ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE TÜTÜN KULLANIM ALIŞKANLIKLARININ BELİRLEYİCİLERİ VE ALGILAR: İSTANBUL İLİNDE SAĞLIK HİZMETLERİ YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 264 - 273, 25.06.2021

Özden Güdük , Selda Selimoglu Namoglu , Merve Yemenici , Nazlı Ertürk , Kazım Yalçın Arğa , Yeliz Doğan Merih , İlhan Satman

https://doi.org/10.17049/ataunihem.870195

Cited By: 2

Öz

Amaç: Sağlık Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin tütün ve tütün ürünleri kullanma davranışlarını incelemek ve bu davranış üzerinde belirleyici faktörleri ortaya koymaktır.

Yöntem: Bu araştırma, Medipol Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’nda gerçekleştirilmiştir. Toplam 26 soruluk olarak hazırlanan, yapılandırılmış bir anket, 307 öğrenciye yüz yüze uygulanmıştır. Veriler, SPSS 23 programı kullanılarak Pearson ki-kare korelasyon testi ve binary lojistik regresyon modeli ile analiz edilmiştir. Çalışma öncesi İstanbul Medipol Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan onay alınmıştır.

Bulgular: Anket verileri öğrencilerin %32.6’sının tütün ürünleri (sıklıkla sigara) kullandığını, erkek öğrencilerin sigara kullanma alışkanlığı sıklığının daha yüksek olduğunu, daha erken yaşlarda sigara kullanmaya başladıklarını ve günlük tüketim miktarının (adedinin) daha fazla olduğunu göstermiştir. Sigara kullanma davranışının gelişmesinde “sigara sağlığa zararlıdır” düşüncesine sahip olmanın azaltıcı, buna karşılık sık görüşülen arkadaşların sigara kullanmasının artırıcı etkisi olduğu görülmüştür. Üniversite eğitiminin ilk ve son yılları karşılaştırıldığında, sigara kullanan öğrenci sayısının zamanla arttığı saptanmıştır.

Sonuç: Önceki yıllara göre, toplumumuzda Sağlık Meslek Yüksekokulu öğrencileri arasında sigara ve nargile kullanımı artmaktadır. Bu artışta cinsiyet, arkadaş etkisi, merak, özenti, stres ve kültürel özellikler ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle tütün ürünleri ile mücadele politikalarında bu hususların dikkate alınması önem arz etmektedir. 

Anahtar Kelimeler

davranış, nargile, sigara, tütün, tütün ürünleri, üniversite öğrencisi

DETERMINANTS AND PERCEPTIONS OF TOBACCO USE HABITS OF UNIVERSITY STUDENTS: AN EXAMPLE FROM HEALTH SERVICES SCHOOL STUDENTS IN ISTANBUL

Öz

Aim: To examine tobacco and tobacco use behaviors of the students of Health Vocational School and to reveal the determining factors on this behavior.

Methods: This research was carried out in Medipol University Health Services Vocational School. A structured questionnaire with a total of 26 questions was applied to 307 students face to face. The data were analyzed using the SPSS 23 program by Pearson chi-square test and binary logistic regression model. Before the study, approval was obtained from the Medipol University Non-Invasive Research Ethics Committee.

Results: The survey data showed that 32.6% of the students used tobacco products (mainly cigarettes), the frequency of smoking habit of male students was higher, they started smoking at an earlier age and the amount of daily consumption was higher. In the development of smoking behavior, it has been observed that having the belief of “smoking is harmful for health” has a decreasing effect, whereas smoking of frequently seen friends has an increasing effect. When the first and last years of university education are compared, it is found that the number of students who smoke increases over time.

Conclusion: Compared to previous studies, smoking and waterpipe use are increased among Health Vocational School students in our society. In this increase, gender, peer influence, curiosity, interest, stress, and cultural characteristics come to the front. For this reason, it is important to consider these issues in policies to combat tobacco products.

