Öz
Artificial intelligence, which is one of today's most interesting research areas and which has discussed in different ways by many different disciplines, is one of the important research issues for the translation too. Indeed, while advances in information and communication technology are eliminating the boundaries between nations, translation issues are a problem still exists. One of the resources referred by the scientists who want to overcome this problem is the artificial intelligence. In this study, the reflections of artificial intelligence research on translation, is discussed. Intelligence and artificial intelligence concepts are emphasized in the first part of the study. In the second part, the studies in the field of artificial intelligence from the past to the present day are examined and the emergence of the concept is described. Artificial intelligence applications in the field of translation are discussed in the third section and tried to put forward the point reached as of today. At the end of the study, it is observed that the studies related to artificial intelligence in the translation field increase every day, but the results obtained are not yet, in spite of this the steps taken are underestimated steps
Anahtar Kelimeler
translation artificial intelligence natural language processing artificial neural networks automatic translation
Kaynakça
- Adalı, E. (2012) Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing), Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 6(6)
- Akın, H. L. (1997) Yapay zekada vücut ve beyin problemi Bilgisayar ve beyin, Nar Yayınları: İstanbul
- Aslan, E. (2014) Yabancı Dil Öğretiminde Robot Öğretmenler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2014, 33(1), 15-26
- Barutçuoğlu, E. I. (2001) Robotların Tarihçesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Web: http://robot.cmpe.boun.edu.tr/593/history.pdf Erişim Tarihi 31.12.2014
- Bulucu, U. & Kavas, A. (2007) Kablosuz Ağ Kapsaması için YSA (Yapay Sinir Ağ) Modeli Kullanılarak Propagasyon Kayıplarının Hesaplanması, III. İletişim Teknolojileri Ulusal Sempozyumu, Çukurova Üniversitesi, Balcalı, Adana ,18- 19 Ekim 2007
- Büyükaslan, A. (2011) Bilgisayar Destekli Çeviri Üzerine Bir İnceleme, V. Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu, 24-25 Haziran 2005, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Web: http://turcologie.u-strasbg.fr/dets/images/ travaux/ali%20buyukaslan%20bilgisayar%20destekli%20ceviri.pdf Erişim Tarihi: 15.12.2014
- Civalek, Ö. (2003) Yapay Zeka- Ömer Civalek'le Söyleşi, TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri, 423(1), 40-50
- Durgar EL-Kahlout, İ. & Oflazer, K. (2006) Türkçe-İngilizce İçin İstatistiksel Bilgisayarlı Çeviri Sistemi. In: TAINN 2006 Fifteenth Turkish Symposium on Artificial Intelligence and Neural Networks, Akyaka, Muğla, Türkiye
- Ertürk, F. E.& Yayan, G. (2012) Bilim ve Sanatı Birleştiren İki Usta, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 453-464
- Görgün, O. & Yıldız, O. T. ( 2012) İngilizce-Türkçe İstatistiksel Makine Çevirisinde Biçimbilim Kullanımı. Web: http://haydut.isikun.edu.tr/cv/bildiri/SIU-2012.pdf Erişim Tarihi. 13.12.2014
- İmanova, S. (2010) Endüstri Mühendisliğine Giriş, Qafqaz Üniversitesi Yayınları: Bakü
- Kelıon, L. (2012) Telefonda Konuşurken Anında Çeviri Yolda. Web: http://www.bbc.co.uk/turkce/ekonomi/2012/10/121022_phone_translators.shtm l Erişim Tarihi: 02.01.2015
- Kocabaş, Ş. (????)Yapay Zeka Araştırma Ve Uygulama Alanları, Web: http://www.sakirkocabas.com/files/bumat.rtf Erişim Tarihi: 31.12.2014
- Külekçi, O. (2001) Doğal Dil İşlemeye Genel Bir Bakış ve Biçimbilimsel Çözümleyiciler-1, Web: http://www.teknoturk.org/docking/yazilar /tt000038 - yazi.htm Erişim Tarihi: 02.12.2014
- Pirim, H. (2006) Yapay Zeka, Journal of Yasar University, 1(1), 81-93
- Şahin, M. (2013) Çeviri ve Teknoloji, İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları-İzmir
- Schaal, S. (1999). Is Imitation Learning the Route to Humanoid Robots. Trends in Cognitive Sciences, 3 (6), 233–242.
