FARKLI EĞİTİM DÜZEYİNE SAHİP ANNELERİN ÇOCUKLARINI KANSERDEN KORUMAYA YÖNELİK YAPTIKLARI UYGULAMALAR

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 175 - 191, 25.06.2021

İlknur Ersoy Sancak Fatma Kurudirek

https://doi.org/10.17049/ataunihem.630954

Öz

Amaç: Farklı eğitim düzeyine sahip annelerin çocuklarını kanserden korumaya yönelik yaptıkları uygulamaları belirlemektir.

Yöntem: Araştırma, iki Aile Sağlığı Merkezinde Haziran 2013-Nisan 2019 tarihleri arasında tanımlayıcı olarak yapıldı. Araştırma evrenini aile sağlığı merkezlerine kayıtlı 0-6 yaş grubu çocuğu olan 5640 anne oluşturmaktadır. Çalışma kriterlerine uyan 359 anne çalışma kapsamına alındı. Verilerin toplanmasında, anket formu kullanıldı. Anket formuyla ebeveynlerin tanıtıcı bilgileri ve annelerin çocuklarını kanserden korumaya yönelik yaptıkları uygulamalar 5 gruba (1. grup beslenme, 2. grup sigara ve zararlı kimyasallar, 3. grup radyasyon, 4. grup tıbbi tetkikler ve bağışıklama, 5. grup güneş ışınları) sınıflandırılarak incelendi.

Bulgular: Annelerin eğitim durumlarıyla ek gıdalara başlarken dikkat edilen noktalar, meyve yedirme sıklığı, meyveyi yedirme şekli, hazır gıdaların ve işlenmiş etlerin yedirilme sıklığı, sigaraya yönelik uygulamalar ve çocuğun banyosunda kullanılan sabun ve şampuanlarda dikkat edilen noktalar, izlenen televizyon ve bilgisayarla oynama süresi, çocuğunu hastalandığında doktora götürme, doktorun önerdiği tüm tetkikleri yaptırma, çocuğun güneşlenmesi ile ilgili ve güneş kremi kullanırken dikkat edilen noktalar, çocuğun vücudunda bulunan benleri gözlemleme, benlerin kansere neden olduğunu düşünme durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardır (p<0.05).

Sonuç: Annelerin çocuklarını kanserden korumak amacıyla beslenme, sigara ve zararlı kimyasallar, radyasyon, tıbbi tetkikler ve bağışıklama, güneş ışınları gibi konularda önlemler almaya çalıştıkları görülse de, çocukları kanserden korumaya yönelik bazı uygulamalarda yetersiz oldukları görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Anne, Çocuk, Kanser, Korunma

APPLICATIONS OF MOTHERS WITH DIFFERENT EDUCATIONAL BACKGROUNDS TO PROTECT THEIR CHILDREN FROM CANCER

Öz

Aim: It states the practices of mothers with different educational levels to protect their children from cancer.

Methods: This descriptive study was conducted in two Family Health Centers between June 2013 and April 2019. The population of the consists of 5640 mothers, with 0-6 age group children registered in family health centers. 359 mothers who met the study criteria were included in the study. A questionnaire was used for data collection. Questionnaire included items about parents' introductory information and mothers' practices to protect their children from cancer were analyzed in five groups (1st group nutrition, 2nd group smoking and harmful chemicals, 3rd group radiation, 4th group medical examinations and immunizations, 5th group sun rays).

Results: There is a statistically significant difference between the educational status of the mothers and starting additional foods taking out, the frequency of fruit feeding, the way of eating the fruit, the frequency of feeding ready-made foods and processed meats, applications for smoking, points used in shop and shampoos used in the child’s bathroom, watched television and computer playing time, taking the child to the doctor when he became ill, having all the tests suggested by the doctor, observing the spots on the child’s sunbathing and using the sun cream, observing the spots that cause her to think of herself situations. (p<0.05).

Conclusion: Although mothers have tried to take measures on issues such as nutrition, smoking and harmful chemicals, radiation, medical examinations and immunizations, sun rays, in order to protect their children from cancer, their practices were found to be inadequate in protecting their children from cancer. 

