GELENEKSEL TÜRK SANAT MÛSIKÎSİNİN YAPISAL BİÇİMLENMESİ BAĞLAMINDA NOTA İCRÂ FARKLILIKLARI MESELESİ VE BİR KRİTER TEKLÎFİ

Yıl 2017, Sayı: 59, 269 - 284, 31.05.2017

Nesrin Feyzioğlu

Öz

Bu makalede, aktif bir ifade formu olan mûsıkînin, aynı zamanda bir kültür nesnesi olarak ele alınmasının ve sanat eseri olarak mûsıkînin fizikî kavranışının ötesindeki gerçek varlığı, yani onun fikrî ve hissî muhtevasını kavrayabilmenin gereği üzerinde durulmaktadır. Mûsıkî tarihimiz içinde özellikle ananevî mûsıkîmizin üretim, öğretim ve icrâı söz konusu iken onun fikrî ve hissî muhtevası, birlik içindeki çokluğu, vücut bulduğu kültürün dili dikkate alınmadan çeşitli ses sistemleri ve bunları kapsayan kuramlar ortaya konmuş, denenmiştir. 

Ananevî mûsıkîmizde icra sırasında ortaya çıkan “yeni beste” rol sahibi bütün etkenlerle birlikte bu bağlamda çoklukta birliği oluşturan ritim, ton ve melodi gibi temel yapı unsurları bakımından, öz ve biçim ilişkisi bakımından bir sanat şubesi olarak, ananevî mûsıkîmiz ölçeğinde notalama, öğretim ve aktarım yöntemi (meşk), makamsal yapı, üslup, tavır ve tarz açısından farklı yorumlarla seslendirilen eserlerin, esin, bestelenme ve oluştukları sosyokültürel şartlar, değişen dil ve veznin özellikle sözlü eserler üzerindeki etkileri, Türk dilinin metriği gibi nota-icra farklılıklarını doğuran çeşitli etkenler çerçevesinde işlenerek değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

müzik, icra, geleneksel Türk Müziği, notalama, Türk dilinin metriği

DIFFERENCES IN THE PERFORMANCE OF MUSICAL SCORES IN THE CONTEXT OF THE STRUCTURAL FORMATION OF TURKISH CLASSICAL MUSIC: A PROPOSAL OF CRITERIA

Öz

This article underlines the need to treat music, which is an active form of expression, also as a cultural object, and to grasp the actual essence, that is to say the intellectual and emotional content, of music as a work of art, beyond its physical understanding. In the history of Turkish music, various sound systems and theories have been applied to the creation, teaching and performance of traditional music, in particular, without paying attention to the intellectual and emotional content of this music, its unity in diversity and the medium of the culture in which the music has emerged. 

This study examines the “new composition” that emerges during performance, in the context of factors that create differences between the musical score and its performance, such as basic structural elements like rhythm, tone and melody, which constitute unity in diversity, the relationship between form and essence, music as a form of art, differences in methods of notation, teaching and transfer, structure of the melodic mode, idiosyncratic styles, manners and ways of performance, effects of inspiration, composition, sociocultural conditions, and linguistic and prosodic changes on lyrical works, in particular, and metrics of the Turkish language, among others. 

Anahtar Kelimeler

music, performance, Turkish classical music, notation, metrics of Turkish language

Kaynakça

• Akverdi, Hamdi (1953). Sanatta Yaratma, Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• Bailey, Derek (1998). Doğaçlama (çev.: Ali Bucak), İstanbul, Pan Yayıncılık.
• Bartok, Bela (1991). Küçük Asya’dan Türk Halk Musikisi (çev.: Bülent Aksoy), İstanbul, Pan Yayıncılık.
• Behar, Cem (2005). Musıkiden Müziğe, İstanbul, YKY.
• Behar, Cem (1993). Zaman, Mekân, Müzik, İstanbul, AFA Yayınları.
• Börekçi, Muhsine (2005), “Türkçede Vurgu-Tonlama-Ölçü-Anlam İlişkisi”, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 12, (187-207).
• Cassier Ernst (2005), Kültür Bilimlerinin Mantığı Üzerine (çev.: Milay Köktürk), 1. Baskı, Ankara.
• Cook, Nicholas (1999). Müziğin ABC’si (çev: Turan Doğan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Demircan, Ömer,(2001), Türkçenin Ezgisi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniv. Yay.
• Feyzioğlu Nesrin (2016), “Prof.Dr. Alâeddin Yavaşca’nın Eserlerinin Estetik Temelleri: Öz-Biçim İlişkisi, Tem İlerlemeleri”, Türk Müziğine Yönelik Çeşitli Tespitler (haz.: Ünal İmik), İstanbul: Gece Kitaplığı.
• Fubini, Enrico (2003). Müzikte Fırat Genç, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Gedikli, Necati (1998). “Geleneksel Musiki¬lerimizde Kuram-Edim İlişkisi ve Yöntem Sorunu”, IV. İstanbul Türk Müziği Günleri, Türk Mü¬ziğinde Eğitim Sempozyumu, Ankara 1998.
• Gerçek, İ. Hakkı (2008). “Geleneksel Türk Sanat Müziğinde Meşk Sisteminden Notalı Eğitim Sistemine Geçişle İlgili Bazı Düşünceler”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı: 38, s.151-158.
• Judetz, E. Popescu (1998). Türk Musıki Kültü¬rünün Anlamları (çev.: B. Aksoy), İstanbul: Pan Yayıncılık
• Kagan, Moisej (1993). Estetik ve Sanat Dersleri, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Özalp, M. Nazmi (2000). Türk Musikisi Ta¬rihi, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sachs, Kurt (1965). Kısa Dünya Musikisi Tarihi (çev.: İlhan Usmanbaş), İstanbul: Devlet Konservatuarı Yayınları.
• Sözer, Vural (1996). Müzik Ansiklopedik Sözlük, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Stokes, Martin (1998). Türkiye’de Arabesk Olayı (çev. Hale Eryılmaz), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şen, H.Oral (2003). Sadeddin Kaynak, An¬kara: TRT Müzik Dairesi .
• Tohumcu, Z.Gonca (2006). Müziği Yazmak, İstanbul: Nota Yayıncılık .
• Tura, Yalçın, (1988) Türk Mûsıkîsinin Mes’eleleri, Pan Yay. 1. Baskı.