A RESEARCH ON THE ATTITUDES OF MOTHERS ABOUT RATIONAL DRUG USE WITHIN THE SCOPE OF PATIENT SAFETY

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 3, 349 - 356, 25.09.2021

Esra Tural Büyük , Nihal Ünaldı Baydın

https://doi.org/10.17049/ataunihem.791942

Cited By: 3

Öz

Aim: This study was conducted to find out mothers’ attitude about rational drug use within the scope of patient safety.

Method: This study was carried out in a university hospital in the North of Turkey between May and June 2019 and the sample consisted of 326 mothers whose children were hospitalized in paediatric services. Characteristics Information Form and Parental Attitude Scale towards Rational Drug Use were used as data collection tool. Number, percentage, average, standard deviation, mean and one way variance analysis test were used to evaluate the data.

Results: It was found that 36.5% of the patients were between 26 and 30 years of age and 28.8% were high school graduates. It was found that 84% of the participants used drugs without prescription and 65.3% gave mostly pain killers and antipyretic drugs to their children. Mothers’ average Attitude Scale towards Rational Drug Use score was found as 153.43±28.70. It was found that educational status of mothers affected their parental attitude towards rational drug use (p<0.05).

Conclusion: It was found that most of the mothers used drugs without prescription and they mostly gave pain killers and antipyretic drugs to their children. University graduate mothers were found to have high rational drug use attitudes. In ensuring patient safety, it is recommended for nurses to generalize informing activities about mothers’ rational drug use.

Anahtar Kelimeler

mothers, patient safety, drug utilization, attitude

HASTA GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA AKILCI İLAÇ KULLANIMINDA ANNELERİN TUTUMLARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Öz

Amaç: Bu araştırma hasta güvenliği kapsamında akılcı ilaç kullanımında annelerin tutumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Bu araştırma Türkiye’nin kuzeyinde yer alan bir üniversite hastanesinde Mayıs-Haziran 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olup örneklemi çocuğu çocuk servislerinde yatan 326 anne oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak, Tanımlayıcı Bilgi Formu ve Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, ortanca ve tek yönlü varyans analizi testi kullanılmıştır.

Bulgular: Annelerin % 36.5’i 26-30 yaş arası ve %28.8’i lise mezunu olduğu bulunmuştur. Katılımcıların % 84’ü reçetesiz ilaç kullandığı ve % 65.3’ünün daha çok ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları çocuklarına verdikleri saptanmıştır. Annelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik tutum ölçeği toplam puanı 153.43±28.70 bulunmuştur. Annelerin eğitim durumlarının, akılcı ilaç kullanımına yönelik ebeveyn tutumlarını etkilediği görülmüştür (p<0.05).

Sonuç: Annelerin çoğunluğunun reçetesiz ilaç kullandığı ve daha çok ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları çocuklarına verdikleri saptanmıştır. Üniversite mezunu olan annelerin akılcı ilaç kullanım tutumlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Hasta güvenliğini sağlamada, hemşirelerin, annelerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgilendirme faaliyetlerini yaygınlaştırılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

