HEMŞİRELERİN STRESLE BAŞA ÇIKMADA BİLİŞSEL STRATEJİLERİ KULLANMA DÜZEYLERİNİN VE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 10 Sayı: 4, 21 - 29, 19.02.2010

Arzu Yıldırım Rabia Hacıhasanoğlu Papatya Karakurt

Öz

Bu araştırma çalışma ortamında hemşirelerin
stresle başa çıkmada bilişsel stratejileri
kullanma düzeylerini ve etkileyen faktörleri
belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Tanımlayıcı olarak 1-14 Şubat 2005 tarihleri
arasında yapılan araştırmanın evrenini,
Erzincan Devlet Hastanesi’nde çalışan 150
hemşire oluşturmuştur. Ayrıca örneklem
seçilmeyip, araştırmaya katılmayı kabul eden
121 hemşire örnekleme alınmıştır. Veriler,
Dağ (1991) tarafından geçerlik ve güvenirliği
yapılan Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük
Ölçeği ve araştırmacılar tarafından
hazırlanan soru formu kullanılarak
toplanmıştır. Araştırmanın verileri yüzdelik,
Kruskall Wallis, varyans analizi, Pearson
korelasyon, t testi kullanılarak SPSS
programında değerlendirilmiştir. Hemşirelerin
öğrenilmiş güçlülük ölçeğinden (RÖGÖ)
aldıkları alt ve üst değer 84-163, ortalama
puanı 122.97±16.91 olarak belirlenmiştir.
Çalışmada hemşirelerin yaşları ile çalışma
yılı arttıkça öğrenilmiş güçlülük puanlarının
arttığı ve aralarındaki farkın anlamlı olduğu,
eğitim durumu, çalışılan birim ve çalışma
şeklinin öğrenilmiş güçlülüğü etkilemediği
saptanmıştır. Çalışma sonucunda hemşirelerin
arzu edilen düzeyde öğrenilmiş
güçlülüğe sahip olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stres, Stresle başa çıkma, Hemşire

