RİFÂÎ’DEN OSCAR WILDE’A GÜL VE BÜLBÜL

Yıl 2009, Cilt: 15 Sayı: 39, 967 - 987, 01.03.2010

Nilüfer Tanç

Öz

İnsan beyninin dinamiği çağrışımlardır. “Gül-bülbül”, zihinlerde
uyandırdığı sonsuz çağrışımlarla asırlardır tüm dünya edebiyatlarında var
olmuştur. Bu çalışmada, Rifâî’nin Bülbül-nâme’siyle Oscar Wilde’ın
Bülbül ile Gül (The Nightingale and the Rose) hikâyesi metinlerarasılık
(intertextuality) bağlamında karşılaştırılarak ortaklık, benzerlik ve
farklılıkları tespit edilmiş, böylece insanlık âleminin ortak konusu olan “gülbülbül”
ün farklı çağ, coğrafya ve kültürler içinde kazandığı yeni “okuma
biçimleri” ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun için kronolojik sıra takip
edilerek önce Rifâî’nin Bülbül-nâmesi tanıtılmış, daha sonra Oscar
Wilde’ın hikâyesinin Batı edebiyatında gül sembollü eserler arasındaki yeri
tespit edilerek incelenmiş ve iki eser karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rifâî, Bülbül-nâme, Oscar Wilde, gül, bülbül, metinlerarasılık, karşılaştırmalı edebiyat

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Namık, “Leylâ ile Mecnûn Mesnevîsinin Yapısı”, Millî Kültür, S. 59, s. 39-43, Ankara, Aralık 1987.
• ___________,“Anlatma Problemi Açısından Fuzûlî’nin Leylî vü Mecnûn’undaki Gazel ve Murabbalar” Tunca Kortantamer İçin, s. 187-200, Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayını, No:6, İzmir 2007.
• _____________, “Mesnevî” Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, C.4, s.356-359, AKM Yay., Ankara, 2005.
• AKTAŞ, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2000.
• ___________, “Roman Olarak Hüsn ü Aşk”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 27, s. 94-108, İstanbul, Aralık 1983.
• AKTULUM, Kubilay, Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, Ankara 1999.
• AYAN, Hüseyin, Bülbül-nâme Rifâî, Emek Matbaası, 1981.
• AYVAZOĞLU, Beşir, Güller Kitabı, Ötüken Yayınları, İstanbul 1992.
• CEYLAN, Ömür, Kuşlar Dîvânı Osmanlı Şiir Kuşları, Kapı Yayınları, İstanbul, 2007.
• COŞKUN, Menderes, “Klâsik Türk Şiirinde Mürekkep İstiare, Temsilî İstiare ve Alegori”, Bilig, S. 38, s.51-70, Yaz 2006.
• ÇAĞLI,A.-V. ÖZDİNGİŞ, Bülbülîyye Birrî Mehmed Dede, Akademi Kitabevi, İzmir, 2004.
• ÇAPAN, Pervin, “Ali Şîr Nevâyî ve Fuzûlî’nin Leylâ ve Mecnûn Mesnevîlerinin Anlatım Tarzlarının Mukayeseli Tahlili”, Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü I. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat Kongresi, s. 225-241, Eskişehir 15-17 Ekim 2003.
• ECEVİT, Yıldız, Orhan Pamuk’u Okumak, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1996.
• ECZACIBAŞI, Şakir, Oscar Wilde Tutkular, Acılar, Gülümseyen Deyişler, Remzi Kitabevi, İstanbul 2002.
• HOLBROOK, Victoria R., Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, hzl. Mehmet Kalpaklı, İstanbul 1999, s. 403-412. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 39, Erzurum 2009
• İNCE, Adnan, Mirzâ-zâde Mehmed Sâlim Dîvânı, Ankara 1994.
• KIRAN, Ayşe-Zeynel, Yazınsal Okuma Süreçleri, Seckin Yay., Ankara 2003.
• KIRMAN, Aydın,“Muhibbi’nin Gül Redifli Gazellerinde Gül Tasavvuru” Tunca Kortantamer İçin, Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayını, No:6, İzmir 2007, s. 355-384.
• KORTANTAMER, Tunca, “Gül KasidesiII”, Dergâh, C. 1, S.3, Mayıs 1990.
• LEVEND, Âgâh Sırrı, “Dîvan Edebiyatında Hikâye I”, s. 71-117, TDAY Belleten 1967, TDK Yayınları, Ankara 1989.
• ___________, Türk Edebiyatı Tarihi, C. 1, TTK Bas., Ankara 1973.
• ÖZTEKİN, Nezahat, “Eski Türk Edebiyatında Gül”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Y. 34, S.4, Ekim 2005, s. 20-29.
• ___________, Fazlî, Gül ü Bülbül, Akademi Kitabevi, İzmir 2002.
• PALA, İskender, “Gül ile Bülbül”, Zaman, 29 Ocak 2004.
• ___________, Ansiklopedik Dîvan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
• PARLA, Jale, Don Kişot’tan Bugüne Roman, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• SÂLİM EFENDİ, Tezkiretü’ş-Şuarâ, hzl. Adnan İnce, AKM Yay., Ankara 2005.
• ŞAHİNOĞLU, M. Nazif, “Attar, Feridüddin” TDVİA., C. 4, İstanbul 1991, s. 95-98.
• TÜRKMEN, Fikret, “Doğulu Konuların Rus Edebiyatında İşlenmesi Meselesi”, Turkish Studies / Türkoloji Arastırmaları, C.1, S.4, Bahar 2007, s.680-689.
• ÜNVER, İsmail, “Mesnevî”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Y. 36, C. LII, S.415-416-417, Ankara 1986, s. 430-563.
• WILDE, Oscar, Mutlu Prens, Çeviren: Özgü Çelik, Say Yayınları, İstanbul 2004.
• ____________, “Herkes Sevdiğini Öldürür”, Çeviren: Meltem Ahıska, Defter, S. 14, Metis Yayıncılık, İstanbul 1990.
• YENİTERZİ, Emine, Divan Şiirinde Na’t, TDV Yayınları, Ankara 1993.
• YILMAZ, Kâşif, “Gül”, TDEA, C.3, s. 382-385, Dergâh Yay., İstanbul 1973.
• ZAVOTÇU, Gencay, “Türk Edebiyatında Gül ve Bülbül”, Türkler, C. 5, Yeni Türkiye Yay., s. 896-902, Ankara 2002.