hasta güvenliği, tutum, anneler, ilaç kullanma

Kaynakça

• 1. WHO (1985), “Rational Use of Drugs” World Health Organization Report of the Conference of Experts, Nairobi. Erişim: 08.3.2020. https://apps.who.int/medicinedocs/documents/s17054e/s17054e.pdf
• 2. Barutçu İA, Tengilimoğlu D, Naldöken Ü. Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;19(3): 1062-78.
• 3. Akıcı A. Akılcı İlaç Kullanımının Genel İlkeleri ve Türkiye’deki Güncel Durum. Türkiye Klinikleri Journal of Pharmacology Special Topics.2017;3(1):1-10.
• 4. Çiftçi B, Aksoy M. Çocuklarda Akılcı İlaç Kullanımı ve Hemşirelerin Sorumlulukları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(3):191-4.
• 5. Yazıcı N, Yalçın SS, Yurdakök K, Sarıkayalar F. Parental Self Medication İn Children With Upper Respiratory Tract İnfection. Turkiye Klinikleri Pediatri Dergisi. 2007;16:19-24.
• 6. Eliaçık K, Kanık A, Oyman G, Rastgel H, Güngör S, Anıl M, Bakiler AR. Ebeveynlerin Ateş Hakkında Bilgi, Davranış ve Yanlış Uygulamaları. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;13(1):5-7.
• 7. Arıkan Z, Tekşam Ö, Kara A, Kale G. Ateş Yakınması ile Çocuk Acile Başvuran Hastalarda Uygunsuz Dozda Ateş Düşürücü Kullanma Sıklığının ve Nedenlerinin Belirlenmesi Türk Pediatri Arşivi. 2012;47:114-8.
• 8. Kılıç R, Tolu Kendir Ö, Sarı Gökay S, Çelik T, Özkaya AK, Yılmaz HL. Çocuklarda Ateş ile İlgili Ebeveynlerin Tutum ve Davranışları. Çocuk Acil ve Yoğun Bakım Dergisi. 2016;3:76-85.
• 9. Yılmaz F, Arıkan D, Baklacı Ö, Bilmez A, Bülbül D. 0-2 Yaş Çocuğa Sahip Annelerin Oral İlaç Kullanım Davranışlarının İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;16(2):82-8.
• 10. Tuncer Ö, Yavuz H, Akbaş O, Bayındır AG, Işıl AM, Yüksel A. Hastaların akılcı ilaç kullanımına ilişkin yaklaşımları: Kesitsel çalışma. İzmir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2016; 20(4):123-9.
• 11. World Health Organization. 2020. Antibiotic Resistance, Key facts. https://www.who.int/en/news-room/factsheets/detail/antibiotic-resistance. Erişim tarihi: 31.08.2021
• 12. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı İlaç güvenliği rehberi, 2. Versiyon. 2015, Ankara, 2. Baskı. http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/3734,ilacguvenligirehberiguncelpdf.pdf.
• 13. Akılcı İlaç Kullanımı:Neden Akılcı İlaç Kullanımı Erişim yeri: http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=81. Erişim tarihi: 06.12.2020.
• 14. Şantaş F, Uğurluoğlu Ö. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Davranışlarının Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;21(4):264-70.
• 15. Ulupınar S, Akıcı A. Hemşirelik Uygulamalarında Akılcı İlaç Kullanımı. Türkiye Klinikleri Farmakoloji Özel Sayısı.2015;3(1):84-93.
• 16. Suluhan D, Taşal C, Yıldız D, Fidancı BE, Konukbay D, Gök F. ve ark. 0-6 Yaş Arası Çocuğa Sahip Annelerin Ateş Düşürücü İlaç Kullanımına İlişkin Bilgi ve Tutumlarının Belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2014;24(2):90-6.
• 17. Çelebioğlu A. Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Doktora Tezi.2018.
• 18. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;3(3):44-55.
• 19. Çataklı T, Can V, Dallar Y. Annelerin Ateş Düşürücü Kullanma Bilgileri Yeterli Mi? Çocuk Enfeksiyon Dergisi. 2012; 6:139-43.
• 20. İlhan MN, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı Olmayan İlaç Kullanım Davranışları: Ankara’da Üç İlçe Örneği. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2014;12(3):188-200.
• 21. Saz EU, Koturoğlu G, Duyu M, Özananar Y, Kurugöl Z., Sever M. Türk Ailelerinin Ateş Yönetimi ile İlgili Bilinç Düzeyleri. Çocuk Enfeksiyon Dergisi.2009;3(1):161-4.
• 22. Çına ND, Altun İ, Altınkaynak S, Walsh A. Turkish Parents’ Management of Childhood Fever: A Cross-Sectional Survey Using the PFMS-TR. Australasian Emergency Care, 2014;17:3-10.
• 23. Öztürk Ö, Topan A, Kuzlu Ayyıldız T. Ateş Şikayeti ile Acil Servise Getirilen Çocuklarda Ateş Olgularının Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2015;2(3):285-96.
• 24. Çöl Araz N. Ailelerin Ateşli Çocuğa Yaklaşımı: Bilgi, Tutum ve Uygulamaları. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2013;7(1):27-32.
• 25. Garofalo L, Di Giuseppe G, Angelillo IF. Self-Medication Practices Among Parents in Italy. BioMed Research International. 2015;1-8.
• 26. Hämeen-Anttila K, Lindell-Osuagwu L, Sepponen K, Vainio K, Halonen P, Ahonen R. Factors Associated with Medicine Use Among Children Aged Under 12 Years--A Population Survey in Finland. Pharmacoepidemiology and Drug Safety. 2010;19(4):400-7.
• 27. Gohar UF, Mehmood A. Self-Medication Trends in Children By Their Parents. Journal of Developing Drugs. 2017;6(2):1-7.
• 28. Eldalo AS, El-Hadiyah TM., Yousif MA.Sudanese Parents’ Knowledge, Attitudes And Practice About Self-Medication to Their Children: Qualitative Study. Saudi Journal for Health Sciences. 2013;2(2):103-7.
• 29. Trajanovska M, Manias E, Cranswick N, Johnston L. Use of Over-The-Counter Medicines for Young Children in Australia. Journal of Pediatrics and Child Health. 2010;46(1-2):5–9.
• 30. Hatipoğlu S, Özyurt BC. Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı İlaç Kullanımı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2016;15(4):1-8.
• 31. Kenesari CK, Özçakar N. Annelerin Çocuklarında Antibiyotik Kullanımına İlişkin Yaklaşımları: Kısa Bilgilendirme Ne Kadar Etkili? Türk Aile Hekimliği Dergisi.2016;20(1):16-22.
• 32. Utli H, Turan M. 0-12 Yaş Arası Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Ege Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020;36(2): 87-95.
• 33. Attia NA., Ahmed AE., Zafar T., Elawad, MA., Alhaj, O. The Prevalence of Self-Medication Among Mothers in Burri District, Sudan. European Journal of Biomedical and Pharmaceutical Sciences. 2017;12(4):16-8.
• 34. Abobotain, AH., Sheerah, HA., Alotaibi, FN., Joury, AU., Mishiddi, RM., Siddiqui, AR., Et Al. Socio-Demographic Determinants of Antibiotic Misuse in Children. Saudi Journal of Medicine & Medicial Sciences. 2013;34(8):832-40.