Kaynakça

• ……………. (2005) http://www.ilo.org/- public/english/protection/safework/stress/nurs ing.htm. (Erişim tarihi: 03.05.2005)
• AbuAlRub RF (2004). Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship 36(1):73-8.
• Arıkan D, Karabulut N (2004). Hemşi- relerde işe bağlı gerginlik ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 7(1): 19-26. Aslan SH, Alparslan ZN, Aslan RO ve ark. (1998). İşe bağlı gerginlik ölçeğinin sağlık alanında çalışanlarda geçerlik ve güvenirliği. Düşünen Adam 11(2): 4-8.
• Bartram T, Joiner TA, Stanton P (2004). Factors affecting the job stress and job satisfaction of Australian nurses: implications for recruitment and retention. Contemporary Nurse 17(3):293-304.
• Baykal Ü, Serezli S (1999). Hemşire-lerin iş doyum düzeylerinin araştırılması. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Atatürk Üniversitesi HYO; Erzurum 444-452.
• Bianchi ER (2004). Stress and coping among cardiovascular nurses: a survey in Brazil. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 25(7):737-45.
• Britto Eda S, Carvalho AM (2003). Stress, coping, and general health of nurses working at a care unit for patients with AIDS and hematologic diseases. Revista Gaucha Enfermagem 24(3):365-72.
• Chang EM, Hancock KM, Johnson A et al. (2005). Role stress in nurses: Review of related factors and strategies for moving forward. Nursing Health Sciences 7(1):57-65. Coombes R (2001). Stres nurse shouldn’t get a penny. Nursıng Tımes 97(27):8.
• Çam O (1993).Tükenmişlik (Burnout) nedir? Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 9(1): 51-53.
• Çiller UÖ (1989). Mutlu ve Başarılı Olma Sanatı. Anka Ofset, İstanbul, 82-83.
• Dağ İ. (1991). Rosenbaum’ un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği’ nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2(4): 269-274.
• Doğan S, Güler H, Buldukoğlu K (1997). Eğitici hemşirelerin klinik uygulamalar sırasında karşılaştıkları stres yaratıcı durumlar, zorlanma düzeyleri ve baş etme yolları. IV. Ulusal Hemşirelik Eğitimi Sempozyumu. Kıbrıs, 210-215.
• Durmuş B, Yıldız H (1999). Elazığ il merkezindeki hastanelerde çalışan hem- şirelerin iş stres puanlarının değerlen- dirilmesi. VII. Ulusal Hemşirelik Kong-resi Kitabı, Erzurum, 280-286.
• Ernst ME, Messmer PR, Franco M et al. (2004). Nurses' job satisfaction, stress, and Recognition in a pediatric setting setting. Pediatric Nursing 30(3):219-27.
• Folkman S (1984). Personal control and stres and coping process: a theoretical analysis. Journal of Personality and Social Psychology 46(4): 839-852.
• Görgülü S(1990). Hemşirelik ve iş ortamı stresörleri. Türk Hemşireler Dergisi 39(1): 23-25.
• Gündüz B(2000). Hemşirelerde stresle başa çıkma biçimleri ile tükenmişlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kara-deniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı. Y.Lisans Tezi, Trabzon.
• Gürbüz H, Fırat F(1999). Hemşirelerin çalışma yaşamına ilişkin sorunlarını belirlemeye yönelik bir çalışma. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Atatürk Üniversitesi HYO, Erzurum. 444-452.
• Hall DS (2004). Work-related stress of registered nurses in a hospital setting. Journal for Nurses in Staff Development 20(1):6-14.
• Jenkins R, Elliott P (2004). Stressors, burnout and social support: nurses in acute mental health settings. Journal of Advanced Nursing 48(6):622-31.
• Markham U (1998). The ultimate stress handbook for women. Çev. Edit: Tezcan T. Kadınlar için stres el kitabı. 1. Baskı, İstanbul, Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti., 12-23.
• Murphy F (2004). Stress among neph-rology nurses in Northern Ireland. Nephrology Nursing Journal 31(4): 423-31.
• Okutan M (2002). Stres ve stresle başa çıkma yöntemleri Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Patrick A, Tyler BA, Rachel N (1994). Sources of stres and psychological well-being in high-depency nursing. Journal of Advenced Nursing 19:469-476.
• Pehlivan İ (2000). İş Yaşamında Stres. Erek Ofset, Ankara.
• Pinikahana J, Happell B (2004). Stress, burnout and job satisfaction in rural psychiatric nurses: a Victorian study. Australian Journal of Rural Health 12(3): 120-5.
• Potur DC, Kurtuluş Z, Çelik ND (2003). Osmangazi Üniversitesi hastanesinde çalışan hemşirelerin meslek tercihleri ile umutsuzluk düzeylerinin değerlendirilmesi. 2. Uluslar arası-9. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Antalya, 91.
• Sarna L, Bialous SA, Wewers ME et al. (2005). Nurses, smoking, and the workplace. Research in Nursing Health 28(1):79-90.
• Savaşır I, Şahin NH (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 86-93.
• Shirey MR (2004). Social support in the workplace: nurse leader implications. Nursing Economics 22(6): 313-9, 291.
• Stacciarini JM, Troccoli BT (2004). Occupational stres and constructive thinking: health and jobsatisfaction. Journal of Advanced Nursing 46(5):480-7.
• Tel H, Karadağ M, Tel H ve ark. (2003). Sağlık çalışanlarının çalışma ortamındaki stres yaşantıları ile baş etme durumlarının belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliş- tirme Dergisi 5(2):13-23.
• Uğurlu N (2002). Hemşirelerde kontrol odağı inancı ile stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme durumları arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Wright TF (1993). Hardines, stress and burnout among intensive care nurses. Journal of Burn Care Rehabilitation 14 (3): 376-381.
• Yıldırım A, Ekinci M (2005). Eğitimi hemşirelik olan ve olmayan üniversite öğren- cilerinin stresle başa çıkma düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 8(3): 19-29.