Anahtar Kelimeler

Mother, children, cancer, protect

Kaynakça

• 1. Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: Globocan estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians 2018;68:394-424.
• 2. WHO. Cancer. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer. Erişim tarihi 01.05.2021.
• 3. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-istatistikleri. Erişim tarihi 01.05.2021.
• 4. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013 - 2018.
• 5. Ertan EA, Şengelen M, Vaizoğlu AS. Önlenebilir çocukluk çağı kanserleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2004;26: 48 - 54.
• 6. Güran P. Kanserden korunma. Gülhane Tıp Dergisi, 2005;47:324-6.
• 7. La Vecchia C, Franceschi S, Levi F. Epidemiological research on cancer with a focus on Europe. European Journal of Cancer Prevention, 2003;12:5-14.
• 8. Nöthlings U, Murphy SP, Wilkens LR, Henderson BE, Kolonel LN. Dietary glycemic load, added sugars, and carbohydrates as risk factors for pancreatic cancer: the Multiethnic Cohort Study. The American Journal of Clinical Nutrition, 2007;86:1495-501.
• 9. Aune D, Chan DS, Vieira AR, Navarro Rosenblatt DA, Vieira R, Greenwood DC, Cade JE, Burley VJ, Norat T. Dietary fructose, carbohydrates, glycemic indices and pancreatic cancer risk: a systematic review and meta-analysis of cohort studies. Annals of Oncology 2012;23:2536-46.
• 10. Waly MI, Ali A, Al-Saadoon M, Al-Mukhaini YK, Wali YA. Breastfeeding is not associated with risk of developing childhood leukemia in the Sultanate of Oman. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 2011;12:2087- 91.
• 11. Amitay EL, Keinan-Boker L. Breastfeeding and childhood leukemia incidence: A meta-analysis and systematic review. JAMA Pediatr 2015;169:e151025.
• 12. Rudant J, Lightfoot T, Urayama KY, Petridou E, Dockerty JD, Magnani C, Milne E, Spector LG, Ashton LJ, Dessypris N, Kang AY, Miller M, Rondelli R, Simpson J, Stiakaki E, Orsi L, Roman E, Metayer C, Infante-Rivard C, Clavel J. Childhood acute lymphoblastic leukemia and indicators of early immune stimulation: a Childhood Leukemia International Consortium study. American Journal of Epidemiology, 2015;181:549-62.
• 13. Hardell L, Carlberg M, Hansson Mild K. Pooled analysis of case-control studies on malignant brain tumours and the use of mobile and cordless phones including living and deceased subjects. International Journal of Oncology 2011;38:1465-74.
• 14. Brenner DJ, Elliston CD, Hall EJ, Berdon WE. Estimates of the cancer risks from pediatric CT radiation are not merely theoretical. Medical Physics 2001;28:2387-8.
• 15. Hall EJ, Brenner DJ. Cancer risks from diagnostic radiology. The British Journal of Radiology, 2008;81:362-78.
• 16. Kheifets L, Ahlbom A, Crespi CM, Feychting M, Johansen C, Monroe J, Murphy MF, Oksuzyan S, Preston-Martin S, Roman E, Saito T, Savitz D, Schüz J, Simpson J, Swanson J, Tynes T, Verkasalo P, Mezei G. A pooled analysis of extremely low-frequency magnetic fields and childhood brain tumors. American Journal of Epidemiology, 2010;172:752-61.
• 17. Harris JR, Morrow M, Banadonna G. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 2nd ed. philadelphia:JB Lippincott Co; 2015.
• 18. Baz K, Köktürk A, İkizoğlu G, Buğdaycı R, Kaya Tİ, Koca A. Erişkinlerin çocuklarını güneşten koruma bilinç ve alışkanlıkları. Türkiye Klinikleri Dermatoloji Dergisi 2003;13:101-7.
• 19. Geller A, Rutsch L, Kenausis K, Zhang Z. Evaluation of the sun wise school program. Journal of School Nursing, 2003;19(2):93-9.
• 20. American Academy of Pediatrics, Policy statement—ultraviolet radiation: a hazard to children and adolescents. Pediatrics 2011;127:588-97.
• 21. Wan M, Hu R, Li Y, Wang Y, Xie X, Yue P, Guan L, Lai W. Attitudes, beliefs, and measures taken by parents to protect their children from the sun in Guangzhou city, China. Photochemistry and Photobiology, 2016;92:753-9.
• 22. Çınar N, Dede C, Cevahir R, Sevimli D. Smoking status in parents of children hospitalized with a diagnosis of respiratory system disorders. Bosnian Journal of Basıc Medical Sciences, 2010; 10(4): 319-22.
• 23. Dede C, Çınar N. Çevresel sigara dumanı ve çocuk sağlığı. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 2016; 18(2): 69-72.
• 24. Raherison C, Pe´nard-Morand C, Moreau D, Caillaud D, Charpin D, Kopfersmitt C, Lavaud F, Taytard A, Annesi-maesano I. In utero and childhood exposure to parental tobacco smoke, and allergies in schoolchildren. Respiratory Medicine, 2007;101:107-17.
