KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI

Yıl 2011, Sayı: 46, 181 - 194, 07.02.2012

Mayramgül Dıykanbayeva Mayramgül Diykanbayeva

Öz

Kırgız Türkleri, Orta Asya’da yaşayan Türk
boylarından biridir ve Müslüman bir toplumdur.
Türk dili ve tarihine ait kaynaklarda verilen
bilgiler, Kırgız Türklerinin en eski Türk boylarından
biri olduğunu göstermektedir.
Kırgız Türkleri, çok eskiden beri soyun devamı
için ‚aile küçük memlekettir‛ diyerek aile
hayatına çok önem vermişler ve soyun devamı
için ne gerekiyorsa yapmışlardır. Baba ocağının
tütmesinde erkek çocuğun gerekli olduğunu
vurgulamış ve ona kız çocuğuna göre daha fazla
değer vermişlerdir. Çocuğu olmayan, özellikle
erkek çocuğu olmayan aileler kutsal mezarları,
pınarları ziyaret etmiş, Allah’tan medet ummuş,
ölen ata-babaların ruhlarına Kuran - ı Kerimden
süreler okumuş ve böylece arzularının gerçekle-
şeceğine inanmışlardır. Kırgızlar arasındaki bu
inançlar günümüzde de canlı bir şekilde sürdü-
rülmektedir.
Bu çalışmada Kırgız Türklerinin aile hayatından
kısaca söz edilmiş, soyun devamında erkek
çocuğun gerekliliğinin ve öneminin nedenleri
anlatılmıştır. Ayrıca Türk boylarının kahramanlık
destanlarından örnekler verilmiş ve atasözleri ile
desteklenmiştir. Ayrıca bu çalışmada Kırgız
Türkleri ile diğer Türk boylarının çocuk algısı ve
erkek çocuklarına verilen önem açısından bazı
ortak noktalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırgız Türkleri, erkek çocuk, doğum, aile, baba ocağı

Kaynakça

• AKMATALİEV, Abdıldacan. Coodorbeşim. Bişkek: Şam Yayınları,1997.
• -------------, BaldargaArnalgan Salt cana IrımCırımdar. Bişkek: Şam Yayınları, 1998.
• -------------, Kırgız Folkloru cana Tarıhıy Kahramanlar. Ankara: AKM Yayınları, 2001.
• -------------, Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• BAYDEMİR, Hüseyin. Rüstem Han Destanı. Erzurum: Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• -------------, Özbekistan’da Ölüm Adetleri. TurkishStudies, 2010.
• BERNŞTAM, Aleksanr Natanoviç. Kırgızdardın cana KırgızstandınTarıhı cana Arheologiyası Bo- yunça Tandalma Emgekter. Bişkek: Uçkun Yayınlar,1997.
• CAKIPBEKOV, Aşım. Tengri Manas. Bişkek: Kırgızistan Yayınları, 1995.
• CUSUPOV, Keneş. Kırgızdar. Bişkek: Kırgızistan Yayınlar, 2004.
• ERGİN, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınlar,1964.
• ERDEM, Mustafa. Kırgız Türkleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
• ERDENTUĞ, Nermin. Sosyal Adet ve Gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1977.
• İNAN, Abdulkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. TDK Yayınları, 1972.
• KEBEKOVA, Batma. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• KIDIRBAEVA, Raisa. Kırgız Edebiyatının Tarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• ‚Manas‛, 1.Kitap. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1984.
• ‚Manas‛, 2. Kitep. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1985.
• MİRZAYEV, Töre. Özbek Halk Makalleri. Taşkent: Şark Yayınları, 2005.
• MUKASOV, Muratalı. Cenicok (Ötö) KököUulu. Bişkek: Şam Yayınları, 2002.
• OROZBEKOVA, Çolpon. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. c.I, Bişkek: Şam Yayınları, 2004.
• ÖGEL, Bahaeddin. Türk Mitolojisi. Ankara: TTK Yayınları, 1993.
• POLAT, Kemal. Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diya- net Vakfı Yayınevi, 2008.
• RASONY, Laszlo. Tarihte Türkler. Ankara: TKAE Yayınlar, 1971.
• ROUX, Jean Paul. Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
• SARAÇOĞLU, Erdoğan. Kıbrısta Doğum İle İlgili Gelenek – Görenek ve İnançlar. III. Milletlera- rası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c. IV, Ankara: Başbakanlık Yayınları, 1987.
• ŞAMBAEV, Sırgabek. Kirgizsko – RusskiePoslovistsı, Pogovorki i İzreçeniya. Frunze: Mektep Yayınları, 1979.
• ŞIMŞEK, Esma. Ölümsüzlük İlacı Elma. TurkishStudies, 2008.
• TÜRKMEN, Fikret. Manas Destanı ve Anadolu’daki Bazı Adet ve İnanmalar. Ankara: TDK Yayın- ları, 1995.
• YILDIZ, Naciye. Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Anka- ra: TDK Yayınları, 1995.
• -------------, Türk Destanlarında ‚Çocuksuzluk‛. Milli Folklor, 82 (Yaz / 2009): 76 -88