GÖZETİM TOPLUMUNUN KARŞI ÜTOPYA YÜZÜ: İKTİDAR GÜÇLERİ VE ÖTEKİLER

Yıl 2011, Sayı: 2, 125 - 139, 26.03.2012

İpek Sucu

Öz

Gözetleme olgusu yeni bir kavram olmayıp
insanlığın var oluşundan beri uygulanan
bir davranış modeli olmuştur. Gözetleme
teriminin “göz” kelimesinden türemesi
gözetlemenin göz duyusu ile yapıldığı
göstermektedir. Uzun yıllar boyunca
göz duyusu ile yapılan gözetleme davranışı
günümüzde sadece insanlar vasıtasıyla
değil, internet, mobese kameralar
gibi çeşitli teknolojik araçlarla da yapılabilmektedir.
Gözetim davranışını çeşitlendiren
ve farklılaştıran bu araçlar aynı
zamanda sembolik bir güç anlamı da kazanmaya
başlamıştır. Bu sembolik gücün
merkezi insanlık tarihi boyunca egemen
olan “iktidar”dır. İktidarın egemen gücü,
iktidar olmayan diğer sıradan insanları
yani “ötekileri” itaate zorlamaktadır. Bu
çalışmada, George Orwell’in 1984
“büyük birader sizi gözetliyor” isimli romandan
uyarlanmış filminden yola çıkılarak iktidar olan güçlerin gözetim ile
toplumun özgürce karar alma ve düşünme
yetilerini giderek daha fazla sınırladığı,
bu düzene karşı duranları da ötekileştirdiği
sorunu üzerinde durulacaktır. Bu
doğrultuda Orwell’in karşı ütopya (disütopya) felsefesi Foucault’un Panoptikon
tasarısı, totalizm düzeni ve ötekilik kuramı
bağlamında tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gözetlenen toplum, Ötekilik, İktidar, Panoptikon, Karşı Ütopya

Kaynakça

• BAUMAN, Zygmunt. (2003). Yasa koyucuları ile Yorumcuları. (Çev. K. Atakay). İstanbul: Metris Yayınları.
• BENTHAM, Jeremy. (1995). The Panopticon Writing. London: Verso.
• BERGER, L. Peter - HUNTINGTON, P. Samuel. Bir Küre Bin Bir Küreselleşme. (Çev. Ayla Ortaç), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• DOLGUN, Uğur. (2008). Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu: Küreselle- şen Dünyada Gözetim, Toplumsal Denetim ve İktidar İlişkileri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• ERDOĞAN, İrfan. (2005). Yaşam Boyu Öğrenme ve Medya. Ankara: Pagema Yayıncılık. HALL, S. (1998). Kültürel Kimlik ve Diaspora. (Çev: İrem Sağlamer), İstanbul: Sarmal Yayıncılık.
• FRİEDMAN, Thomas. (2003). Küreselleşmenin Geleceği. (Çev: Elif Özsayar), İstanbul: Boyner Yayınları.
• FOUCAULT, Michel. (2000). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. Mehmet Ali Kılıç- bay), İstanbul: İmge Kitabevi.
• FOUCAULT, Michel. (2003). İktidarın Gözü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• GİDDENS, Anthony. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet. (Çev. Cumhur Atay), Yer Belirtilmemiş. Kalkedon Yayınları.
• Habermas, Jürgen. (1993) “Öteki” Olmak, “Öteki”yle Yaşamak. (Çev. İlknur Aka), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• HAYEK, Friedric. (1995). Kanun Yasama Faaliyeti ve Özgürlük. (Çev.: Mustafa Erdoğan), Cilt 2. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• HUMBOLDT, Wilhelm Von. (2000); İnsanın Özgürlüğü, Haklar ve Özgürlükler Anatolojisi. Ankara: Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu.
• HUNT, Alan ve Gary Wickham. (1994). Foucault and Law. London-Sterling, Virginia: Pluto Pres.
• KAMENKA, Eugene. (1992). “Totaliterianizm” in A Companion to Contemporary Political Philosophye. 629,630.
• LYON, David. (1994). The Electronic Eye: The Rise of Surveillance Society. Minneapolis: University of Minnesota Pres.
• PAUL, Richard - Elder, Linda Medyadaki Önyargı ve Propaganda nasıl saptanır? İnternet Adresi; http://www.criticalthinking.org , Erişim Tarihi: 06.11.2010
• POPPER, Karl. (1967). Açık Toplum ve Düşmanları. (Çev. Mete Tunçay). Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• SAVAŞ, Kamil. Panoptik Ütopya’da İşlev Olarak Tanrı Kavramı. İnternet Adresi: http://www.hermeskulliyati.wordpress.com , Erişim Tarihi: 05.11.2010.
• VASSAF, Gündüz (2008). Cehenneme Övgü Gündelik Hayatta Totalitarizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• YAYLA, Atilla. (2000). Özgürlük Yolu Hayek’in Sosyal Teorisi. 2. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
• YÜKSEL, Erkan. (2001). Medyanın Gündem Belirleme Gücü. Konya: Çizgi Kitabevi.
• YÜKSEL, Mehmet. “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo Tarihsel Gelişimi”, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 58-1 182- 189. www.ankara.edu.tr/dergiler , 06.11.2010.
• WALKER, M. (1972), The National Front. London: Fontana, Altın Kitap Yayınları. İnternet Adresi; www.bilgicagi.com/teknoloji/default , Erişim Tarihi: 03.11.2010. İnternet Adresi;
• www.güvenliweb.org.tr/güvenlik , Erişim Tarihi: 03.11.2010. İnternet Adresi; www.haberpan.com.tr , Erişim Tarihi: 06.11.2010.