ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUĞA SAHİP ANNELERİN DEPRESYON DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2010, Cilt: 13 Sayı: 4, 53 - 58, 04.01.2011

Gökçe Demir Ayşegül Özcan Aynur Kızılırmak

Öz

Çalışmanın amacı; zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresyon düzeylerinin belirlenmesidir.
Bu araştırma, tanımlayıcı bir araştırma olup, 1Ağustos 2008-1Kasım 2008 tarihleri arasında
yapılmıştır. Araştırma evrenini Aksaray ilinde bulunan Özel Eğitim Rehabilitasyon Merkezine devam eden
toplam 600 zihinsel engelli çocuğun annesi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi “evreni bilinen örneklem
formülü” kullanılarak örneklem sayısı 218 olarak hesaplanmıştır. Çalışmaya katılmayı kabul eden 215 anneye
ulaşılmıştır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından literatür taranarak hazırlanan demografik soru formu ve
Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS 16.0 programına girilerek yüzde,
ortalama ve Ki-kare testleri kullanılarak değerlendirilmiştir.
Annelerin %42.8’i 30-39 yaş arasında, %92.1’inin başka zihinsel engelli çocuğu yok, zihinsel engelli
çocuğun %54.4’ü erkek, %80.5’inin sağlıkla ilgili başka sorunu yok, annelerin %65.7’si evde çocukların
bakımında yardım eden birinin olmadığını belirtmiştir. Annelerin depresyon ortalama puanları 21.60±12.99
bulunmuştur.
Çalışma sonucunda zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresif semptom düzeylerinin yüksek
olduğu bulunmuştur. Annelerin ruhsal durumları yakından izlenmeli, duygusal paylaşımları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Zihinsel engelli çocuk, depresyon düzeyi, Beck Depresyon Envanteri

Kaynakça

• Akçakın, M, Erden, G (2001). Otizm tanısı konmuş çocukların anne ve babalarındaki ruhsal belirtiler. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 8(1),2-11.
• Akkok F, AĢkar P, Karancı AN (1992). Özürlü bir çocuğa sahip anne babalardaki stresin yordanması. Özel Eğitim Dergisi 1(2): 8-12
• Altuğ Özsoy S (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile Ve Toplum 3(9):69.
• Ceylan R (2004). Entegre eğitime katılan ve katılmayan engelli çocukların annelerinin depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÇavuĢoğlu H (2004). Çocuk Sağlığı Hemşireliği, Ofset Yayınevi, Ankara.
• Çetinkaya Z, Öz F (2000). Serebral palsili çocuğu olan annelerin bilgi gereksinimlerinin karşılanmasına planlı bilgi vermenin etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 4(2): 45-49.
• Dinç S (2003). Zihinsel engelli çocuğa sahip olan annelerin çocuklarının kişisel hijyen hakkında bilgi ve uygulamalarının saptanması. Halk Sağlığı Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsi. Ankara.
• Emerson E (2003). Mothers of children and adolescents with intellectual disabilty: social and economic situation, mental health status, and the selfassessed social and psychological impact of the child’s difficulties. Journal of Intellectual Disability Research 47(4/5): 385-399.
• Gıddens A (2000). Aile, Evlilik Ve Kişisel Yaşam. Sosyoloji, Ayraç Yayınevi. Ankara. Hisli N (1989). “Beck Depresyon Envanterinin Üniversite ögrencileri için geçerliği ve güvenirligi” Psikoloji Dergisi 7 (23):3-13.
• Ġçmeli C, Ataoğlu A, Canan F, Özcetin A (2008). Zihinsel özürlü çocukları olan ebeveynler ile sağlıklı çocuklara sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 3:21-28.
• Ġnceer B, Özbey F (1990). Zihinsel engelli bireylerin aile ile bir grup uygulaması. V. Ulusal Psikoloji Kongresi, Psikoloji- Seminer Dergisi Özel Sayı 8:159.
• Kahriman Ġ, Bayat M (2008). Özürlü çocuğa sahip ebeveynlerin yaşadıkları güçlükler ve algıladıkları sosyal destek düzeyleri. Öz-Veri Dergisi 5(1):11751194.
• Kaner S (2004). Engelli Çocukları Olan Ana Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. T.C Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara.
• Karakavak G, Çırak Y (2006). Kronik hastalıklı çocuğu olan annelerin yaşadığı duygular. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7(12):97.
• Khamis V (2007). Psychological distress among parents of children with mental retardation in the United Arab Emirates. Social Science Medicine 64:850-857.
• McConkey R (2008). The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities: A cross- cultural study. International Journal of Nursing Studies 45:65-74.
• Özmen Kaymak S (2004). Aile içinde öfke ve saldırganlığın yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 37(2):27-39. ÖzĢenol F, IĢıkhan V, Ünay B ve ark. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45(2):156163.
• PiĢtav AkmeĢe P, Mutlu A, Gürel MK (2007). Serebral paralizili çocukların annelerinin kaygı düzeyinin araştırılması. Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Dergisi 50(3):236-240.
• Sarısoy M (2000). “Otistik ve Zihinsel Engelli Çocuga Sahip Ebeveynlerin Evlilik Uyumları”, Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. SavaĢır I ve ġahin N H (1997). Beck Depresyon
• Envanteri (BDE). Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler Kitabı. Editörler: Işık Savaşır ve Nesrin H. Şahin, Türk Psikologlar Derneği Yayınları No: 9, Özyurt Matbaacılık, Ankara, 23-38.
• Seltzer MM, Greenberg JS, Floyd FJ, et al. (2001). Life course impacts of parenting a child with a disability. Am J Ment Retard 106:265-286.
• Smıth CJ, Nastro M (1993). The effect of occupational therapy ıntervention on mothers of children with cerebral palsy. American Journal of Occupational Therapy 47:811-817.
• Stainton T, Beser H (1998). The positive impact of children with an intellectual disability on the family. Journal Of İntellectual &Developmental Disability 23(1):57-70.
• ġen E (2004). Engelli çocuğu olan ailelerin yaşadığı güçlükler.Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Mersin.
• Tonge BJ, Einfeld SL, Gray KM et al. (2004). The family burden of emotional and behavioural problems in children with intellectual disabilty. Journal Of Intellectual Disabilty Resarch 48:370.
• Toros F (2002). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon, evlilik uyumunun ve çocuğu algılama şeklinin
• değerlendirilmesi. Psikiyatri Dergisi 3(2):23. Trute B, Hiebert-Murphy D (2002). Family adjustment to childhood developmental disability: a measure of parent appraisal of family ımpacts. Journal Of Pediatric Psychology 27(3):271-280.
• Uğuz ġ, Toros F, Yazgan Ġnanç B ve ark. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 7:42-47.
• Yıldırım F, Conk Z (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 9(2):2.
• Yıldırım Sarı H (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 11(2):1.
• Yıldırım Sarı H, Altıparmak S (2008). Ebe ve hemşirelerin zihinsel engelli çocuklarla ilgili bilgileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 7(2):127