KÜRESEL KRİZ ÇERÇEVESİNDE KATILIM BANKALARININ VE TİCARİ BANKALARIN MALİ PERFORMANSLARININ TOPSİS YÖNTEMİYLE ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 33 Sayı: 1, 137 - 154, 07.02.2019

Hülya Çağıran Kendirli Selçuk Kendirli Yasemin Aydın

Öz

Bu
çalışmada Türkiye’de faaliyet gösteren Katılım Bankaları ve Ticari Bankalar
analiz edilmiştir. Bankaların kriz öncesi dönemi (2005-2008), kriz dönemi
(2008-2011) ve kriz sonrası dönemi (2011-2015) verileri kullanılarak analiz
gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamına toplam 13 banka (3 Katılım Bankası, 10
Ticari Banka) alınmıştır. Bankaların mali performansları dönem dönem
değerlendirilmiştir. Bu dönem içerisinde varlığı görülen Bank Asya
faaliyetlerinin sonlandırılmasından dolayı değerlendirilme dışında
bırakılmıştır. Analizde kullanılan mali veriler Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu (BDDK), Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Türkiye Katılım
bankaları Birliği (TKBB) ve ilgili internet sitelerinden alınmıştır. Bankaların
performansı çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSİS yöntemiyle
ölçülmüştür.

Çalışma sonucunda Türkiye’nin diğer ülkelere bakılarak beklenenden daha
iyi performans gösterdiği bunun nedeninin de 2001 krizinde yaşanan
olumsuzluklardan sonra önlemlerini almış olmasıdır. Bankalara bakılacak olursa
küresel kriz öncesinde ve küresel kriz sonrasında ticari bankaların mali
performansları başarılı olurken, küresel kriz döneminde katılım bankalarının
performanslarının iyi olduğu gözlemlenmiştir. Kriz öncesinde ya da kriz
sonrasında ticari bankaları ilk sıralarda görünürken, kriz yılında (2008) katılım
bankalarının daha iyi performans gösterdiği, mali değerleri bakımından daha
karlı olduğu göze çarpmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Ticari Bankalar, Katılım Bankaları, TOPSİS

