ENGELLİ ÇOCUĞA SAHİP EBEVEYNLERİN DEPRESYON DÜZEYİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 10 Sayı: 1, 41 - 48, 18.02.2010

Dilek Ergin Nesrin Şen Nurten Eryılmaz Nurten Eryılmaz Eryılmaz Saadet Pekuslu Saadet Pekuslu Melek Kayacı Melek Kayacı

Öz

Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma,
Manisa’da yaşayan ve engelli çocuğa sahip olan
ebeveynlerin depresyon düzeylerini belirlemek
amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini,
Manisa İlindeki Etik ve Kanat Özel Eğitim
Merkezleri ve Manisa Zihinsel/Yetersiz
Çocukların Eğitim ve Rehabilitasyon Vakfı’na
kayıtlı zihinsel, fiziksel ve zihinsel+fiziksel engelli
çocukların ebeveynleri (N=290) oluşturmuştur.
Araştırmanın örneklemini, araştırmanın yapıldığı
tarihler (23.02.2004–25.03.2004) arasında, bu
özel eğitim merkezlerine çocuklarını eğitim için
getiren ve araştırmaya katılmayı kabul eden
“basit rastgele örnekleme yöntemi” ile seçilen
100 ebeveyn oluşturmuştur .Araştırma verileri,
araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyodemografik
veri formu ve Beck Depresyon
Envanteri (BDE) kullanılarak yüz-yüze görüşme
yöntemi ile toplanmıştır. Veriler; ortalama, sayı
ve yüzdelik dağılımları, Student-t ve KruskalWallis
testleri ile değerlendirilmiştir.
Araştırmaya alınan ebeveynlerin,
%98’inin tek engelli çocuğu (%39’u
zihinsel+fiziksel engelli) olduğu ve bu çocukların
%49’unun 4 yıldan uzun süredir bir özel eğitim
merkezine devam ettiği bulunmuştur. Engelli
çocukların %64’ü erkek, %36’sı kız, yaş
ortalamaları ise 9.6±5.3’tür. Ebeveynlerin,
çocuklarının geleceğinden beklentileri
sorgulandığında; %53’nün “Gelecekte iyi
olacağını düşünüyorum”, %40’nın da “Allah’tan
ümit kesilmez” yanıtlarını verdikleri
belirlenmiştir.
Araştırma sonucunda, ebeveynlerin
BDE toplam puan ortalaması (13.44±9.51) düşük
düzeyde bulunmuştur. Çocuğun cinsiyeti, yaşı,
eğitim aldığı süre gibi değişkenlerin,
ebeveynlerin depresyon düzeyini etkilemediği
saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Engelli çocuk, ebeveyn, depresyon düzeyi, Beck Depresyon Envanteri

Kaynakça

• Akkök F, Aşkar P, Karancı A N (1992). Özürlü bir çocuğa sahip anne babalardaki stresin yordanması. Özel Eğitim Dergisi 1(2):8-12.
• Aydoğan (Akıncı) A, Darıca N (2000). Özürlü çocuğa sahip anne-babaların umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Çocuk Forumu Dergisi 3(2):25-31.
• Darıca N, Pişkin İ, Gümüş Ş (1994). Otizm ve Otistik Çocuklar. Basım Grafik, Ankara.
• Gökcan K (2004a). Özürlü çocuğa sahip ailelerin beklentileri. http://www.google.com. (Erişim: 5 Nisan 2004).
• Gökcan K (2004b). Özürlü çocuğa sahip ailelerin psiko-sosyal durumu ve özürlü çocukların yaşam becerilerinin geliştirilmesi. http://www.google.com. (Erişim 10 Mart 2004).
• Karasar N (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 7. Basım, 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd., Ankara, 116-129.
• Metintaş, Sarıboyacı, Arslantaş ve ark. (1996). Eskişehir ilinde özel eğitim gören zihin engelli çocukların annelerinde depresyon. Sevgi Çiçekleri Zihinsel Yetersizlik Araştırma, Eğitim ve Haber Dergisi 1(1):3-7.
• Ocakçı A (2004). Serebral Palsi’li çocukların bağımsız yaşam becerilerinin incelenmesi. http:// www.google.com. (Erişim: 5 Nisan 2004).
• Özgür İ (2004). Özürlü çocuk ve ailesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Dergisi. http:// www.google.com. (Erişim: 6 Temmuz 2004).
• Özsoy D (1991). Özürlü çocuğu olan anababaların kaygı ve endişeleri. Yayınlanmamış Bitirme Tezi, Hacettepe Üniv. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu. Ankara.
• Sandalcı F (2002). Özürlü çocuğu olan aileler ve sosyal hizmet mesleği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 2(1):1-8.
• Savaşır I, Şahin N H (1997). Beck Depresyon Envanteri (BDE). BilişselDavranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler Kitabı. Editörler: Işık Savaşır ve Nesrin H. Şahin, Türk Psikologlar Derneği Yayınları No: 9, Özyurt Matbaacılık, Ankara, 23-38.
• Şahin N H (1994). Stresle Başaçıkma. Türk Psikologlar Derneği Yayını, Özyurt Matbaacılık, Ankara.