Çalışanların Duygusal Zekâ Düzeyinin Çatışma Yönetimine Etkisi: Bir Alan Araştırması

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 2, 721 - 747, 18.04.2021

Gamze Ebru Çiftçi , Alper Gürer , Fatih Uçan

https://doi.org/10.16951/atauniiibd.878360

Öz

İnsanları diğer canlılardan ayıran en önemli özellik, beyin ve beynin işleyiş biçimidir. Zihnimizi, duygularımızı yöneten ve birçok motor hareketlerimizin ana merkezi olan beynimizin, aynı zamanda sosyal ilişkilerimizin düzeyini ve tarzını da belirleyen önemli bir kontrol merkezi olduğunu da söylemek mümkündür. Günlük yaşayışımızda sayısız düşünce üreten beynin akıl yürütme işlevini genel olarak zekâ olarak tanımlarız. Zekâ insanların yaşamını kolaylaştıran, insanın doğada var olmasının temelini oluşturan nöronsal hareket olmanın yanında, bizim yaşamdaki konumumuzu da belirleyen en önemli düşünsel faaliyettir. Bu öneminden hareketle bilim insanlarının her zaman dikkatini çeken zekâ konusu, bugün birçok farklı alanda sınıflandırılarak daha detaylı incelenmeye çalışılmaktadır. Bu inceleme alanlarından en önemlilerinden biri de özellikle iş yaşamında adına sıkça rastladığımız duygusal zekâdır. Duygusal zekâ, bireylerin ilk önce kendi duygularının daha sonra da etkileşimde olduğu diğer insanların duygularının farkında olma halini yansıtır. İş yaşamında gerek yöneticilerle, gerekse çalışanlarla ilişkilerimizin sağlıklı bir şekilde kurulmasına etki eden duygusal zekânın, olası örgütsel çatışmaların da önlenmesinde etkisi olacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmada çalışanların duygusal zekâ düzeyi ile çatışma yönetimi arasındaki ilişki incelenmeye çalışılmış ve her iki değişken arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, Çatışma yönetimi, Çalışanlar

The Effect Of Employees’ Emotional Intelligence On Conflict Management: A Field Study

Öz

The most important feature that distinguishes humans from other living things is the brain and the functioning of the brain. It is possible to say that our brain, which manages our mind and emotions and is the main center of many motor movements, is also an important control center that determines the level and style of our social relationships. We generally define the reasoning function of the brain, which produces countless thoughts in our daily life, as intelligence. Intelligence is the most important intellectual activity that determines our position in life as well as being a neuronal movement that facilitates people's life and forms the basis of human existence in nature. Based on this importance, intelligence, which has always attracted the attention of scientists, is now classified in many different fields and tried to be examined in more detail. One of the most important areas of study is emotional intelligence, which we often encounter in business life. Emotional intelligence reflects the state of being aware of the emotions of other people with whom they interact first, and then their own emotions. It is believed that emotional intelligence, which affects the establishment of healthy relationships with both managers and employees in business life, will also be effective in preventing possible organizational conflicts. In this context, the study attempted to examine the relationship between emotional intelligence level of employees and conflict management, and a positive significant relationship was found between both variables.

