Üniversite Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği ile Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2015, Volume: 19 Issue: 1, 81 - 99, 09.11.2015

İsmail Seçer

Abstract

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik
uyumsuzluk (Depresyon, anksiyete, stres) arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma ilişkisel
tarama türünde bir betimsel araştırmadır. İlişkisel tarama modelleri iki veya daha çok sayıdaki
değişken arasında birlikte değişim varlığını ve/veya derecesini belirlemeyi amaçlayan
araştırma modelleridir. Araştırmada küme ve büyüklüğe orantılı örnekleme yöntemi ile belirlenen
527 üniversite öğrencisinden oluşan çalışma grubuna Maslach Tükenmişlik Ölçeği-
Öğrenci Formu ve Depresyon Anksiyete Stres ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen
verilerin analizinde çok değişkenli varyans analizi (MANOVA), korelasyon analizi ve Yapısal
Eşitlik Modeli kullanılmıştır. Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin okul tükenmişlik
puanlarının cinsiyete ve öğrenim görülen bölüm-sınıf ortak etkileşimine göre anlamlı farklılık
gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca, okul tükenmişliği ile psikolojik uyumsuzluk arasında pozitif
yönde anlamlı ilişki olduğu ve Psikolojik uyumsuzluğun okul tükenmişliği örtük değişkeni üzerinden
duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve yetkinlik inancı alt boyutları üzerinde doğrudan
ve dolaylı olarak anlamlı etkilere sahip olduğu ve psikolojik uyumsuzluğun okul tükenmişliğinin
anlamlı bir yordayıcısı olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Okul tükenmişliği, psikolojik uyumsuzluk, stres, yapısal eşitlik modellemesi