- Topdemir, H. G. (2011) Geç İskenderiye Döneminde Bilim:İskenderiyeli Heron, Bilim ve Teknik Aralık 2011 90-92.
- Turing, A.M. (1950). Computing Machinery and İntelligence. Mind, (59), 433–460. Web: http://www.loebner.net/Prizef/TuringArticle.html Erişim Tairihi: 15.12.2014
- Uğur, A. & Kınacı A. C. (2006) Yapay Zeka Teknikleri ve Yapay Sinir Ağları Kullanılarak Web Sayfalarının Sınıflandırılması, inet-tr’06 - XI. "Türkiye'de İnternet" Konferansı Bildirileri 21 - 23 Aralık 2006 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara
- Yazıcı, E.& Amasyalı, M. F. (2011) Kavramlar Arası Anlamsal İlişkilerin Türkçe Sözlük Tanımları Kullanılarak Otomatik Olarak Çıkartılması, EMO Bilimsel Dergi, 1(1), 1-13
- http://web.itu.edu.tr/~sonmez/lisans/ai/yapay_zeka_icerik1_1.6.pdf Erişim Tarihi: 30.12.2014
- http://www.skype.com/tr/translator-preview Erişim Tarihi: 02.01.2015
Öz
Günümüzün en ilgi çekici çalışma alanlarından biri olan ve birçok disiplin tarafından farklı şekillerde ele alınan yapay zekâ konusu çeviri alanı için de önemli araştırma konularından biridir. Nitekim bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler milletler arasındaki sınırları ortadan kaldırırken çeviri konusu hâlâ bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Bu sorunun üstesinden gelmek isteyen bilim insanlarının başvurduğu kaynaklardan biri de yapay zekâ’dır. Bu çalışmada da yapay zekâ araştırmalarının çeviri alanına yansımaları ele alınmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde zekâ ve yapay zekâ kavramları üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde geçmişten günümüze kadar yapay zekâ alanında yapılan çalışmalara değinilmekte ve bu kavramının ortaya çıkışı anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde çeviri alanındaki yapay zekâ uygulamaları ele alınmakta ve bugün itibarıyla gelinen nokta ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Araştırmanın sonunda çeviri alanında yapay zekâ ile ilgili çalışmaların her geçen gün arttığı ancak elde edilen sonuçların henüz yeterli düzeyde olmadığı buna rağmen atılan adımların hiçte küçümsenemeyecek adımlar olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
çeviri yapay zekâ doğal dil işleme yapay sinir ağları otomatik çeviri
Kaynakça
- Adalı, E. (2012) Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing), Türkiye Bilişim Vakfı Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 6(6)
- Akın, H. L. (1997) Yapay zekada vücut ve beyin problemi Bilgisayar ve beyin, Nar Yayınları: İstanbul
- Aslan, E. (2014) Yabancı Dil Öğretiminde Robot Öğretmenler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2014, 33(1), 15-26
- Barutçuoğlu, E. I. (2001) Robotların Tarihçesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Web: http://robot.cmpe.boun.edu.tr/593/history.pdf Erişim Tarihi 31.12.2014
- Bulucu, U. & Kavas, A. (2007) Kablosuz Ağ Kapsaması için YSA (Yapay Sinir Ağ) Modeli Kullanılarak Propagasyon Kayıplarının Hesaplanması, III. İletişim Teknolojileri Ulusal Sempozyumu, Çukurova Üniversitesi, Balcalı, Adana ,18- 19 Ekim 2007