Anahtar Kelimeler

Emotional intelligence, Conflict management, Employees

Kaynakça

• Akçakaya, M. (2003), Çatışma Yönetimi ve Örgüt Verimliliğine Etkisi, Kamu-İş Dergisi, 7(2), 2-27.
• Akgül, G. (2011), İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Duygusal Zeka Düzeyleri İle Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişki “İstanbul İli Sultanbeyli İlçesi Örneği”, (Yüksek Lisans), Maltepe Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Akın, M. (2004), İşletmelerde Duygusal Zekânın Üst Kademe Yöneticiler İle Astları Arasindaki Çatışmalar Üzerindeki Etkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi SBE, Eskişehir.
• Akkoyun, F. (2020), Çatışma Yönetimi - İnsan İlişkilerinde, Gruplarda ve Örgütlerde Çatışmayı Yönetme Stratejileri, Ankara: Nobel Yayınları.
• Aksoy, A. (2005), Örgütsel Çatışma, içinde M. Tikici (Ed.), Örgütsel davranış boyutlarından seçmeler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Albayrak, A. S. (2005), Çoklu Doğrusal Bağlantı Halinde En Küçük Kareler Tekniğinin Alternatifi Yanlı Tahmin Teknikleri ve Bir Uygulama, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 105-126.
• Ashforth, B. E. and Humphrey, R. H. (1995), Emotion in the Workplace: A Reappraisal, Human Relations, 48(2), 97-125.
• Ashkanasy, N. M. and Daus, C. S. (2002), Emotion in the Workplace: The New Challenge for Managers, Academy of Management Executive, 16(1), 76-86.
• Aslan, Ş. ve Özata, M. (2008), Duygusal Zeka ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30 (Ocak-Haziran),77-97.
• Bar-On, R. (2006), The Bar-On Model of Emotional-Social Intelligence (ESI), Psicothema, 18(1), 13-25.
• Bar-On, R. (2010), Emotional Intelligence: An Integral part of Positive Psychology, South African Journal of Psychology, 40(1), 54-62.
• Bar-On, R., Tranel, D., Denburg, N. L. and Antoine Bechara, A. (2003), Exploring the Neurological Substrate of Emotional and Social Intelligence, Brain, 126, 1790-1800.
• Başaran, İ. E. (2004), Yönetimde İnsan İlişkileri: Yönetsel Davranış, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Başoğul, C. ve Özgür, G. (2016), Role of Emotional Intelligence in Conflict Management Strategies of Nurses. Asian Nursing Research, 10(3), 228-233.
• Caruso, D. R. and Salovey, P., (2007), Duygusal Zeka Yöneticisi, (Çev. S. Kaymak), İstanbul: Crea Yayıncılık.
• Chan, D. W. (2004), Perceived Emotional Intelligence and Self-Efficacy Among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong. Personality and Individual Differences, 36(8), 1781-95.
• Chan, J. C. Y., Sit, E. N. M., and Lau, W. M. (2014), Conflict Management Styles, Emotional Intelligence and Implicit Theories of Personality of Nursing Students: A Cross-Sectional Study. Nurse Education Today, 34(6), 934-939.
• Cherniss, C. (2002), Emotional Intelligence and the Good Community, American Journal of Community Psychology, 30(1), 1-11.
• Çankaya, M. ve Çiftçi, G. E. (2019), Hemşirelerin Stresle Başa Çıkma Tarzlarında Duygusal Zekânın Etkisi: Çorum İlinde Bir Uygulama, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 391-414.
• Çınar, H., Özden, S., Özkuk, Ö., ve Çokay, F. (2014), Büro Yönetimi ve Sekreterlik Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Örneği, Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(3), 189-197.
• Çobanoğlu, F., ve Yüksel, Y. M. (2020), Çatışma Yönetim Stilleri: Öğretmen Motivasyonu Açısından İncelenmesi, Journal of International Social Research, 13(74), 348-363.
• Demir, M. (2011), Örgütsel Çatışma Yönetiminde Duygusal Zekanın Etkisi: Konaklama İşletmelerinde İşgörenlerin Algılamaları Üzerine Bir Araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 199-211.
• Edizler, G. (2010), İnsan Kaynakları Yönetiminde ‘Duygusal Zeka’ Ölçüm ve Modelleri, Journal of Yasar University, 18(5) 2970-2984.
• Ertürk, M. (2018), İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• George, J. M. (2000), Emotions and Leadership: The Role of Emotional Intelligence, Human Relations, 53(8): 1027–1055.
• Goleman, D. (1998), İşbaşında Duygusal Zekâ, (Çev. H. Balkara), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (2003), Duygusal Zekâ - Neden IQ’dan daha önemlidir, (Çev. B. S. Yüksel), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Güney, F. (2009), Okul Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişki, (Yüksek Lisans), Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Haq, I. U. (2011), The Impact of Interpersonal Conflict on Job Outcomes: Mediating Role of Perception of Organizational Politics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 25, 287-310.