References

• Addis, R. S. (2006). Burnout among undergraduate athletic training students. Dissertation. California University, U.S.A.
• Akın, A. ve Çetin, B. (2007). Depresyon anksiyete stres ölçeği (DASÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 7(1);241-268
• Alpar, R. (2003). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemlere giriş 1. Ankara: Nobel Yayınları.
• Aypay, A. (2011). Elementary school student burnout scale for grades 6-8: A study of validity and reliability. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(2), 520-527.
• Aypay, A. ve Eryılmaz, A. (2011). Lise öğrencilerinin derse katılmaya motive olmaları ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 26-44.
• Bayram, N. (2011). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ezgi Kitabevi
• Breso, E., Salanova, M. ve Schaufeli, W.B. (2007). In search third dimension of burnout: Efficacy or inefficacy?. Applied Psychology: An International Review, 56 (3), 460-478.
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Lise öğrencilerinde tükenmişliğin cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü ve algılanan akademik başarı değişkenlerine göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(1), 12-24
• Çapri, B., Gündüz, B. ve Gökçakan, Z. (2011). Maslach tükenmişlik envanteri-öğrenci formu’nun (MTE-ÖF) Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 134- 147
• Çavuşoğlu, İ. (2009). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. çukurova üniversitesi, sosyal bilimler enstitüsü
• Dahlin, M., Joneborg, N. ve Runeson, B. (2007). Performance-based self-esteem and burnout in a cross-sectional study of medical students. Medical Teacher, 29; 43-48
• Dunn, L., Iglewicz, A. ve Moutier, C. (2008). A Conceptual model of medical student well-being: Promoting resilience and preventing burnout. Academic Psychiatry, 32(1); 44-53
• Guthrie, E.A., Black, D. ve Shaw, C.M. (1995). Embarking upon a medical career: psychological morbidity in first year medical students. Medical Education, 29; 337–341
• Guthri, E., Black, D., Bagalkote, H., Shaw, C., Campbell, M., ve Creed, F. (1998). Psychological stress and burnout in medical students: a five-year prospective longitudinal study. Journal of the royal socıety of medıcıne. 91; 237-243
• Güdük, M., Erol, S., Yağlıbulut, Ö., Uğur, Z., Özvarış, Ş. ve Aslan, D. ( 2005). Ankara’da bir tıp fakültesi’nde okuyan son sınıf öğrencilerinde tükenmişlik sendromu. STED,14(8), 168-173
• Firth, J. (1986). Levels and sources of stress in medical students. British Medical Journal. 292; 1177–1180
• Freudenberger, N. J. (1979) Staff Burnout. Journal of Social Issues, 30, 159-165
• Hu, L. T., ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 55-65.
• Humphris, G., Blinkhorn, A., Freeman, R., Gorter, R. ve Reddick, G. (2002). Psychological stress in undergraduate dental students: baseline results from seven European dental schools. European Journal of Dental Education, 6: 22–29.
• Jacobs, S. ve Dodd, D. (2003). Student burnout as a function of personality, social support, and workload. Journal of College Student Development, 44(3); 291-303
• Jevtic, M., Backovic, D. ve Zivojinovic-Ilic, J.(2012) Burnout syndrome in medical students during clinical training. Healthmed, 6 (2), 571-577
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
• Kutsal, D. (2009). Lise öğrencilerinin tükenmişliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kutsal, D. ve Bilge, F. (2012). Lise öğrencilerinin tükenmişlik ve sosyal destek düzeyleri. Eğitim ve Bilim. 37(164), 283-297
• Lovibond, S. H., & Lovibond, P. F. (1995b). Manual for the depression anxiety stress scale. Sydney: The Psychological Foundation of Australia, Inc.
• Maslach, C. (1981). The burnout syndrome. Current Research, Theory and Interventions, 3, 49-56
• Marcoulides, G. ve Schumacher, R.(2001). New developments and technıques ın structural Equatıon modelıng. London: Lawrence Erlbaum Assocıates, Publıshers
• McCarthy, M. E., Pretty, G. M., ve Catano, V. (1990). Psychological Sense of community and student burnout. Journal of College Student Development, 31, 211- 216
• Naçar, M., Baykan, Z. ve Çetinkaya, F. (2012). Erciyes üniversitesi tıp fakültesi birinci ve ikinci sınıf Öğrencilerinde tükenmişlik durumu ve eğitimin etkisi. Tıp Eğitimi Dünyası Dergisi, 35; 9-20
• Ören, N. ve Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen adaylarında tükenmişlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16
• Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. maidenhead, PA: Open University Press
• Pöhlmann, K., Jonas, I., Ruf, S. ve Harzer, W. (2005). Stress, burnout and health in the clinical period of dental education. European Journal of Dental Education, 9;78–84.
• Rada, R.E. ve Johnson, C. (2004). Stress, burnout, anxiety and depression among dentists. Journal of Amarican Dentist Assocation, 135, 788–794.
• Salmelo-Aro, K., Savolainen, H. ve Holopainen, L. (2008). Deppressive symptoms and school burnout during adolescence evidence from two cross-lagged longitudinal studies. Journal of Youth and Adolescence, 38, 1316–1327.
• Salmela-Aro, K. ve Parker, P. D.(2011). Developmental processes in school burnout: A comparison of majör developmental models. Learning and Individual Differences. 21:244-248
• Santos, A., Ana T. R., Grosseman, S. Oliva, C. ve Edmea F. (2011). Burnout syndrome among ınternship medical students. Medıcal Educatıon, 45 (11), 1146- 1146
• Schumacher, R. ve Lomax, R. (2004). A Beginner’s guide to structual equation modelling. London: Lawrence Erlbaum Assocıates, Publıshers
• Schaufeli, W. B., Martinez, I., Pinto, A. M., Salanova, M. ve Bakker, A. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33, 464-481
• Seçer, İ. ve Gençdoğan, B. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde okul tükenmişliğinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Turkish Journal of Education, 1(2), 28-40
• Seçer, İ., Halmatov, S., Veyis, F. ve Ateş, B. (2013). Okul tükenmişlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Turkish Journal of Education, 2(2), 16-27
• Slivar, B. (2001). The syndrome of burnout, self-image, and anxiety with grammar school students. Horizons of Psychology, 10, 2, 21-32
• Sönmez, G.Y. ve Çapri, B. (2013). The effect of stress copıng program on burnout levels of hıgh school students. International Journal of New Trends in Education and Their Implications. 4(3); 148-164
• Şimşek, Ö. F. (2007) Yapısal eşitlik modellemesine giriş; Temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Tukaiev, S., Piskorska, V., Natalya G. ve Tatyana V. (2011). Formatıon of Syndrome of emotıonal burnout ın fırst-year students studyıng psychology. Psychophysıology, 48, Special Issue-1, 66-67
• Tümkaya, S. ve Çavuşoğlu, İ. (2010). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2),468 – 481.
• West, C., Shanafelt, T. Kolars, D, ve Joseph, C.(2011). Quality of life, burnout educational debt, and medical knowledge among ınternal medicine residents. Jama- Journal Of The Amerıcan Medıcal Assocıatıon, 306(9), 952-960.
• Yang, H.J. ve Farn, C. K. (2005). An ınvestigation the factors affecting mıs student burnout in technical-vocational college. Computers in Human Behavior, 21, 917-932.
• Yang, H. J. (2004). Factors affecting student burnout and academic achievement in multiple enrollment programs in Taiwan’s technical-vocational colleges. International Journal of Educational Development, 24, 283-301.
• Yılmaz, T. D. (2009). Ankara üniversitesi tıp fakültesi hastanelerinde tıpta uzmanlık öğrencilerinin tükenmişlik düzeyi ve ilişkili etmenler. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Uzmanlık Tezi.
• Zhang, Y., Gan, Y. Q. ve Zhang, Y. W. (2005). The reliability and validity of MBI-SS and academic characteristics affecting burnout. Chinese Journal of Clinical Psychology, 13, 383-385.