Anahtar Kelimeler

behavior., Cigarettes;, tobacco;, tobacco products;, waterpipe;, university student;

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Tobacco. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco. Accessed June 02, 2020.
• 2. Organisation for Economic Co-operation and Development. Daily Smokers. https://data.oecd.org/healthrisk/daily-smokers.htm. Accessed October 03, 2019.
• 3. World Health Organization. WHO launches new report on the global tobacco epidemic. http://www.who.int/news-room/detail/26-07-2019-who-launches-new-report-on-the-global-tobacco-epidemic. Accessed October 03, 2019.
• 4. Öntaş E, Aslan D. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması; Türkiye 2016 Verileri. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum için Bilgilendirme Dizisi (2018/2019-63). http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr. 11 Haziran 2020’de erişildi.
• 5. DSÖ Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Raporu, 2017. https://www.who.int/ncds/surveillance/steps/ WHO Turkey Risk Factors A4 TR 19.06.2018.pdf
• 6. Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye Sağlık Araştırması 2010, 2012, 2014, 2016. http://www.tuik.gov.tr. 11 Haziran 2020’de erişildi.
• 7. Çifçi S, Bayram Değer V, Saka G, Ceylan A. Frequency of and factors affecting smoking among nursing students at school of health. Van Tıp Dergisi 2018;25(2):89-9.
• 8. Kutlu R, Vatansev C, Demirbaş N, Taşer S. Tıp Fakültesi öğrencilerinde tütün ve tütün ürünleri kullanım sıklığı. Turkish Journal of Family Medicine & Primary Care 2019;13(2):219-26.
• 9. Yiğitalp G. Factors Affecting Smoking Status of Nursing Students and Their Addiction Levels. Turkish Thoracic Journal 2015;16:121-7.
• 10. Günbatar H, Sertoğullarından B, Ekin S. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerine Uygulanan Sigara Anket Sonuçları. Van Tıp Dergisi. 2014;21(1):29-3.
• 11. La Torre G, Kirch W, Bes-Rastrollo M, et al. Tobacco use among medical students in Europe: Results of a multicentre study using the Global Health Professions Student Survey. Public Health 2012;126(2):159-64.
• 12. Nasser MAA, Zhang X. Knowledge and factors related to smoking among university students at Hodeidah University, Yemen. Tobacco Induced Diseases 2019;17(05):42.
• 13. Korkmaz M, Ersoy S, Özkahraman Ş, ve ark. Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin tütün mamulleri alkol kullanım durumları ve sigaraya yaklaşımları. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2013;20(2):34-2.
• 14. Vatan İ, Ocakoğlu H, İrgil E. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde sigara içme durumunun değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009;8(1):43-8.
• 15. Karadoğan D, Önal Ö, Kanbay Y. Prevalence and determinants of smoking status among university students: Artvin Çoruh University sample. PLoS ONE. 2018;13(12):e0200671.
• 16. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Küresel Gençlik Tütün Araştırması (KGTA-2017). http://www.hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-mucadele-bagimlilik-db/duyurular/KGTA-2017_pdf.pdf. 11 Haziran 2020’de erişildi.
• 17. Akvardar Y, Demiral Y, Ergör G, Ergör A, Bilici M, Özer ÖA. Substance use in a sample of Turkish medical students. Drug Alcohol Dependence. 2003;72:117-21.
• 18. Çalışkan D, Çulha G, Sarışen Ö, Karpuzoğlu S, Tunçbilek A. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrenci ve çalışanlarının sigara içme durumu ve etkili faktörler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2005;58:124-31.
• 19. Sönmez CI, Başer D, Aydoğan S, Uludağ G. Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin sigara içme sıklığı ve sigara ile ilgili bilgi tutum ve davranışları. Konuralp Tıp Dergisi. 2017;9(2):83-9.
• 20. Baştürk M, Koç EM, Sözmen MK, Arslan M, Albaş S. Tıp Fakültesi Birinci ve Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Sigara İçme Durumları, Anksiyete Düzeyleri ve 4207 Sayılı Kanun Hakkındaki Tutumları. Konuralp Tıp Dergisi. 2018;10(3):282-88.
• 21. Nacar M, Cetinkaya F, Baykan Z, Yilmazel G, Elmali F. Hazardous Health Behaviour among Medical Students: a Study from Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2015;16(17):7675-81.