• Jordan, P. J., Ashkanasy, N. M., Hartel, C. E. J. and Hooper, G. S. (2002), Workgroup Emotional Intelligence Scale Development and Relationship to Team Process Effectiveness and Goal Focus, Human Resource Management Review, 12, 195-214.
• Kalaycı, Ş. (2006), Faktör Analizi. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Şeref Kalaycı (Ed.). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karip, E. (2003), Çatışma Yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kılan Ermut, N. (2018), Bugünün İş Dünyasında Zekâ ve Birey, https://hbrturkiye.com/blog/bugunun-is-dunyasinda-zeka-ve-birey, (05.02.2021).
• Kiye, S. ve Demir, E. (2018), 7. Sınıf Öğrencileri Düzeyinde Duygusal Zekâ ile Çatışma Çözme Davranışı Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 639-645.
• Konakay, G. (2013), Akademisyenlerde Duygusal Zeka Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri İle İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 121-144.
• Lam, L. T. and Kirby, S. L. (2002), Is Emotional Intelligence an Advantage? An Exploration of the Impact of Emotional and General Intelligence on Individual Performance, The Journal of Social Psvchology, 142(1), 133-143.
• Lopes, P. N., Salovey, P. and Straus, R. (2003), Emotional Intelligence, Personality, and the Perceived Quality of Social Relationships, Personality and Individual Differences, 35, 641-658.
• Lu, W., and Wang, J. (2017), The Influence of Conflict Management Styles on Relationship Quality: The Moderating Effect of The Level of Task Conflict. International Journal of Project Management, 35(8), 1483-1494.
• March, J. G., and Simon, H. A. (1975), Örgütler (Çev: Ö. Bozkurt ve O. Onaran). Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Mayer, J. D., Salovey, P. and Caruso, D. R. (1997), The Multifactor Emotional Intelligence Scale. Information, http://www.eiconsortium.org/measures/msceit.html (05.02.2021).
• Mayer, J. D., Salovey, P. and Caruso, D. R. (2004), Emotional Intelligence: Theory, Findings, and Implications, Psychological Inquiry, 15(3), 197-215.
• Okutan, E. (2019), Örgütsel Çatışma, içinde Olumsuz Boyutlarıyla Örgütsel Davranış, Kaygın, E. ve Kosa, G., (Ed.) Konya: Eğitim Yayınevi.
• Özgan, H. (2011), Örgütsel Davranış Bağlamında Öğretmenlerin Örgütsel Adalet, Güven, Bağlılık, Yönetici Değerlendirme ve Çatışma Yönetimi Stratejileri Algıları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 229-247.
• Özmen, F. (1997), Fırat ve İnönü Üniversitelerinde Örgütsel Çatışmalar ve Çatışma Yönetimi Yaklaşımları, (Doktora), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Öztaş, U., ve Akın, O. (2009), Örgütsel Çatışma Yönetiminde Cinsiyet Farklılıkları: Antalya Serbest Bölgesinde Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 9-24.
• Rahim, M. A. (1983), A Measures of Styles of Handling Interpersonal Conflict, The Academy of Management Journal, 26(2): 368-376.
• Robbins, S. P. and Judge, T. A. (2013). Örgütsel Davranış, (Çev. Edt. İ. Erdem), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Salovey, P. and Mayer, J. D. (1990), Emotional Intelligence, Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Bobik, C., Coston, T. D., Greeson, C., Jedlicka, C., Rhodes, E. and Wendorf, G. (2001), Emotional Intelligence and Interpersonal Relations, The Journal of Social Psychology, 141(4), 523-536.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B. ve Çiftçi, G. E. (2014), Akademisyenlerin Duygusal Zeka, İş Tatmini ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 63-80.
• Tuğrul, C. (1999), Duygusal Zeka, Klinik Psikiyatri, 1, 12-20.
• Uysal, İ. (2004), Örgütsel Çatışma Yönetimi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında Bir Uygulama. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara.
• Ünlü, S., Özcihan, T., Özbaş, Z. ve Bakıner, A. (2014), Örgütsel Çatışma Çözüm Yöntemleriyle Duygusal Zeka Arasındaki İlşki: Bir Tasarım Mühendisliği Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 251-263.
• Wiens, K. and McKee, A. (2020), Neden Bazı İnsanlar Tükenirken Diğerleri Tükenmez?, https://hbrturkiye.com/blog/neden-bazi-insanlar-tukenirken-digerleri-tukenmez, (02.02.2021).
• Wong, C-S. and Law, K. S. (2002), The Effects of Leader and Follower Emotional Intelligence on Performance and Attitude: An Exploratory Study, The Leadership Quarterly, 13, 243-274.
• Yürür, S. (2009), Yöneticilerin Çatışma Yönetim Tarzları ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Analizine Yönelik Bir Araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 23-42.