YATIRIM TEŞVİKLERİNİN BÖLGESEL KALKINMAYA ETKİLERİ: SİVAS İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2010, Cilt: 24 Sayı: 2, 235 - 257, 06.07.2011

Mustafa Gülmez İlkay Noyan Yalman

Öz

Türkiye’de, ekonomik gelişmeyi hızlandırmak amacıyla bazı
faaliyetler teşvik edilmektedir. Özellikle bölgeler arası sosyo-ekonomik
gelişmişlik farklarının oldukça önemli boyutlara vardığı ülkemizde, sektör
bazında öngörülen genel teşviklere ek olarak, bazı yöreler için teşvik tedbirleri
daha avantajlı hale getirilmiştir. Sivas, çevresindeki iller içerisinde büyük
ölçüde yatırım teşvikleri alan önemli illerden biridir. Bu çalışmanın amacı
Sivas’ta faaliyet gösteren KOBİ’lerin halen yürürlükte olan teşviklerden ne
derece yararlandıkları, Sivas’taki KOBİ’lerin teşviklere bakış açılarını,
teşviklerle beraber KOBİ’lerin faaliyetlerindeki değişikliklerin neler olduğunu
belirlemeye yöneliktir. Toplam 38 KOBİ yöneticisi araştırma kapsamında olup,
hazırlanan anketler yüz yüze görüşme yoluyla cevaplandırılmıştır. Verilerin
değerlendirilmesinde frekans dağılımları, yüzde, ki kare analizi ve t testi
uygulanmıştır. Ki kare analizi sonuçlarına göre teşviklerle şirketlerin üretim
miktarı, personel sayıları, ürün çeşitliliği, teknoloji ve kârlılıkları arasında ilişki
bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Teşvikler, yatırım teşvikleri, KOBİ, bölgesel kalkınma