• 22. Akkuş D, Karaca A, Şener D, Ankaralı H. Lise öğrencileri arasında sigara ve alkol kullanma sıklığı ve etkileyen faktörler. Anadolu Kliniği. 2017;22(1):36-5.
• 23. Oğuz S, Çamcı G, Kazan M. Üniversite öğrencilerinin sigara kullanım sıklığı ve sigaranın neden olduğu hastalıkları bilme durumu. Van Tıp Dergisi 2018;25(3):332-37.
• 24. Boyacı H, Çorapçıoğlu A, Ilgazlı A, Başyiğit İ, Yıldız F. Kocaeli Üniversitesi öğrencilerinin sigara içme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Solunum Hastalıkları. 2003;14:169-75.
• 25. Onurlubaş E, Yıldız E, Yıldız S. Üniversite öğrencilerinin sigara tüketimini etkileyen faktörler: Trakya Üniversitesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Journal of International Scientific Researches. 2017;2(4):83-92.
• 26. Saka G, Şen MA, Yakıt E. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinde sigara kullanım sıklığı. Journal of Human Sciences. 2016;13(3):5423-33.
• 27. Çilekar Ş, Dumanlı A, Öz G, Günay E. Hastanemizde Tıp Fakültesi öğrencilerinin tütün kullanma durumları. Bozok Tıp Dergisi. 2019;9(4):22-6.
• 28. Kılıç O, Başer U, Abacı HS, Aydın Eryılmaz G. Öğrencilerin sigara kullanımını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği, Samsun. Turkish Journal of Agricultural Research. 2018;5(3):274-79.
• 29. Altındağ A, Yanık M, Yengil E, Karazeybek AH. Şanlıurfa’da üniversite öğrencilerinde madde kullanımı. Bağımlılık Dergisi. 2005;6:60-4.
• 30. Tansel B. Lise öğrencilerinin bağımlılık yapıcı maddelere yönelik tutumlarının incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017;10(2):1453-72.
• 31. Aktaş A, Hıdıroğlu S, Karavuş M. Üniversite öğrencilerinin nargile içme konusundaki bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi. 2018;23(2):68-2.
• 32. Sabahy AR, Divsalar K, Bahreinifar S, Marzban M, Nakhaee N. Waterpipe tobacco use among Iranian university students: correlates and perceived reasons for use. International Journal of Tuberculosis and Lung Disease. 2011;15(6):844–47.
• 33. Miri-Moghaddam M, Shahrakipour M, Nasseri S, Miri-Moghaddam E. Higher prevalence of waterpipe compared to cigarette smoking among medical students in southeast Iran. Central European Journal of Public Health. 2019;27(3):188-94.
• 34. Saatci E, Inan S, Bozdemir N, Akpinar E, Ergun G. Predictors of Smoking Behavior of First Year University Students: Questionnaire Survey. Croatian Medical Journal. 2004;45:76-9.
• 35. Pekşen Y, Canbaz S, Sünter T, Tunçel EK. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yaşar Doğu Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu öğrencilerinde sigara içme sıklığı ve etkileyen faktörler. Bağımlılık Dergisi. 2005;6(3):111-116.
• 36. Şenol Y, Donmez L, Turkay M, Aktekin M. The incidence of smoking and risk factors for smoking initiation in medical faculty students: cohort study. BMC Public Health. 2006;6:128.
• 37. Yeğenoğlu S, Aslan D, Evren Erdener S, Acar A, Bilir N. What is Behind Smoking Among Pharmacy Students: A Quantitative and Qualitative Study From Turkey. Substance Use & Misuse. 2006;41:405-14.
• 38. Durmaz A, Üstün B. Determination of Smoking Habits and Personality Traits Among Nursing Students. Journal of Nursing Education. 2006;45(8):328-33.
• 39. Mayda AS, Tufan N, Baştaş S. Düzce Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Sigara Konusundaki Tutumları ve İçme Sıklıkları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007;6(5):364-70.
• 40. Öksüz E, Mutlu ET, Malhan S. Characteristics of daily and occasional smoking among youths. Public Health. 2007;121(5):349-56.
• 41. Ocaktan ME, Çalışkan D, Kanyılmaz O, Yıldız A. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrenci ve çalışanlarında “light” sigara içme sıklığı. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2008;56(3):304-9.
• 42. Celikel FC, Celikel S, Erkorkmaz U. Smoking Determinants in Turkish University Students. International Journal of Environmental Research and Public Health 2009;6(8):2248-57.
• 43. Erdoğan N, Erdoğan I. Smoking at School: Views of Turkish University Students. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2009;6 (1):36-50.
• 44. Deveci SE, Açik Y, Oguzöncül AF, Deveci F. Prevalence and factors affecting the use of tobacco, alcohol and addictive substance among unıversıty students in eastern Turkey. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health. 2010;41(4):996-07.
