ÇOCUKLUKTA POLİTİK TOPLUMSALLAŞMA ve POLİTİK İŞLEVLERİN GELİŞİMİ: SOSYAL BİLGİLER DERSİ AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Sayı: 43, 576 - 599, 29.12.2021

Burcu Sel

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.867430

Öz

Bu araştırma politik işlevlerin gelişiminde önemli rol oynayan ve politik toplumsallaşmanın temelinin atıldığı çocukluk dönemi temele alınarak gerçekleştirilen araştırmalara bütüncül ve sistematik bir bakış açısıyla yaklaşmanın, en nihayetinde sosyal bilgiler dersi üzerinden bir değerlendirme yapmanın amaçlandığı bir derleme çalışmasıdır. Öncelikli olarak çocukluk ve politik toplumsallaşma süreçleri farklı değişkenler (yaş, cinsiyet, aile, sosyoekonomik faktörler) göz önünde bulundurularak incelenmiş, ardından çocuklukta politik gelişim süreçleri değerlendirilmiş ve son olarak sosyal bilgiler öğretimi açısından politik toplumsallaşma süreçlerine yer verilmiştir. Sosyal bilgiler dersinin çocukların politik toplumsallaşma süreçlerini etkileme durumunun ve kapasitesinin incelenmesi bu yönüyle nitelikli bir yurttaşlık ve politik açıdan geleceğin inşa edilmesi için önem taşımaktadır. Araştırma sonucunda son dönemde her ne kadar alanyazında çocuklara ilişkin politik toplumsallaşma süreçlerine ilgi artsa da özellikle bu alanda yapılan araştırmaların genç yetişkinlere ya da ders kitaplarına odaklanılırken çocukları temele alan ampirik araştırmaların azlığı dikkat çekmektedir. Çocukların politik toplumsallaşma süreçleri ile elde ettikleri kazanımların onların ilerideki eylemlerini ve tutumlarını şekillendirebileceği gerçeği göz önünde bulundurulduğunda; çocukları politik toplumsallaşma sürecinde altı çizilen bir “özne” ve çocukluğu da “kritik bir dönem” olarak ele almak daha da önemli hale gelmektedir. Ayrıca politik eğitim kapsamında yaş, aile, cinsiyet, medya, sosyoekonomik ve kültürel koşullar göz önünde bulundurularak öğretim programları, ders kitapları gibi eğitsel süreçlerin düzenlenmesi ya da çeşitlenmesi de önemli bir unsurdur.

