YAŞLILIKTA ÖLÜM KAVRAMI VE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI

Yıl 2006, Cilt: 9 Sayı: 4, 69 - 74, 18.02.2010

Mehtap Kızılkaya Nazan Koştu

Öz

Ölüm, yaşayan tüm organizmaların
paylaştığı evrensel bir gerçektir. Korkutucu
ama kaçınılmaz bir olaydır. Kişi ölümün
kaçınılmaz olduğunun bilincindedir.
Bilemediği şey ise, ölümün nasıl ve ne
zaman olacağıdır. Bu nedenledir ki ölüm,
korkulan ve hakkında konuşulmasından
kaçınılan bir kavramdır.
Ölümün anlamı, yaşamın farklı
dönemlerine ve kişisel deneyimlere göre
değişik biçimde algılanır. Okul öncesi
çocukta ölümle ilgili belirgin bir kavram
gelişmediğinden, onun için korkulacak tek
şey, ana babasından ayrılma tehdididir.
İlkokul çağında ve daha sonraki yıllarda
ergen için ölüm, gelişmekte olan ilişkilerini
ve kimlik gelişimini engelleyecek bir durum
olarak algılanır. Yetişkin için ölüm,
kendisini zevk ve sorumluluktan alıkoyan,
benliğine indirilen bir darbe ve haksızlık
olarak görülür. Verimli bir yaşam geçiren
yaşlılar ise ölümü, uzun bir yaşamın “doğal
sonu” olarak karşılar. Ölüme en yakın
bireyler olarak algılanan yaşlılara yönelik
hemşirelik bakımı, özel bir öneme sahiptir.
Hemşireler yaşlı birey ve ailesinin ölüm
korkusunu ele almada, ölüme
hazırlanmasında ve ölümü kabul etmesinde
önemli rol oynamalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, ölüm tutumu, hemşirenin rolü

Kaynakça

• Akdemir N (2003). Yaşlılık ve sorunları. Editör: Nuran Akdemir, Leman Birol. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 1. Baskı, Vehbi Koç Vakfı SANERC Yayın No: 2, İstanbul, 170.
• Akdemir N (1997). Hemşirelik bakımı. Editör: Yeşim Gökçe-Kutsal, Metin Çakmakçı, Serhat Ünal. Geriatri 1. Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 142-144.
• Akın B, Seviğ Ü, Karataş N (2001). Türkiye’de gerontoloji hemşireliği eğitimi (II): Bir sertifika eğitim programı geliştirme çalışması - deneyimler ve eğitim programı önerisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 5 (1): 40-47.
• Aştı N (2002). Çeşitli yönleri ile geriatrik bakım: Bakım hizmetleri ve hemşirenin rolü. I. Ulusal Geriatri Kongresi Kitabı, 30 Ekim- 3 Kasım 2002, Antalya, 157-159.
• Başaran N (1987). Kanser tanısı konmuş hastalara, tanılarının söylenip söylenmemesine ilişkin doktor, hemşire ve hasta görüşlerinin saptanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bingöl M (1992). Erzurum bakımevinde yaşayan yaşlıların sosyal ve psikolojik sorunlarının araştırılması. “Sağlıklı Yaşlanma” Uluslararası Hemşireler Birliği 1992 Teması Sempozyum Kitabı, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara, 268-270.
• Birol L (2003). Terminal evredeki hasta bakımı. Editör: Nuran Akdemir, Leman Birol. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 1. Baskı, Vehbi Koç Vakfı SANERC Yayın No: 2, İstanbul, 210.
• Cimete G (1997). Hemşirelik sanatı. Hemşire Dergisi 17 (1): 3-5.
• Çevik E (2005). Ölüme götüren süreçte ve ölümde hemşirelerin karşılaştıkları etik sorunlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, Şanlıurfa.
• Durmuş B (1992). Yaşlı hasta bakımında karşılaşılan hemşirelik sorunlarının incelenmesi. Sağlıklı Yaşlanma Sempozyum Kitabı, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara.
• Ekici B, Özdemir S (2003). Yaşlı bireyin sağlık ve evde bakım durumlarının değerlendirilmesi. Hemşirelik Forumu 6 (4): 27-36.
• Emiroğlu V (1995). Yaşlılık ve Yaşlının Sosyal Uyumu. 2. Baskı, Şafak Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara.
• Gözüm S, Tan M (2002). Birinci basamakta çalışan sağlık personelinin yaşlı bakımına ilişkin bilgi, görüş ve uygulamaları. I. Ulusal Geriatri Kongresi Kitabı, 30 Ekim-3 Kasım 2002, Antalya, 187.
• Koç M (2002). Ölüm korkusu üzerine kuramsal açıdan psikolojik bir değerlendirme. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6: 7-9.
• Koç M (2004). Yaşlılık döneminde ölüm ötesi psikolojisi üzerine bir alan araştırması. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1): 203.
• Onat Ü (2000). Yaşlılık ve sağlıklı yaşlanma. Editör: Gönül Erkan, Vedat Işıkhan. Antropoloji ve Yaşlılık. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayın No: 006, Ankara, 101-102.
• .......... Ölüm. www.patoloji.gen.tr/olum/htm (Erişim: 29.09.2004).
• Özaltın G, Işıl Ö (1997). Önlisans hemşire öğrencilerin ölüme ilişkin yaklaşımlarının incelenmesi. Tıbbi Etik. 5: 10-15.
• Tatar Ü (1988). Yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerin ölüm olayı karşısındaki anksiyete düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Vasegh F, Noughani F (2003). The Investigation of the Knowledge and Attitude of the Nurses in Imam Khomeyni Complex Hospital About Pre-Death Care in 2003. Uluslararası Katılımlı 3. Ulusal Tıp Etiği Kongresi Kongre Kitabı, Bursa, 523-526.
• Yıldız M (1994). İnsanların ölüm karşısındaki tutumları hakkında yapılan araştırmaların değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir. 7