DÂVUD-İ KARSÎ (1169/1756):KELÂMÎ GÖRÜŞLERİ ve KAYNAKLARI

Yıl 2014, Sayı: 41, 78 - 99, 01.07.2014

Resul Öztürk

Öz

ÖZ

Bu calışmada Davud-i Karsi (1169/1756)’nin Kelami goruşeri ve eserlerindeki

Kelami kaynaklarıincelenmişir. Davud-i Karsi, Kars’ta doğuşve İtanbul’da

onemli ilmi makamlara yukselmişbir İlam alimidir. İlami ilimlerin hemen her

alanıda eser vermişve İlam’ı doğu anlaşımasıicin elinden gelen butun cabalarıgostermişir. Davud-i Karsi, Kelam Tarihcilerince ‘Şrh ve Haşyeler Donemi’

olarak adlandııan bu donemin genel karakterine uyarak OsmanlıKelam

alimlerinden Hıı Bey’in Kaside-i Nuniyye adlıeserini şrh etmişve Kelami

goruşerini bu şrhte gostermişir. O, bu eserini mensubu olduğ Maturidi ekolunun

genel ilkeleri cercevesinde yorumlamışı. Bunu yaparken de Eş’ari Kelam

ekolune mensup alimlerin eserlerinden de fazlasıla istifade etmişir. Kelam ilmiyle

ilgili olarak; Şrhu’l-Kasideti’n-Nuniyyeti’t-Tevhidiyye, Şrhu Amentu billah,

Şrhu Kasideti Bedi’l-Emali ve Risaletu beyanımeseletil İtiyarati’l Cuz’iyye ve’l

İrakati’l Kalbiyye adlıeserleri telif etmişir. Bu calışada Davud el-Karsi’nin

Kelam ilmine ilişin eseri olan “Şrh-i Kaside-i Nuniyye” adlıeserindeki goruşeri

değrlendirilmişir. Onun Kelami goruşeri ortaya konulmaya calışııken zaman

zaman diğr ekollerin anlayışarıla da karşıaşıımaya gidilmişve Davud-i

Karsi’nin orijinal goruşeri gosterilmeye calışımışı. Onun Kelam ilminin temel

meselelerindeki goruşeri Ehl-i Sunnet’in goruşnun bir tekrarıı. Bununla birlikte

o, Maturidiler’in goruşnu oncelemişir.

Bu calışada ayrıa Davud-i Karsi’nin Şrhu’l-Kasideti’n-Nuniyye’si esas alıarak

kullanmışolduğ Kelami kaynaklar değrlendirilmişir. O temelde Kur’an

ayetlerinden hareketle eserini oluşurmuşur. Bunun yanıda yaşdığıdonemde

Osmanlımedreselerinde yaygı olarak okutulan Kelami eserler Davud-i Karsi’nin

de temel kaynaklarını oluşturmaktadır. İtikadi goruşlerini mensubu olduğu Maturidi

ekolunun genel ilkeleri cercevesinde yorumlarken Eş’ari ve Maturidi kaynaklarııayıı yapmaksıı kullanmışı. Davud-i Karsi, yer yer kendi yorumlarııkatsa da genel olarak goruşeri Eş’ariliğn ve Maturidiliğn goruşerinin

tekrarıdan ibarettir. Turk alimi Birgivi’nin eserlerinden de faydalanmışı. Davud-

i Karsi doneminin yaygı Kelam kaynaklarııkullanarak onemli bir Kelam

eserini Kelamcıara kazandımışı.

Anahtar Kelimeler: Davud-i Karsi, Kelam, hur irade, teşbih, Allah’ı sıfatları

Ru’yetullah, Şerhu’l-Kasideti’n-Nuniyye.

 

ABSTRACT

Dâvud al-Karsî (1169/1756): His Theological Aspects and

his Theological Sources

In this study it has been investigated Davud al-Karsi’s theological aspects and

his theological sources. Davud al-Karsi was born in Kars and he was raised in

Istanbul, a major Islamic scholars scientific authorities. He has works in almost

every area of Islamic sciences and he showed all his efforts in his power to correct

understanding of Islam. Davud al-Karsi’s works are the salient features of his

era which scholars of 18th Century. This era was called by historians of theology

“Commentaries and Marginalia”. Hıı Bey’s work ‘Kaside-i Nuniyye’. Davud

al-Karsi who called his work “Şrh-i Kaside-i Nuniyye” is a member of the school

of Maturidite interpreted their views within the framework of general principles.

His theological aspect stands up near Maturidiyya. He wrote, Şrhu’l-Kasideti’n-

Nuniyyeti’t-Tevhidiyye, Şrhu Amentu billah, Şrhu Kasideti Bedi’l-Emali ve

Risaletu beyanımeseletil İtiyarati’l Cuz’iyye ve’l İrakati’l Kalbiyye.

Davud al-Karsi used as the source the basic works of Kalam in the Ottoman

madrasas taught. Several studies were conducted on the works and ideas, this

scholar in the Sharh al-Kasideti’n Nuniyye theologıal sources that were used.

Established based on the work of the verses of the Koran. It is understood that

the main sources of Dawud al-Karsi’s theological sources are widely sources in the

madrasas of Ottoman monuments. He benefited the Telbisu İlis especially when

addressing issues of mysticism. Dawud al-Karsi using common resources has given

researchers an important work of Islamic Theology.

