ÇAĞDAŞ BOZKIR SANATI ÇAĞDAŞ KIRGIZ RESİM SANATINDA ESKİ TÜRK SEMBOLLERİ

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 42, 191 - 207, 11.03.2010

İlham Enveroğlu

Öz

Çağdaş Kırgız resminin gelişimi Sovyetler
Birliği’nin adıyla anılmaktadır. Başlangıçta
Petersburg ve Moskova’dan gelen Rus ressamlarının
etkisiyle eğitilen yerli sanatçılar, daha sonralar, bu
şehirlerde yüksek resim eğitimi alarak ülkelerine
geri dönmüşlerdir. 1930-40’lı yıllar Realist Kırgız
resminin oluşum yılları olarak anılmaktadır. 1960’lı
yıllar ise Kırgız resim sanatında yöresel ve ulusal
kimlik arayışları kendini gösterir. Bu dönemin
sanatçıları, Sovyetlerin “biçimce milli, içerikçe
sosyalist” sanat anlayışından hareketle, milli ve yerel
kültür değerlerine dayalı çağdaş sanat oluşturma
çabalarıyla seçilmekteler. Fakat dönemin baskıcı ve
ideolojik sanat yapısı, sanatçıların yöresel konular
ve sosyalist realizmi tarzından kenara çıkmalarını
engellemiştir.
1990’lı yıllarda ise bağımsızlık sonrası oluşan
özgür sanat ortamının etkisiyle Kırgız sanatçıları,
geleneksel Türk sanatının tüm verilerinden çağdaş
bir yaklaşımla yararlanarak kültürel kimlikli yeni
sanat eserleri ortaya koymuşlardır.
Bu makalede daha önce “Çağdaş Bozkır Sanatı-
I” adını vererek incelediğimiz Kazak resminden
sonra, Çağdaş Kırgız resminde bağımsızlık
sonrasından günümüze kadarki süreçte ulusallık
arayışlarının boyutları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Resim Sanatı, Semboller, Ulusallık, Yerellik, Çağdaşlık

Kaynakça

• AYTMATOV, Cengiz, ŞAHANOV, Muhtar, Kuz Başındaki Avcının Çığlığı/ Yüzyılların Başında Sırdaşlık, Yayına Hazırlayan: Hüseyin Erdem, Tolkun Yayınları; Ankara, ALYILMAZ, Cengiz, Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu, Kurmay Yay. Ankara, 2005.
• BARMANKULOVA, B, The Painting Art in Kazakhstan, Almaty, 1990.
• BAŞBUĞ Mehmet, Çağdaş Kırgız Resim Sanatında Kültürel Kimlik, Türk-İslam Medeniyeti-Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı–8/Yaz, Konya, 2009, s.63–70.
• ÇAYCI, Ahmet, Selçuklularda Egemenlik Sembolleri, İz Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• ÇOROTEKİN, Tınçtıkbek, “Kırgızistan Cumhriyeti” (Çev. Nurgül Moldalıeva) Türkler, C.19, Ankara, 2002, s. 454–484.
• ÇORUHLU, Yaşar, Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Seyran Kitap, İstanbul, 1995.
• ESİN, Emel, Orta Asya’dan Osmanlıya-Türk Sanatında İkonografik Motifler, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2004.
• ENVEROĞLU, İlham, Çağdaş Azerbaycan Resim Sanatında Eski Türk Damgalarının Etkisi, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Eğitimi Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Konya, 2005.
• JAPAROV, Amantur, “Göçebe Kırgızların Oba (Avul) Teşkilatı” (Çev. Leysen Şahin), Türkler, C. 19, Ankara, 2002, s.538–543.
• MANNAY-OOL, M. H., “Tuva’da Eski Dağ Keçisi Tasvirleri”, (Çev.: Sinan Dinç, Leyla Dervişyeva), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı , Erzurum, 2003, s. 169-180.
• PAPOVA, Olga Petrovna, İzobrazitelnoe İskustvo Kirkizskoy SSR, Sovetski Khudojnik, Moskova, 1974.
• TUNALI, İsmail, Denemeler, Formül Matbaası, İstanbul, 1979. http://www.artofsilkroad.com, 2002. http://www.artinfo.ru, 2009 http://www.shezhire.net, 2009. http://www.svetlanasbrides.com, 2009. http://www.imow.org, 2009. http://www.cdf.gov.kg, 2002. http://www.huseyinelmas.com, 2009. RESİMLER
• Y. Shigayev. “Manas”, Tuval-akrilik, 200–100 cm, Y. Shigayev. “Kağnı” Tuval-akrilik, –60 cm, 2001.
• K. Davletov. “Akşam”, TÜYB, 70–60 cm, K. Davletov. “Avcı”, TÜYB, 70–60 cm, M. Doolotbaev. “Paslı Soz” serisinden, TÜYB, 80– cm, 2002.
• M. Doolotbaev. “Paslı Soz” serisinden, TÜYB, 70– cm, 2002.
• B. Usubaliyev. “Gece-Gündüz”, TÜYB, 75-60 cm, 2001.
• B. Usubaliyev. “Güneş Tanrısı”, TÜYB, 75-60 cm, S.Torobekov.“Gün Batımı”, TÜYB, 90–90 cm, S.Torobekov.“Semboller”, TÜYB, 90–80 cm, A. Bolokova. “Kırgız Stepleri”, 2002
• R. Ahmatuva. “Asırların Seslenişi”, 2002
• G. Kasımaliyeva. “Takvim”, 67–48 cm, 1989.
• G. Kasımaliyeva. “Aile”, TÜYB,100–80 cm, A. Jumabekov. “Kompozisyon”, TÜYB, K. Asankunova. “Kompozisyon”, 2002.
• İ. Kuçhmuratov. “Kök-Jele”, TÜYB, –105 cm, 2002.
• Y. Miron. “Söylence”, TÜYB, 120-100 cm,