete structures. Today, there are eight wooden mosques. All of which are 19th century structures. The mosques in question have been introduced in detail with studies prepared in various periods. However, Bereketli Mahallesi Masele Mosque, which best reflect the general characteristics of wooden mosque architecture in terms of plan, material and technical features, has only been mentioned superficially in a few publications. For this reason, I prepared this work in order to determine its place among other mosques by considering the structure, which I think has an important place in traditional architecture, in terms of plan, architecture, decoration, materials and technical characteristics by cataloging method within the framework of art history discipline.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Araklı, Mosque, Wooden. Çantı technique

Kaynakça

• Referans1 Aydın, H. ve Perker, Z. S. (2017a). “Trabzon’dan Ahşap Bir Cami Örneği: Of-Bölümlü Mithat Paşa Camii”. Journal of Hİstory Culture and Art Research. 6 (2), 457-472.
• Referans2 Aydın, H. ve Perker, Z. S. (2017b). “Trabzon Uzungöl Filak Ahşap Cami Yapısal Özellikleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 16 (63), 1262 1269.
• Referans3 Aytekin, O. (1998). “Serhat Boylarında Bir Osmanlı Dönemi Yapısı Muratlı Merkez Camii”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 4, 37-47.
• Referans4 Aytekin, O. (1999). Ortaçağdan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Eserler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Referans5 Aytekin, O. (2018). “Komşumuz Gürcistan'daki Osmanlı Dönemi Cami Mimarisinden Örnekler”, II. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi. 2-5 Aralık-İstanbul: 375-390.
• Referans6 Aytekin, O. ve Kaya, M. (2019). “Acara Bölgesi Geleneksel Ahşap Cami Mimarisi ve Tiflis Etnografya Müzesi’nde Bulunan Çikuneti Camisi Üzerine Bir Değerlendirme”. 3. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi. 20-22 Aralık- Van: 1197-1233.
• Referans7 Bayhan, A. A. (2006). “Ordu’da Yeni Tespit Edilen Ahşap Camiler”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. 16, 33-48.
• Referans8 Bayhan, A. A. (2009). “Ordu’dan Bazı Tarihi Ahşap (Çantı) Camiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2 (7), 55-84.
• Referans9 Bayhan, A. A. (2014). “Ordu/Perşembe’den İki Ahşap Çantı Cami Örneği”. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 12, 99-107.
• Referans10 Bayhan, A. A. (2019). “Ordu Yöresinde 2017’de Belirlenen Ahşap Çantı Cami Örnekleri”. Akdeniz Sanat. 13, 17-35.
• Referans11 Bayhan, A. A. (2020). Geçmişten Günümüze Ordu’nun Geleneksel Ahşap Camileri. Ordu: Ordu Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Referans12 Bayraktar, M. S. (2007). “Samsun Çarşamba’da Taceddinoğulları ve Osmanlı Dönemine Ait İki Ahşap Eser; Ordu ve Porsuk Köyü Camileri”. Samsun Araştırmaları (Geçmişten Geleceğe Samsun 2. Kitap), Samsun: s. 529-557.
• Referans13 Can, Y. (2003). “Kastamonu ve Sinop Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (14-15), 117-134.
• Referans14 Can, Y. ve Gün, R. (2012). Ana Hatlarıyla Türk İslam Sanatları ve Estetiği. İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• Referans15 Demir, N. (2004). “Trabzon ve Yöresinde Ahşap Camiler”. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 29, 168-188.
• Referans16 Erdemir, Y. (2014). “Beyşehir Eşrefoğlu Süleyman Bey Camii’nin Unesco Süreci ve Yöreye Katkıları”. Uluslararası Orta Anadolu ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü ve Medeniyeti Sempozyumu-1. Eylül- Konya: 123-157.
• Referans17 Karakuş, F. (2021). “13. Yüzyılda Anadolu’da İnşa Edilen Ahşap Direkli Camiler Üzerine Değerlendirme Çalışması”. The Turkish Journal of Design, Art and Communication. 11 (1), 131-161.