• 25. Karatay G. Kars ili 4 nolu sağlık ocağına kayıtlı 0-6 yaş aralığındaki bebek ve çocuklarda pasif sigara dumanı maruziyetinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2008;12:31-8.
• 26. Northrup TF, Matt GE, Hovell MF, Khan AM, Stotts AL. Thirdhand Smoke in the Homes of Medically Fragile Children: Assessing the Impact of Indoor Smoking Levels and Smoking Bans. Nicotine & Tobacco Research, 2016;18:1290-8.
• 27. Kim J, Lee E, Lee K, Kim K. Relationships between secondhand smoke incursion and wheeze, rhinitis, and eczema symptoms in children living in homes without smokers in multi-unit housing. Nicotine & Tobacco Research, 2019;21: 424-9.
• 28. Shah S, Kanaan M, Huque R, Sheikh A, Dogar O, Thomson H, Parrott S, Siddiqi K. Secondhand smoke exposure in primary school children: A Survey in Dhaka, Bangladesh. Nicotine & Tobacco Research, 2019;21: 416-23.
• 29. Boyacı H, Duman C, Başyiğit İ, Ilgazlı A, Yıldız F. İlkokul çocuklarında çevresel sigara dumanına maruziyetin idrar kotinin düzeyi ile değerlendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004;52:231-6.
• 30. Vereecken CA, Keukelier E, Maes L. Influence of mother's educational level on food parenting practices and food habits of young children. Appetite, 2004;43:93-103.
• 31. Karagöz Y. (2019). İstatistiksel Analizler (2. Baskı). Nobel Yayın Evi: Ankara. S:279-314.
• 32. Anand P, Kunnumakkara AB, Sundaram C, Harikumar KB, Tharakan ST, Lai OS, Sung B, Aggarwal BB. Cancer is a preventable disease that requires major lifestyle changes. Pharmceutical Research 2008;25:2097-116.
• 33. Gefeller O, Uter W, Pfahlberg AB. Protection from Ultraviolet Radiation during Childhood: The Parental Perspective in Bavaria. International Journal of Environmental Research and Public Health, 2016;13:1011.
• 34. World Health Organization (WHO). Exclusive breastfeeding. http:// www.who.int/nutrition/topics/exclusiveİbreastfeeding/en/index 2019
• 35. Alioğluları A, Yılmaz Esencan T, Ünal A, Şimşek Ç. Anne sütünün faydalarını ve emzirme tekniklerini içeren görsel mesaj içerikli broşür ile annelere verilen eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;19:252-60.
• 36. Kutluk T, Kars A. Kanser Konusunda Genel Bilgiler. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser ve Savaş Daire Başkanlığı; 1992
• 37. Baysal A, Wayne EC. Kanseri Tanıyalım, Belirtileri, Nedenleri, Korunma ve Tedavi Yolları. Ankara Hatipoğlu Yayın Evi; 2004.
• 38. Koçak H. Yiyecek hazırlama ve pişirme uygulamaları- Amasya örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 2012;4:13-20.
• 39. Norat T, Aune D, Chan D, Romaguera D. Kanser Tedavisi ve Araştırmaları, Nütrisyon ve Kanser Tedavisindeki Gelişmeler. Nobel tip kitabevleri; 2015.
• 40. Sabuncuoğlu SA, Baydar T, Giray B, Şahin G. Mikotoksinler: Toksik etkileri, degredasyonları, oluşumlarının önlenmesi ve zararlı etkilerinin azaltılması. Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Dergisi, 2008;1:63-92.
• 41. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. 1-6 yaş çocuklarında öz bakım, Ankara; 2016:3-35
• 42. Kılıçkap S, Erdiş E. Düşük frekanslı elektromanyetik alan, cep telefonları, baz istasyonları ve kanser riski. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2013;35:311-7.
• 43. Conference of Radiation Control Program Directors. What’s NEXT? Nationwide Evaluation of X-ray Trends: 2000 computed tomography.(CRCPD publication no. NEXT_2000CTT.). Department of Health and Human Services. 2006.
• 44. Türkiye Sağlık Vakfı. Kanser https://www.saglik.org.tr/kanser. 10. Nisan 2019.
• 45. Kao JH. Hepatitis B vaccination and prevention of hepatocellular carcinoma. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 2015;29:907-17.
• 46. Haktanır NT, Yazıcı S. Ebeveynlerin sosyal, ekonomik ve kültürel düzeylerinin çocukların güneşin zararlı etkilerinden koruma üzerine etkileri. Çocuk Dergisi 2008;8:160-5.
• 47. Terzi S, Yüksel Başak P, Erturan İ. Polikliniğe başvuran hastalarda güneşin zararlı etkileri ve korunma yolları ile ilgili bilgi, tutum ve davranışların araştırılması. Türkderm-Türk Arch Dermatol Venereolgy. 2017;51:2-6.
• 48. Kaptanoğlu AF, Dalkan C, Hıncal E. Kuzey Kıbrıs Türk toplumunda güneşten korunma: İlkokul çağı çocukları ve ailelerinin güneşten korunma ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Türkderm, 2012;46:121-9.