Kaynakça

• Altunışık, R; (2002), Recai Coşkun, Engin Yıldırım, Serkan Bayraktaroğlu. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Geliştirilmiş 2. Baskı, Sakarya Kitabevi: Sakarya.
• Ayele, Seife, “The Industry And Location Impacts Of Investment Incentives On Sme’s Start-Up İn Ethiopia”, Journal Of International Development 18, 1–13 (2006)
• Bartık, T. J. (1992), “The Effect Of State And Local Taxes On Economic Development: A Review Of Recent Research, Economic Development Quarterly, 6, Feb.
• Bondonıo, D. And Robert T. Greenbaum; (2007) “Do Local Tax Incentives Affect Economic Growth? What Mean Impacts Miss İn The Analysis Of Enterprise Zone Policies”, Regional Science And Urban Economics, 37.
• Churchıll, G. A.; (1991), Marketing Research: Methodological Foundations, Fifth Ed. Dryden Pres Int Ed..
• Çiloğlu, İ., (1997), Teşvik Sisteminin Değerlendirilmesi, Hazine Dergisi, Sayı:8, Ekim.
• Çiloğlu, İ., (2000), “Teşvik Politikasının Yönlendirme Gücü”, Hazine Dergisi, Sayı:13, Ocak.
• Deloıtte & Touche, “Investment Incentives İn Poland” 2009, Pp:119-123.
• Dıcken P. And Tıcknell A. (1992), “Competitors Or Collaborators? The Structure Of Inward Investment Promotion İn Northern England” Regional Studies 26, P.99- 114
• Dilik Bedri Ve M. Duran, (1998) “Türkiye’de Uygulanan Kobi Teşvik Politikası Ve Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi” Hazine Dergisi, Sayı:10, Ss. 59-79.
• Dinler, Z.; (1998), Bölgesel İktisat, 5. Basım, Ekin Kitapevi, Bursa.
• Dpt; (1999), İller Ve Bölgeler İtibariyle Çeşitli Göstergeler, Ankara.
• Dpt; (2000), Uzun Vadeli Strateji Ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Ankara.
• Dpt, (2003), İllerin Ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Yayın No: Dpt 2671, Ankara.
• Duran, M.; (1997), “Kalkınma Stratejileri Ve Teşvik Politikalarının Belirlenmesi”, Hazine Dergisi, Sayı:5, Ocak 1997.
• Duran, M.; (2003), Teşvik Politikaları Ve Doğrudan Sermaye Yatırımları, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomi Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Duran, M. Sungur (1998) Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvik Politikaları (1968-1998), Hazine Müsteşarlığı, Araştırma Ve İnceleme Dizisi, Ankara.
• Goss, E. P. And Joseph M. Pihillps, (2001), “The Impact Of Tax Incentives: Do Initial Economic Conditions Matter?” Growth And Change, Vol:32, Spring.
• Kruger, A. (1974) “The Political Economy Of The Rent-Seeking Society”, American Economic Review, Vol:64, No:3.
• Mawson, J., (2000) “Policy Review Section” Regional Studies, Vol. 34.3, Pp. 291- 307.
• Öğüt, M. U. Ve R. F. Barbaros, (2003) Regional Development Ineqalities İn Turkey: An Assesment On The Distribution Of Investment Incentives, Odtü Ekonomi Kongresi-VII, 2003.
• Ören, K.; (2003), “Avrupa Birliği Ve Türkiye’nin Kobi’lere Sağladığı Devlet Teşvikleri Ve Kullanım Alanlarının Karşılaştırılması Nevşehir İli’nde Bir Uygulama”, C.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı:2.
• Schalk, Hans Jdachim, Gerhard Untıedt, “Regional Investment Incentives In Germany: Impacts On Factor And Growth”, The Annals Of Regional Science, V. 34: 2000. pp: 173-195.
• Serdengeçti, T.; (2000) “Teşviklerin Genel Bir Değerlendirmesi”, Ekonomik Gelişme, Teşvikler Ve Sivas, (Ed: Erdinç Telatar), Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
• ŠirokỲ, Jan, Ekonomist, 3-4 2002:6.
• Sivas Valiliği; (2008), Sivas İli Sosyal Ve Ekonomik Göstergeler. Sivas Ticaret Ve Sanayi Odası Verileri, 2006.
• TurnovskỲ, Martin, “Investment Incentives İn The Czech Republic Have Also Attracted Glassmaking Companies” Ekonomist, 3/2005, P.11.
• Verdugo, Arturo Ramirez, “Regional Incentives For Investment In Mexico: The Accelerated Depreciation Reforms”, 99th. Annual Conference On Taxation 2006, Pp: 282-286.
• Welsh Affaırs Commıttee (1989), Inward Investment Intowales And İts Interaction With Regional And Eec Policies, Vol. 1. Hmso, London.
• World Trade, Israel To Offer More Investment Incenvities, 2001,16. İnternet Adresleri
• http: //www.Hazine.Gov.Tr Erişim Tarihi 28/11/2008.
• http://www.Dtm.Gov.Tr/Dtmweb/İndex.Cfm?Action=Detayrk&Yayinıd=1116 &İcerikıd=1225&Dil=Tr Erişim Tarihi 12/01/2010.
• http://www.Sivastso.Org.Tr Erişim Tarihi 11/01/2010. Sonnotlar:
• i 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Hakkındaki Yasa’nın 3,4 ve 6. Maddeleri ile
• getirilen gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hissesi teşviki ve enerji desteği
• uygulamaları 01/04/2005 tarihinden önce faaliyete geçmiş firmalar için 31/12/2008 tarihinde sona
• ermişti. Ancak tedbir paketleri çerçevesinde yapılan yasal düzenlemeler ile birlikte yasanın 3,4 ve
• maddelerinde düzenlenen gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hissesi teşviki ve
• enerji desteği uygulamaları aynı şartlar ve usullerle 31/12/2009 tarihine kadar uzatılmıştır.
• Bunun yanı sıra, aynı yasanın 7. maddesinin (h) bendinde yapılan değişiklikle birlikte 3,4 ve 6.
• maddelerdeki sürelere bakılmaksızın,
• 31/12/2004 tarihine kadar faaliyete geçmiş olan firmalar 31/12/2009 tarihine kadar,
• 01/01/2005 ile 31/12/2007 tarihine kadar faaliyete geçmiş olan firmalar beş yıl süre ile,
• 31/12/2008 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için dört yıl süreyle,
• 31/12/2009 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için üç yıl süreyle teşvikler uygulanacaktır.
• * Teşvik Kapsamındaki İller: Sivas, Kırşehir, Osmaniye, Adıyaman, Sinop, Düzce, Kars, Giresun,
• Çankırı, Van, Amasya, Siirt, Iğdır, Ardahan, Erzurum, Hakkari, Tokat, Bartın, Bingöl,
• Diyarbakır, Bayburt, Bitlis, Afyonkarahisar, Şanlıurfa, Uşak, Gümüşhane, Yozgat, Malatya,
• Ordu, Ağrı, Şırnak, Batman, Mardin, Muş, Erzincan, Aksaray.