• Referans18 Karpuz, H. (1989). “Doğu Karadeniz Bölgesinde Bazı Ahşap Camiler”. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi. 2 (4), 37-45.
• Referans 19 Karpuz, H. (1990). “Trabzon’un Çaykara İlçesi Köylerinde Bulunan Bazı Camiler”. Vakıflar Dergisi. 21, 281-198.
• Referans20 Karpuz, H. (1995). “Yok Olmuş Bir Sanat Eserimiz Of Ağaçlı Köyü Camii”. 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Ankara: 23-27 Eylül 1991, s.341-352
• Referans21 Kazaz, E. (2016). Trabzon Kırsal Cami Mimarisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Referans 22 Nefes, E. (2009). “Giresunda Yeni Tespit Edilen Bir Ahşap Camii; Çaldağ Beldesi Melikli Mahallesi Tahtalı Camii”. Dinbilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi. 9 (3), 187-210.
• Referans23 Nefes, E. (2012). “Samsun/Çarşamba’da Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş İki Ahşap Camii; Ustacalı Köyü Camii ve Kocakavak Köyü Camii”. Vakıflar Dergisi. 38, 155-163.
• Referans24 Nefes, E. ve Gün, R. (2011). “Giresun Çamoluk İlçesi Sarpkaya Köyü’ndeki Ahşap Sütunlu Bektaş Bey Camii”. Vakıflar Dergisi. 36 (1), 137-154.
• Referans 25 Nefes, E. – Gün, R. – Çakır, A. (2015), “Samsun/Bafra İlçesi’nde Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Bir Grup Ahşap Camii”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Sayı : 2, s. 291-317.
• Referans 26 Nefes, E. ve Gün, R. (2016). “Çorum/İskilip’te Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş İki Camii; Sanayi Marangozlar ve Tavukçuhoca Camileri”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 15 (30), 299-309.
• Referans 27 Nefes, E. - Can, Y. - Gün, R. (2017), “Samsun/Vezirköprü’de Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Bir Grup Ahşap Camii”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı : 43, s. 129-154.
• Referans 28 Nefes, E. (2018). “Sinop’ta Çantı Tekniğinde İnşa Edilen Camiler’’. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu. 5-7 Ekim- Sinop: 495-512.
• Referans29 Nefes, E. ve Gün, R. (2019). “Samsun/Yakakent’te Çantı Tekniğinde İnşa Edilen Geleneksel Köy Camileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 12 (68), 596-605.
• Referans30 Önal, R. Ç. ve Köşklü, Z. (2020). “Trabzon’da Geç Dönem Osmanlı Camilerinde Ahşap Mihraplar”. Sanat Tarihi Dergisi, 29 (2), 707-743.
• Referans31 Özkurt, M. (2020). Rize Ahşap Camilerinde Süsleme. Yüksek Lisans Tezi. Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Referans32 Sarı, Y. (2016). Trabzon’un Hayrat, Of ve Sürmene İlçelerindeki Köy Camileri. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans33 Seçkin, S. (2018a). “Gürcistan/Acara Keda Bölgesindeki Osmanlı Dönemi Camileri”. Turkish Studies Social Sciences. 13 (18), 1133-1169.
• Referans34 Seçkin, S. (2008b). “Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii”. Mediterranean Journal of Humanities. 8 (2). 464-478.
• Referans35 Taşkan, D. (2011). Artvin İli Borçka ve Hopa İlçelerinde Ahşap Camiler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans36 Yavuz, M. (2009a). Çaykara ve Dernekpazarı’nda Geleneksel Köy Camileri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfi Yayınları.
• Referans37 Yavuz, M. (2009b). “Doğu Karadeniz Köy Camilerinde Bezeme Anlayışı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2 (6), 306-322.
• Referans38 Yıldırım, E. (2016). “Dereyurt Köyü Tarihi Camii’’. 1. Uluslarası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu. Kasım- İstanbul: 1115-1146.
• Referans39 Yücel, E. (1989). “Ahşap”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 2. Cild, 181-183.