Anahtar Kelimeler

çocukluk, politik toplumsallaşma, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Abendschön, S., & Tausendpfund, M. (2017). Political knowledge of children and the role of sociostructural factors. American Behavioral Scientist, 61(2), 204-221.
• Akhan, O. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akhan, O. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(14), 37-68.
• Allen, G. L. (1989). Special topic: Children’s political socialization and cognition. Human Development, 32, 1–4.
• Andolina, M. W., Jenkins, K., Zukin, C., & Keeter, S. (2003). Habits from home, lessons from school: Influences on youth civic development. Political Science and Politics, 36, 275–280.
• Baloğlu Uğurlu, B. N. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyasi kararlarında medyanın etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 99-115.
• Baltacı, C. , Uysal, M. T. (2012). Türkiye’de bir siyasal sosyalleşme aracı olarak ders materyali: İlköğretim sosyal bilgiler dersi üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17, 177-194.
• Bar-Tal, D., Diamond, A. H., & Nasie, M. (2017). Political socialization of young children in intractable conflicts: Conception and evidence. International Journal of Behavioral Development, 41(3), 415-425.
• Bektaş, Ö., & Zabun, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin politik becerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 789-796.
• Berti, A. E. (2005). Children’s understanding of politics. In M. Barrett, & E. Buchanan-Barrow (Eds.), Children’s understanding of society (pp. 69–104). New York: Psychology Press.
• Brophy, J.,& Alleman, J. (2002). Primary-grade student’s knowledge and thinking about government as a culturel universal. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED470388.pdf.
• B⊘rhaug, K. (2008). Educating voters: Political education in Norwegian upper‐secondary schools. Journal of Curriculum Studies, 40(5), 579-600.
• Buckingham, D. (1999). Young people, politics and news media: Beyond political socialisation. Oxford Review of Education, 25(1-2), 171–184.
• Bumin, K. (1998). Okulumuz, resmi ideolojimiz ve politikaya övgü. İstanbul: Yol.
• Callahan, R. M., Muller, C., & Schiller, K. S. (2010). Preparing the next generation for electoral engagement: Social studies and the school context. American Journal of Education, 116(4), 525-556.
• Connell, R. W. (1971). The child’s construction of politics. Carlton, Victoria, Australia: Melbourne University Press.
• Çakmak, D. (2011). Öğretmen adaylarının siyasal katılımı ve siyasal katılıma ilişkin tutumları (Mehmet Akif Ersoy üniversitesi örneği) (Yüksek lisans tezi). Burdur, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dağ, N., Sözer, M.A., & Sel, B. (2015). Political education in school. Educational Research and Reviews, 10(14), 1881-1887.
• Dağ, N., & Köçer, S. (2019). Türkiye’de politik okuryazarlık. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2150-2175.
• Davies, I. (1999). What has happened in the teaching of politics in schools in England in the last three decades, and why?. Oxford Review of Education, 25(1-2), 125-140.
• Dawson, R. E., Prewitt, K., & Dawson, K. S. (1977). Political socialization. Boston and Toronto: Little, Brown and Company.
• Demir, A. G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları (İnönü Üniversitesi örneği) (Yüksek lisans tezi). Malatya, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Denver, D., & Hands, G. (1990). Does studying politics make a difference? The political knowledge, attitudes and perceptions of school students. British Journal of Political Science, 20(2), 263-279.
• Doğanay, A., Çuhadar, A., & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Educational Administration: Theory and Practice, 50, 213-246.
• Doğanay, A. (2009). Öğretmen adaylarının vatandaşlık algısı ve eylemlerinin siyasal toplumsallaşma bağlamında değerlendirilmesi. Proceedings of the 1st International European Union, Democracy, Citizenship and Citizenship Education Symposium. Türkiye.
• Dudley, R. L., & Gitelson, A. R. (2002). Political literacy, civic education and civic engagement: A return to political socialization?. Applied Developmental Science, 6(4), 175-182.
• Easton, D., & Hess, R. D. (1962). The child's political world. Midwest Journal of Political Science, 6(3), 229-246.
• Easton, D., & Dennis, J. (1969). Children in the political system. Origins of political legitimacy. NewYork: Mc Graw-Hill.
• Faiz, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları (Doktora tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Faiz, M., & Dönmez, C. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeyleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(2), 475-501.
• Flanagan, C. A., & Sherrod, L. R. (1998). Youth political development: An introduction. Journal of Social İssues, 54(3), 447-456. Frazer, E. (1999). Introduction: The idea of political education. Oxford Review of Education, 25, 1-2, 5-22.
• Galston, W. A. (2001). Political knowledge, political engagement, and civic education. Annual review of political science, 4(1), 217-234.
• German, D. B. (2014). Political socialization defined: Setting the context. In De Landtsheer, C. L., Farnen, R. F., German, D. B., Dekker, H., Sünker, H., Song, Y., & Miao, H. (Ed.), E-Political Socialization, the Press and Politics: The Media and Government in the USA, Europe and China (pp:17-26). Peter Lang International Academic Publishers.
• Goetzmann, A. (2017). Elementary school children’s political knowledge. American Behavioral Scientist, 61(2), 238-253.
• Görmez, E. (2018). Güncellenen sosyal bilgiler programının politik okuryazarlık becerisi bakımından yeterliliği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18), 109-114.
• Greenberg, E. (Ed.). (2009). Political socialization. Piscataway, NJ: Aldine Transaction.
• Greenstein, F. I. (1960). The benevolent leader: Children's images of political authority. American Political Science Review, 54(4), 934-943.
• Greenstein, F. I. (1965) Children and politics. New Haven: Yale University Press.
• Greenstein, F. (1969). Children and politics. New Haven: Yale University Press.
• Gümüş, A. (2006). Politik eğitim. Toplumsal Bir Sorun Olarak Şiddet Sempozyumu Bildirileri 1, 257-268.
• Gürses, F. & Pazarcı, N.G. (2010). Siyasal gündemin yurttaşlık kavramına etkileri: Ders kitapları üzerinden bir inceleme. 5. Karaburun Bilim Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Haller, E. J., & Thorson, S. J. (1970). The political socialization of children and the structure of the elementary school. Interchange, 1(3), 45-55.