- Büyükaslan, A. (2011) Bilgisayar Destekli Çeviri Üzerine Bir İnceleme, V. Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu, 24-25 Haziran 2005, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Web: http://turcologie.u-strasbg.fr/dets/images/ travaux/ali%20buyukaslan%20bilgisayar%20destekli%20ceviri.pdf Erişim Tarihi: 15.12.2014
- Civalek, Ö. (2003) Yapay Zeka- Ömer Civalek'le Söyleşi, TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri, 423(1), 40-50
- Durgar EL-Kahlout, İ. & Oflazer, K. (2006) Türkçe-İngilizce İçin İstatistiksel Bilgisayarlı Çeviri Sistemi. In: TAINN 2006 Fifteenth Turkish Symposium on Artificial Intelligence and Neural Networks, Akyaka, Muğla, Türkiye
- Ertürk, F. E.& Yayan, G. (2012) Bilim ve Sanatı Birleştiren İki Usta, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 453-464
- Görgün, O. & Yıldız, O. T. ( 2012) İngilizce-Türkçe İstatistiksel Makine Çevirisinde Biçimbilim Kullanımı. Web: http://haydut.isikun.edu.tr/cv/bildiri/SIU-2012.pdf Erişim Tarihi. 13.12.2014
- İmanova, S. (2010) Endüstri Mühendisliğine Giriş, Qafqaz Üniversitesi Yayınları: Bakü
- Kelıon, L. (2012) Telefonda Konuşurken Anında Çeviri Yolda. Web: http://www.bbc.co.uk/turkce/ekonomi/2012/10/121022_phone_translators.shtm l Erişim Tarihi: 02.01.2015
- Kocabaş, Ş. (????)Yapay Zeka Araştırma Ve Uygulama Alanları, Web: http://www.sakirkocabas.com/files/bumat.rtf Erişim Tarihi: 31.12.2014
- Külekçi, O. (2001) Doğal Dil İşlemeye Genel Bir Bakış ve Biçimbilimsel Çözümleyiciler-1, Web: http://www.teknoturk.org/docking/yazilar /tt000038 - yazi.htm Erişim Tarihi: 02.12.2014
- Pirim, H. (2006) Yapay Zeka, Journal of Yasar University, 1(1), 81-93
- Şahin, M. (2013) Çeviri ve Teknoloji, İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları-İzmir
- Schaal, S. (1999). Is Imitation Learning the Route to Humanoid Robots. Trends in Cognitive Sciences, 3 (6), 233–242.
- Topdemir, H. G. (2011) Geç İskenderiye Döneminde Bilim:İskenderiyeli Heron, Bilim ve Teknik Aralık 2011 90-92.
- Turing, A.M. (1950). Computing Machinery and İntelligence. Mind, (59), 433–460. Web: http://www.loebner.net/Prizef/TuringArticle.html Erişim Tairihi: 15.12.2014
- Uğur, A. & Kınacı A. C. (2006) Yapay Zeka Teknikleri ve Yapay Sinir Ağları Kullanılarak Web Sayfalarının Sınıflandırılması, inet-tr’06 - XI. "Türkiye'de İnternet" Konferansı Bildirileri 21 - 23 Aralık 2006 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara
- Yazıcı, E.& Amasyalı, M. F. (2011) Kavramlar Arası Anlamsal İlişkilerin Türkçe Sözlük Tanımları Kullanılarak Otomatik Olarak Çıkartılması, EMO Bilimsel Dergi, 1(1), 1-13
- http://web.itu.edu.tr/~sonmez/lisans/ai/yapay_zeka_icerik1_1.6.pdf Erişim Tarihi: 30.12.2014
- http://www.skype.com/tr/translator-preview Erişim Tarihi: 02.01.2015
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Mayıs 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Mayıs 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Sayı: 30 |