Keywords: Davud el-Karsi, free-will, tashbih, adjectives of God (Allah’ın Sıfatları), Ru’yetullah, Kaside-i Nuniyye, Islamic Theology, Sharh al-Kasideti’n Nuniyye.

 

Anahtar Kelimeler

Dâvud-i Karsî, Kelâm, hür irade, teşbih, Allah’ın sıfatları, Ru’yetullah, Şerhu’l-Kasîdeti’n-Nûniyye.

Dâvud al-Karsî (1169/1756): His Theological Aspects and his Theological Sources

Öz

Dâvud al-Karsî (1169/1756): His Theological Aspects andhis Theological SourcesIn this study it has been investigated Davud al-Karsî’s theological aspects and his theological sources. Dâvud al-Karsî was born in Kars and he was raised in Istanbul, a major Islamic scholars scientific authorities. He has works in almost every area of Islamic sciences and he showed all his efforts in his power to correct understanding of Islam. Dâvud al-Karsî’s works are the salient features of his era which scholars of 18th Century. This era was called by historians of theology “Commentaries and Marginalia”. Hızır Bey’s work ‘Kaside-i Nuniyye’. Dâvud al-Karsî who called his work “Şerh-i Kaside-i Nuniyye” is a member of the school of Maturidite interpreted their views within the framework of general principles. His theological aspect stands up near Maturidiyya. He wrote, Şerhu’l-Kasîdeti’nNûniyyeti’t-Tevhîdiyye, Şerhu Âmentü billâh, Şerhu Kasîdeti Bedi’l-Emâlî ve Risaletü beyânı meseletil İhtiyârâti’l Cüz’iyye ve’l İdrâkâti’l Kalbiyye. Dâvud al-Karsî used as the source the basic works of Kalam in the Ottoman madrasas taught. Several studies were conducted on the works and ideas, this scholar in the Sharh al-Kasîdeti’n Nûniyye theologıcal sources that were used. Established based on the work of the verses of the Koran. It is understood that the main sources of Dâwud al-Karsî’s theological sources are widely sources in the madrasas of Ottoman monuments. He benefited the Telbîsü İblîs especially when addressing issues of mysticism. Dâwud al-Karsî using common resources has given researchers an important work of Islamic Theology.

Anahtar Kelimeler

Davud el-Karsî, free-will, tashbih, adjectives of God (Allah’ın sıfatları), Ru’yetullah, Kasîde-i Nûniyye, Islamic Theology, Sharh al-Kasîdeti’n Nûniyye.

Kaynakça

• Abdulcebbar, Kadı, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, Thk. Dr. Abdulkerim Osman, Kahire, 2.b., 1416/1996. Abrahamov, Binyamin Anthropomorphism and Interpretation of the Qur’ān in the Theology of al-Qāsım ibn Ibrāhīm, Kitāb al-Mustarshid, Leiden- New York- Köln, 1996. Akpınar, Cemil, “Dâvud-i Karsî”, DİA., İstanbul, 1994, IX, 29. Bebek, Adil, “Hayâlî”, DİA., İstanbul, 1998, XVII, 3-5. Birand, Kâmıran, İlk Çağ Felsefesi Tarihi, 3. b., Ankara 1987. Dâvud-i Karsî, Şerh-i Kaside-i Nuniyye, Matbaa-i Vehbiyye, İst. 1297/1884. Ebû Azbe Hasan b. Abdulmuhsin, er-Ravzatu’l-Behiyye fî mâ beyne’l-Eşa’ira ve’l-Mâtürîdiyye (nşr. Abdurrahman Umeyre), Beyrut, 1989. Gölcük, Şerafettin, Kelâm Tarihi, Konya 1992. Görgün, Tahsin, “Îcî”, DİA., İstanbul, 2000, XXI, 410-414. Kılavuz, A. Saim, Ana Hatlarıyla İslam Akâidi ve Kelama Giriş, İst. 2007. Nesefî, Ebû’l-Muîn Meymûn b. Muhammed, Tabsiratu’l-Edille, fî Usûli’d-Dîn, Hz. Hüseyin Atay, Ankara 2004. Öge, Sinan İlahi Kelâmın Yapısı, İstanbul 2008. Özen, Şükrü, “Teftazânî”, DİA., İstanbul, 2011, XL, 299-301. Özervarlı, M. Sait, Kelamda Yenilik Arayışları, İst., 2008. Ressî Kâsım b. İbrahim, Kitâbu’l-Müsterşid,. Mecmu’u Kütüb ve Resâil el-İmam elKâsım b. İbrahim er-Ressî içerisinde I/481, Thk. Abdulkerim Ahmed Cedbân, Dâru’lHikmeti’l-Yemâniyye, San’a, 1422/2001. Topaloğlu, Bekir, Kelâm İlmi Giriş, İstanbul, 1993. Yavuz, Yusuf Şevki, İslâm Akaidinin Üç Şahsiyeti, İst., 1989. Yazıcıoğlu, Mustafa Said Hızır Bey ve Kasîde-i Nûniyyesi, AÜİFD., c.26, s.549-588, Ankara 1983. Yıldırım, Arif, Karslı Davud (Dâvud-i Karsî) Efendinin İrade-i Cüz’iyye Anlayışı, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 15, s.189-199, Erzurum 2000. Yüksel, Emrullah, “Birgivî”, DİA., İstanbul, 1992, VI, 191-194.