HÂCÛ-Yİ KİRMÂNÎ’NİN BİR GAZELİNİN TELMİH SANATI AÇISINDAN İNCELENMESİ / Examination of a Gazelle of Khwaju Kermanı in the Terms of Reference

Yıl 2017, Sayı: 58, 105 - 113, 23.02.2018

Esra Yalçıntaş

Öz

Öz

Fars edebiyatının büyük şairlerinden

olan Hâcû’nun kaside, gazel, kıta, terci-i

bend, terkib-i bend ve rubailerinden oluşan

bir Divân’ı vardır. Hâcû, Divân’ında satranç,

mantık, felsefe, musiki gibi bilimlerin

ıstılahlarına geniş bir şekilde yer vermiş,

edebi sanatları ustalıkla kullanmıştır.

Özellikle tarihi, mitolojik şahsiyetleri ya da

aşk hikâyelerinin kahramanlarını tasvir

ederken telmih sanatını bu şahsiyetlerin

isimlerine yer vermek ve onların öne çıkan

özelliklerine değinmek suretiyle kullanmıştır.

Söz konusu çalışmada Hâcû’nun Divân’ında

bulunan bir gazeli Farsçadan Türkçeye

çevrilerek telmih sanatı açısından

incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Gazel, Edebi Sanatlar,

Tarihi ve Mitolojik Şahsiyetler.

Abstract

A great poet of Persian literature

Hâcu has a Divan that composes of

eulogium, gazelle, continent, terc-i bend,

terkib-i bend and rubaie. Hâcu refers to

reforms of science such as chess, logic,

philosophy, music widely in his Divan and

he uses literary arts skillfully. He uses

reference, especially when he describes

history, mythological personalities or

characters of love stories, referring to the

names’ of these personalities and by the

means of mentioning their prominent

characteristics. In this study, a gazelle in

Hâcu’s Divan is examined in terms of

reference by translating from Persian to

Turkish.

Key words: Gazelle, Literary Arts, Historical

and Mythological Personalities

Anahtar Kelimeler

Gazel, Edebi Sanatlar

Kaynakça

• Dihhudâ, Lugatnâme, Tahran, 1346 hş., XXIII.
• Tokmak, A. Naci, “Hâcû-yi Kirmânî”, DİA, İstanbul, 1996, XIV, 520-521.
• Onay, Ahmet Talat,Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Ankara, 2000.
• Değirmençay, Veyis, Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî, Aktif Yayınevi, Ankara, 2014.
• Devletşâh-i Semerkandî, Tezkiretu’ş-şuarâ, Tahran, 1382 hş.
• Hâcû-yi Kirmânî, Dîvân-ı Kâmil-i Hâcû-yi Kirmânî (tsh. Sa‘îd-i Kâni‘î), Tahran, 1374 hş.
• Hâfız İmaduddîn Ebu’l-Fidâ İsmâil b. Kesîr el-Kureşî ed-Dımaşkî, Kısâsu’l-Enbiyâ (thk.
• Abdulhayy el-Fermâvî), Mısır, 1997.
• Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul, 2002.
• Köksal, M. Asım,Peygamberler Tarihi I-II, Ankara, 2013.
• Yıldırım, Nimet, Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul, 2008.
• Sîrûs-i Şemîsâ, Ferheng-i Telmîhât I-II, Tahran, 1386 hş.
• Zebîhullâh-i Safâ,Târîh-i Edebiyyât der Îrân, Tahran, 1366 hş., I-V.
• Muhammed Ca‘fer-i Yâhakkî, Ferheng-i Esâtîr ve Dâstânvârehâ der Edebiyyât-i Fârsî, Tahran, 1386 hş.