Kaynakça

• Acar, O. (2012). 2001 Krizi Sonrası Yeniden Yapılandırılan Türk Bankacılığı’nın 2008 Küresel Krizinden Olumsuz Etkilenen Ülkelerden Ayrışması Üzerine Bir Model Önerisi: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nce kabul edilmiş Doktora Tezi, İstanbul.
• Akademikindex.net, “Fon Toplama Yöntemleri”, Kaynak: http://saglikyonetimi.net/ index.php/pubindexall/187-katilimbankalari/320-kat-l-m-bankalar-n-n-fon-toplama-yoentemleri (Erişim Tarihi: 23.08.2016)
• Akyüz, Y., Bozdoğan, T. ve Hantekin, E.(2011). TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi (C.X III,S I,), ss. 73-92
• Baykara, H.V. (2012). Katılım Bankalarında Etkinlik Ve Verimlilik Analizi: (Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Tokat.
• Dağ, S. ve Bahadır F. Y. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Basım Yayın Dağıtım Ltd. Şti. 1. Baskı, Bursa, s.177
• Ege, İ. ve Topaloğlu, E. (2013). Özyamanoğlu, Murat, “Finansal Performans ile Kurumsal Yönetim Notları Arasındaki İlişki: BİST Üzerine Bir Uygulama”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Yıl:5, Sayı:9, Kasım, ss. 100-117
• Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). “1986-2006 Türkiye Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, Cilt:15, Sayı:1, Manisa, ss. 1-14.
• Er, B. ve Uysal, M. (2012) “Türkiye'deki Ticari Bankalar Ve Katılım Bankalarının Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi: 2005-2010 Dönemi Değerlendirmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı:3-4, s.s.365-387.
• Erdem, E. (2010). Para Banka ve Finansal Sistem, 3. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Gökalp, F. (2014). “Kriz Öncesi ve Kriz Sonrası Dönemler İtibariyle Katılım Bankaları ve Ticari Bankaların Karlılığı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 32, ss. 191-201.
• Güneysu, Y., Er, B. ve Ar, İ. M. (2015). Türkiye’deki Ticari Bankaların Performanslarının AHS ve GİA yöntemleri ile incelenmesi, KTU SBE Sos. Bil. Dergisi.
• İşseveroğlu, G. ve Sezer, O. (2015). Financial Performance of Pension Companies Operating in Turkey with Topsis Analysis Method, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences Vol. 5, No.1, January, pp. 137–147.,
• Kaya, M. V. (2013). 2008 Küresel Krizi ve Ekonomik Çöküş, 1.Baskı, Adalet Yayınevi, Ocak, Ankara.
• Korkmaz, E. ve Tay. A. (2016). Küresel Kriz, Türkiye’ye Etkileri ve Çözüm Önerileri, Kasım 2010, Kaynak: http://www.esfenderkorkmaz.com/arastirma-yazilari/kuresel-kriz-turkiye-ye-etkileri-ve-cozum-onerileri.html (Erişim Tarihi 23.08.2016).
• Nasıl kolay, “Sermaye Yeterlilik Rasyosu Nedir”, Kaynak: http://nasilkolay.com/sermaye-yeterlilik-rasyosu-nedir? (Erişim Tarihi: 05.04.2017)
• Not oku, “Oran analizi”, Kaynak: http://notoku.com/oran-analizi/ (Erişim Tarihi: 09.06.2017)
• Ozen, E., Yeşildağ, E. ve Soba, M. (2015). Topsıs Performance Evaluatıon Measures And Relatıon Between Fınancıal Ratıos And Stock Returns, Journal of Economics, Finance & Accounting‐JEFA, Vol.2 (4), ss.482-500.
• Özdemir, G. (2012). Küresel Krizlerin Önlenmesinde Maliye Politikalarının Rolü: (Yüksek Lisans Tezi), 2008 Küresel Krizi Türkiye Analizi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Parasız, İ. (2009). Para Banka ve Finansal Piyasalar, 9. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa, Ağustos.
• Pehlivan, P. (2016). Türkiye’de Katılım Bankacılığı Ve Bankacılık Sektöründeki Önemi, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi ISSN: 1303 – 8370 / Nisan/ Yıl: 16 / Sayı: 31, s.296-324.
• Sakarya, Ş. ve Aytekin, S. (2013).“İMKB’de İşlem Gören Mevduat Bankalarının Performansları ile Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişkinin Ölçülmesi: PROMETHEE Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Bir Uygulama:” Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, C:5, S:2, s. 99-109.
• Sakarya, Ş., Yıldırım, H. H. ve Akkuş, H. T. (2015). “BİST’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSİS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi”, 19. Finans Sempozyumunda Sunulmuş Bildiri, 21-24 Ekim, Çorum, ss.601-616
• Şimşek, A. (2013). Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Analitik Ağ Süreci, Yöntemleriyle Online Alışveriş Sitelerinin Seçimi Üzerine Bir Uygulama: (Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Isparta.
• Taşar, M. O. (2010). “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” ve Makro Ekonomik Etkilerinin Analizi, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt:3, Sayı:1, s.81.
• Taşkın, A. ve Eren, T. (2016). UEFA Şampiyonlar Ligi’nde Forvet Oyuncularının Performanslarının Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:14, Sayı:1, Mart, s.s. 84-85.
• TBB.“Banka ve Bankaların Şube Sayıları”, 2017, Kaynak: https://www.tbb.org. tr/ modules/banka-bilgileri/banka_sube_bilgileri.asp (Erişim Tarihi: 32.03.2017)
• TKBB, “Türkiye Katılım Bankaları Birliği Tarihçesi”, Kaynak: http://www.tkbb.org.tr/kurumsal-hakkinda-tarihcesi ,( Erişim Tarihi: 04.02.2016).
• TÜKETİCİFİNANSMAN.NET, “Menkul Kıymetleştirme nedir?”, Kaynak: http://www.tuketicifinansman.net/2007/11/menkul-kiymetlestirme-nedir-menkul.html (Erişim Tarihi: 03.04.2017).
• Vakıfbank, “Vakıf Katılımı Tanıyın” Kaynak:https://www.vakifkatilim.com.tr/tr /hakkimizda/Pages/Vakif-Katilimi-Taniyin.aspx (Erişim Tarihi: 23.08.2016).
• Wikipedia, “2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz”, Kaynak: https://tr.wikipedia.org/ wiki/2008-2012_K%C3%BCresel_Ekonomik_Kriz (Erişim Tarihi: 06.02.2016).
• Wikipedia, “Kuran’ı Kerim Tefsiri”, Kaynak: http://www.kuranikerim.com/ telmalili/ bakara3.htm (Erişim Tarihi: 23.09.2016)
• Wikipedia, “Kuran’ı Kerim Tefsiri”, Kaynak: http://www.kuranikerim.com/telmalili/ imran.htm (Erişim Tarihi: 23.09.2016)
• Wikipedia, “Kuran’ı Kerim Tefsiri”, Kaynak: http://www.kuranikerim.com/telmalili /nisa.htm (Erişim Tarihi: 23.09.2016)
• Wikipedia, “Türk Bankacılığının Tarihi Gelişimi”, Kaynak: https://www.google.com.tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjUi7KgscnOAhXKuBoKHYA4BSQQFggaMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.cu.edu.tr%2Finsanlar%2Fmceker%2Fbanka%2520hukuku%2FT%25C3%259CRK%2520BANKACILI%25C4%259EININ%2520TAR%25C4%25B0H%25C4%25B0%2520GEL%25C4%25B0%25C5%259E%25C4%25B0M%25C4%25B0.doc&usg=AFQjCNFHpY3XKAYKjzGBJ4X9t—GexMljg&bvm=bv.129759880,d.bGg (E.T. 17.08.2016)
• Yayar, R. ve Baykara, H.V. (2012). “TOPSIS Yöntemi ile Katılım Bankalarının Etkinliği ve Verimliliği Üzerine Bir Uygulama”, Business and Economics Research Journal Volume 3, Number 4, pp. 21-42 ISSN: 1309-2448.
• Yıldırım, B. F. ve Önder, E. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Yayıncılık, Bursa, s.s.133-139.