• 45. Poyrazoğlu S, Şarli Ş, Gencer Z, Günay O. Waterpipe (narghile) smoking among medical and non-medical university students in Turkey. Upsala Journal of Medical Sciences. 2010;115 (3):210-16.
• 46. Gelen ME, Köksal N, Özer A, Atilla N, Cinkara M, Kahraman H, Ekerbiçer H. Üniversitemiz öğrencileri ile akademik ve idari personel arasında 5727 sayılı yeni tütün yasasına ilişkin bilgi düzeyi değerlendirmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2011;59(2):132-39.
• 47. Göktalay T, Cengiz Özyurt B, Şakar Coşkun A, Çelik P. Sağlık eğitimi alan 3 ve 4. sınıf öğrencilerinde sigara kullanımı ve etkileyen faktörler: İzlem araştırması. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2011;59(4):355-61.
• 48. Mergen H, Erdoğmuş Mergen B, Tavlı V, Öngel K, Tan Ş. Assessment of smoking behaviors of 2509 Turkish university students and its correlates: a cross-sectional study. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2011;59(2):126-31.
• 49. Öztürk C, Bektaş M, Yılmaz E, et al. Smoking Status of Turkish Nursing Students and Factors Affecting Their Behavior. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2011;12:1687-92.
• 50. Ulus T, Yurtseven E, Donuk B. Prevalence of Smoking and Related Risk Factors among Physical Education and Sports School Students at Istanbul University. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2012;9:674-84..
• 51. İçli F, Çalışkan D, Gönüllü U, et al. Fighting Against Cigarette Smoking Among Medical Students: A Success Story. Journal of Cancer Education. 2014;29:458–62.
• 52. Alvur TM, Cınar N, Oncel S, Akduran F, Dede C. Trends in Smoking among University Students between 2005-2012 in Sakarya, Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2014;15:4575-81.
• 53. Alaçam H, Korkmaz A, Efe M, Balcı Şengül C. Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinde alkol ve sigara bağımlılığı taraması. Pamukkale Tıp Dergisi. 2015; (2): 82-87.
• 54. Şahin S, Çınar N. Perceptions of Turkish University Students about the Effects of Water Pipe Smoking on Health. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2015;16(11):4615-21.
• 55. Akça G, Guner SN, Akca U, Kilic M, Sancak R, Ozturk F. Students’ unchanging smoking habits in urban and rural areas in the last 15 years. Pediatrics International. 2016;58:279-83.
• 56. Arslan Y, Pirinççi S, Okyay P, Kacar Döger F. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinde Sigara Kullanımı ve İlişkili Faktörler. Meandros Medical and Dental Journal. 2016;17:146-52.
• 57. Turhan E, Inandi T, Col M, Bugdayci R, Eker O, Ilhan M. Smoking Cessation and Attitudes, Belief, Observation, and Education of Medical Students, in Turkey. Journal of Nepal Medical Association. 2016;54(2):55-2.
• 58. Kılınç G, Sezgin Bolgül B, Aksoy G, Günay T. The Prevelance of Tobacco Use and the Factors Influencing in Students Studying at Two Dentistry Faculties in Turkey. Turkish Thoracic Journal. 2016;17:47-2.
• 59. Duran S, Gözeten A. Üniversite öğrencilerinde sigara içme davranışı, yalnızlık ve stresle baş etme biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bozok Tıp Dergisi. 2017;7(1):1-7.
• 60. Havaçeliği Atlam D, Yüncü Z. Üniversite öğrencilerinde sigara, alkol, madde kullanım bozukluğu ve ailesel madde kullanımı arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri. 2017;20:161-70.
• 61. Tarı Selçuk K, Avcı D, Mercan Y. Üniversite öğrencilerinde sigara bağımlılığı, sigarayı bırakmaya yönelik istek ve öz-etkililik. Clinical and Experimental Health Sciences. 2018;8:36-3.
• 62. Doğan M, Cetinkaya F, Senol V, Nacar M. Smoking Behaviors and Viewpoints of Smoking by Erciyes University, Faculty of Theology Students. Journal of Religion and Health. 2019. doi: 10.1007/s10943-019-00837-3
• 63. Keskin Hİ. Çukurova Üniversitesi öğrencilerinin sigara kullanımının araştırılması: İki aşamalı Heckman Yöntemi. Academic Review of Humanities and Social Sciences. 2019;2(2):109-23.
• 64. Vatansev H, Kutlu R, Gülerarslan Özdengül A, Demirbaş N, Taşer S, Yılmaz F. Tıp ve iletişim fakültesi öğrencilerinin tütün ve tütün ürünleri kullanım farklılıkları. Ankara Medical Journal 2019;(1):344-56.