MULTİPLE SKLEROZLU BİR HASTANIN DOROTHY JOHNSON’IN DAVRANIŞSAL SİSTEM MODELİNE GÖRE İNCELENMESİ: OLGU ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 4, 579 - 588, 15.12.2021

Kübra Oymaağaçlıo , Bilgi Gülseven Karabacak

https://doi.org/10.17049/ataunihem.748380

Öz

Bilimsel temellere dayalı ve bütüncül bir hemşirelik bakımı verebilmek için hemşirelik kuram ve modelleri önemli bir role sahiptir. Kuram ve modeller, kronik hastalık yönetiminde, hemşirelik bakımını planlamada, hemşirelik uygulama ve araştırmalarında önemli ve yol göstericidir. Bakımın kalitesini ve etkinliğini artırır. Geçmişten günümüze kadar hemşirelik alanında yayınlanan ve uygulanabilirliği kanıtlanan modellerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu kuram ve modellerin farklı alanlarda uygulanması, ilişkin örneklerin zenginleştirilmesi ve hemşirelik bakımına somutlaştırılarak yansıtılması, hemşirelerin hasta bakımına farklı bakış açısı ile bütüncül yaklaşmasında etkili olacaktır. Dorothy Johnson tarafından geliştirilen Davranışsal Sistem Modeli bireyin hem biyolojik hem de davranışsal sistem olmak üzere iki sisteme sahip olduğunu ileri sürmektedir. Davranışsal sistem yedi alt sistemi içermektedir. Bunlar; bağlılık (yakın ilişki), savunma (koruyucu), bağımlılık, boşaltım, besin, cinsellik ve başarı alt sistemidir. Bu modele göre; hemşire bireyi bir bütün olarak ele alır, kişinin davranış değişikliğine odaklanır ve sistemdeki alt başlıkların dengesinin sağlanmasından sorumludur. Yapılan literatür taramasında, hem Dorothy Johnson’ın modeli ile ilgili çalışmaların hem de multiple sklerozlu hastaların bakımında kuram ve modellerin kullanılmasına ilişkin yayınların sınırlı sayıda olduğu gözlenmiştir. Bu çalışmada multiple sklerozlu bir hastanın bakım süreci Dorothy Johnson’ın Davranışsal Sistem Modeli temel alınarak planlanmıştır. Davranışsal Sistem Modeli kullanılarak oluşturulan bu olgu sunumu, İstanbul ilinde Avrupa yakasındaki bir eğitim araştırma hastanesinin nöroloji yan dal polikliniğinde ayaktan tedavi gören multiple sklerozlu bir hastadan sözlü ve yazılı onam alındıktan sonra hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Sistem Modeli, Hemşirelik Bakımı, Multiple Skleroz, Olgu Sunumu

INVESTIGATION OF A MULTIPLE SCLEROSIS PATIENT ACCORDING TO THE BEHAVIOURAL SYSTEM MODEL OF DOROTHY JOHNSON: A CASE EXAMPLE

Öz

Nursing theories and models play an important role in providing holistic nursing care based on scientific foundations. Theories and models are important and guiding in chronic disease management, nursing care planning, nursing practice and research. Improves the quality and effectiveness of care. The number of models published in the field of nursing from the past to the present and proven to be applicable is increasing day by day. The application of these theories and models in different fields, enriching the relevant examples and reflecting them to the nursing care by being concrete will be effective in the nurses' holistic approach to patient care from a different perspective. The Behavioral System Model developed by Dorothy Johnson suggests that the individual has two systems, both biological and behavioral. The behavioral system includes seven subsystems. These; It is a subsystem of commitment (close relationship), defense (protective), dependence, excretion, nutrition, sexuality and achievement. According to this model; the nurse treats the individual as a whole, focuses on the individual's behavior change and is responsible for ensuring the balance of the subheadings in the system. In the literature review, it was observed that both the studies on Dorothy Johnson's model and the literature on the use of theories and models in the care of patients with multiple sclerosis were limited. In this study, the care process of a patient with multiple sclerosis was planned based on Dorothy Johnson's Behavioral System Model. This case report, which was formed by using the Behavioral System Model, was prepared after verbal and written consent was obtained from a patient with multiple Sclerosis who was treated as an outpatient in the neurology sub-clinic of an educational research hospital in the European side of Istanbul