• Harwood, A. M. (1990). The Effects of Close Up Participation on High School Students' Political Attitudes. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED320846.pdf.
• Hess, R. D., & Torney, J. V. (1967). The development of political attitudes in children. Chicago: Aldine.
• Hess, R. D., & Torney-Purta, J. V. (2005). The development of political attitudes in children. Transaction Publishers.
• Holbein, J. B. (2017). Childhood skill development and adult political participation. American Political Science Review, 111, 572-583.
• Ihme, T. A., & Tausendpfund, M. (2018). Gender differences in political knowledge: Bringing situation back in. Journal of Experimental Political Science, 5(1), 39-55.
• İnan, S. (2016). Çocuk ve siyaset: sosyal bilgiler dersinde (okullarda) siyaset eğitimi – bir teorik çerçeve denemesi. USBES V Bildiriler Kitabı, Pamukkale Üniversitesi Yayınları, Denizli.
• Jackson, R. (1971). The development of political concepts in young children, Educational Research, 14(1), 51-55.
• Kallio, K. P., & Häkli, J. (2011). Tracing children’s politics. Political geography, 30(2), 99-109.
• Kara, H., & Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 2(1), 1-28.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koçoğlu, E. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “siyaset kavramına ilişkin metaforik algıları algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 23(40), 1-20.
• Korkmaz, F. (2016). Neoliberalizm bağlamında sosyal bilgiler öğretim programının politik bir metin olarak incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(1), 29-57.
• Koskimaa, V. & Rapeli, L. (2015). Political socialization and political interest: The role of school reassessed. Journal of Political Science Education, 11(2), 141-156.
• Kuş, Z. (2013). Political literacy status of pre-service social sciences teacher. Procedia Social and Behavioral Sciences, 177, 197-202.
• Kuş, Z. (2014), Political literacy status of pre-service social studies teacher, global Conference On Contemporary Issues İn Education, GLOBE-EDU 2014, Las Vegas, USA.
• Kuş, Z., & Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 464-483.
• McLntosh, H., Hart, D., & Youniss, J. (2007). The influence of family political discussion on youth civic development: Which parent qualities matter?. PS: Political Science and Politics, 40(3), 495-499.
• Meadowcroft, J. M. (1986). Family communication patterns and political development: The child's role. Communication Research, 13(4), 603-624.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf.
• Moss, P. (2007). Bringing politics into the nursery: Early childhood education as a democratic practice. European Early Childhood Education Research Journal, 15(1), 5-20.
• Öntas, T., & Eguz, S., & Yildirim, E. (2020). Reflections of Political Education on Primary Education Classes, International Online Journal of Educational Sciences, 12 (2), 324-340.
• Özbey, C. (2014). II. Abdülhami̇d dönemi̇nde çocuğun si̇yasal toplumsallaşması: Çocuklara rehber dergi̇si̇ (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztan, G. G. (2009). Türkiye’de çocukluğun politik inşası (Doktora tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Palonsky, S. (1987). Political socialization in elementary school years. The Elementary School Journal, 87(5), 493–506.
• Pandey, J. L., & Kumar, V. (1977). Political education: An empirical framework. The Indian Journal of Political Science, 38(4), 506-520.
• Patterson, M. M., Pahlke, E., & Bigler, R. S. (2013). Witnesses to history: Children’s views of race and the 2008 United States presidential election. Analyses of Social Issues and Public Policy, 13(1), 186–210.
• Patterson, M. M. (2019). Children’s literature as a vehicle for political socialization: an examination of best-selling picture books 2012–2017. The Journal of genetic psychology, 180(4-5), 231-250.
• Peterson, S. A., & Somit, A. (1982). Cognitive development and childhood political socialization: questions about the primacy principle. American Behavioral Scientist, 25(3), 313-334.
• Phillips, R. C. (1969). Implications of Political Socialization Research for the Social Studies Curriculum. The High School Journal, 53(2), 99-111.
• Rennick, S. (1993). Political education and democratic citizenship. Master of Arts Department of Political Science. Carleton University. Ottawa, Ontario.
• Roche, M. (1992) Rethinking citizenship. Cambridge: Polity Press.
• Sel, B., & Sözer, M. A. (2018). Cumhuriyet dönemi yurt bilgisi ders kitaplarında çocukluğun politik yapılandırılmasına ilişkin bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Sherrod, L. R. (2003). Promoting the development of citizenship in diverse youth. PS: Political Science and Politics, 36(2), 287-292.
• Simon, A. (2017). How can we explain the gender gap in children’s political knowledge? American Behavioral Scientist, 61(2), 222–237.
• Sönmez, V. (2005). Eğitim felsefesi. Ankara: Anı.
• Stainton-Rogers, W., & R. Stainton-Rogers (1992) Stories of childhood. London: Harvester Wheatsheaf.
• Sugarman, S. (2007). If kids could vote: Children, democracy, and the media. New York. Lexington Books.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 1-10.
• Tarhan, Ö. (2020). Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(6), 2243-2256.
• Torney-Purta, J., Barber, C. H., & Wilkenfeld, B. (2007). Latino adolescents’ civic development in the united states: research results from the ıea civic education study. Journal of Youth and Adolescence, 36(2), 111–125.
• Vandenbroeck, M., Coussée, F., & Bradt, L. (2010). The social and political construction of early childhood education. British Journal of Educational Studies, 58(2), 139-153.
• Van Deth, J. W., Abendschön, S., & Vollmar, M. (2011). Children and politics: An empirical reassessment of early political socialization. Political Psychology, 32(1), 147-174.
• Wyness, M., Harrison, L., & Buchanan, I. (2004). Childhood, politics and ambiguity: Towards an agenda for children’s political inclusion. Sociology, 38(1), 81-99.
• Yıldırım, E., Öntaş, T., & Şule, E. G. Ü. Z. (2018). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık algıları, politik katılımları ve politik ilgileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 163-175.
• Yılmaz, M. (2010). Aristoteles’ te eğitim kavramının politik işlevi. Kaygı, 15, 29-40.