Anahtar Kelimeler

Behavioral system model, nursing care, multiple sclerosis, case report

Kaynakça

• 1. Kurban, S. A. Multiple skleroz hastalarında serum paraoksonaz ve arilesteraz aktiviteleri ile oksidatif stresin araştırılması. Genel Tıp Dergisi 2010:20(1):13-7.
• 2. Börü, Ü. T., Bilgiç, AB, Toksoy, CK, Yılmaz, AY, Taşdemir, M., Şensöz, NP, et al. Prevalence of Multiple Sclerosis in a Turkish City Bordering an Iron and Steel Factory. Journal of Clinical Neurology 2018:14(2):234-41.
• 3. Şereflican, B. ve Türkoğlu, Ş. A. Bolu Yöresindeki Multipl Skleroz Hastalarında Görülen Dermatolojik Bulgular. Konuralp Tıp Dergisi 2019:11(1):106-11.
• 4. Nielsen NM, W. T. Familial risk of multipl sclerosis: A nationwide cohort study. American Journal of Epidemiology 2005;162:774-8.
• 5. Ropper AH, B. R. Adams and Victor’s Principles of Neurology. Emre M (Çeviren) 8. baskı. Ankara: Güneş Kitabevi, 2006. p.771-97.
• 6. Toosy A, C. O. Symptomatic treatment and management of multiple sclerosis. Handbook of Clinical Neurology 2014;122:513-62.
• 7. Leist T, H. S. Novel therapeutics in multiple sclerosis management: Clinical applications. The American Journal of Medicine 2014;127(1):2.
• 8. Ruto C. Care of patient/clients with multiple sclerosis. Association of Operating Room Nurses Journal 2013;98:281-93.
• 9. Halper J and Holland NJ. Comprehensive nursing care in multiple sclerosis. Third ed. New York: Springer Publishing Company. 2011. p.49-50.
• 10. Alligood MR, T. A. Nursing Theory: Ultilization & Application. 3rd ed America: Mosby Company. 2014: p.41-3.
• 11. Şengün, F. Ü. Türkiye’de Kuram/Modele Dayalı Hemşirelik Araştırmalarının İncelemesi. Journal of Anatolia Nursing And Health Sciences 2013:16(2)132-9.
• 12. Ahmadi, Z., and Sadeghi, T. Application of the Betty Neuman systems model in the nursing care of patients/clients with multiple sclerosis. Multiple Sclerosis Journal- Experimental Translational and Clinical 2017:3(3):2055217317726798.
• 13. Fawcett, J. Thoughts about conceptual models, theories, and literature reviews. Nursing Science Quarterly 2013:26(3):285-8.
• 14. Schaurich, D., and Crossetti, M. D. G. O. Knowledge production on nursing theories: analysis of the area periodicals, 1998-2007. Escola Anna Nery 2010;14:182-8.
• 15. Karadağ A.; Çalışkan N.; Göçmen Baykara Z. Hemşirelik Teorileri ve Modelleri. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık 2017. p.578-602.
• 16. Kin, Ö. K., ve Türeyen, A. Dorothy E. Johnson’ın Davranışsal Sistem Modelini Yorumlamak: KOAH Olgu Örneği. Hemşirelik Bilimi Dergisi 2018;1(3):46-50.
• 17. Johnson, D. Hemşirelikte davranışsal sistem modeli. ME Parker (Ed.). Uygulamada hemşirelik teorileri., New York: Ulusal Hemşirelik Ligi 1990. p.23-32.
• 18. Arslantürk G.A. Johnson'ın Davranışsal Sistem Modeli ve Hemşirelik Bakım Sistemi. Kriz Dergisi 1995;3(1-2):61-4.
• 19. Hegge, M. J. A Book Review of Nursing Theories and Nursing Practice. (edited by Marlaine C. Smith., 2020). FA Davis Company. Nursing Science Quarterly 2021;34(1):98-9.
• 20. Velioğlu P. Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık 2012. p.450-500.
• 21. Pektekin Ç. Hemşirelik Felsefesi: Kuramlar-Bakım Modelleri ve Politik Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi, 1. Baskı. 2013: p.100-60.
• 22. Gonzalo A. nurseslabs.com. nurseslabs: https://nurseslabs.com/dorothy-e-johnsons-behavioral-system-model/(Erişim:11.11.2019)