Bazm in The Turkish Ghazals of Fuzuli on The Basis of Originality of The Diwan Poet

Yıl 2019, Sayı: 65, 77 - 100, 31.05.2019

Bünyamin Taş

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4159

Öz

Classical Turkish poetry has a relatively limited vocabulary and strict rules of form. From this point of view, it is widely accepted that the inspiration of diwan poets is limited and inevitably create texts that are repetitive. Even those who have opposed this view have developed their objections on the basis of beauty of utterance . Therefore, they accepted this claim in a certain aspect. As a matter of fact, despite the fact that classical Turkish literature is a tradition that lasts for centuries and has hundreds of members, general terms can easily be reached on any concept, phenomenon or understanding in this literature. However, most of the analyzes on classical Turkish poetry are aimed at identifying the common features of this poem. A large literature has emerged to identify the features of any image in the classical Turkish poem in the common imagination. However, it is not possible to say that there is any standard for determining individual differences and the specificity/originality of the poet. For this reason, the question of the originality of the diwan poet still needs to be discussed in various respects. In this study, the concept of bazm which can be defined as one of the cliché themes of classical Turkish poetry has been taken into consideration. And the originality of the diwan poet is discussed in the person of Fuzuli (died 1556), who is seen as one of the greatest representatives of this literature.

Anahtar Kelimeler

Diwan Poet, Originality, Fuzuli, Bazm

Divan Şairinin Özgünlüğü Bağlamında Fuzûlî’nin Türkçe Gazellerinde Bezm

Öz

Klasik Türk şiiri nispeten sınırlı bir söz dağarına ve katı biçim kurallarına sahiptir. Bu durumdan hareketle divan şairlerinin ilhamının olabildiğince sınırlandığı ve ister istemez birbirinin tekrarı olan metinler ortaya koydukları görüşü yaygın kabul görmüştür. Bu görüşe karşı çıkanlar dahi itirazlarını temelde söyleyiş güzelliği üzerine geliştirerek mezkûr iddiayı bir yönüyle kabul etmişlerdir. Nitekim yüzyıllara sâri ve yüzlerce mensubu olmasına rağmen, geleneğin belirlediği standartlaşmanın sağladığı imkânla, klasik Türk şiirindeki herhangi bir kavram, olgu veya telakki üzerine genel hükümlere varılabilmektedir. Bundan olsa gerek, klasik Türk şiiri üzerine yapılan tahlilî akademik çalışmaların çoğu da bu şiirin ortak özelliklerini tespit etmeye yöneliktir. Hâliyle klasik şiirdeki herhangi bir imajın ortak muhayyiledeki özelliklerini tespit etmek için geniş bir imkân sahası meydana çıkmıştır. Ancak aynı imajdan hareketle bireysel farklılıkları ve dolayısıyla şairin özgünlüğünü/özgünlük alanını tespit etmeye yönelik herhangi bir standart oluştuğu söylenemez. Bu sebeple divan şairinin özgünlüğü meselesi hâlâ muhtelif açılardan tartışılmaya muhtaçtır. Bu çalışmada, söz konusu ihtiyaçtan hareketle, klasik Türk şiirinin en klişe temalarından birisi şeklinde nitelenebilecek bezm kavramı odağa alınarak, bu edebiyatın en şöhretli temsilcilerinden biri olan Fuzûlî’nin [ö. 1556] şahsında, divan şairinin özgünlüğü meselesi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Divan Şairi, Özgünlük, Fuzûlî, Bezm

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık. (2003). Klâsik Türk Şiirinde Beşerî His ve Hasletler. Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), 27(1), 1-17. Açıkgöz, Namık. (2012-2013). Klâsik Şiir Estetiği. Bizim Külliye(54), 39-44. Afifi, Rahim. (2012). A Persian Poetic Dictionary. Tahran: Soroush Press. Akün, Ömer Faruk. (1994). Divan Edebiyatı. Diyanet İslâm Ansiklopedisi (Cilt 9, s. 389-427). içinde İstanbul: İSAM. Akyüz, Kenan vd. (1958). Fuzûlî Türkçe Divan. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Andrews, Walter G. (2014). Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı. (Çev. T. Güney) İstanbul: İletişim Yayınları. Arslan, Mehmet. (2003). Aynî Sâkînâme. İstanbul: Kitabevi . Canım, Rıdvan. (2000). Latîfî Tezkiretü'ş-Şu'arâ ve Tabsıratü'n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi. Çavuşoğlu, Mehmed. (1986). Divan Şiiri. Türk Dili (415-416-417), 1-16. Dehhoda, Ali Ekber. Lugatnâme. Vajehyab: http://www.vajehyab.com/dehkhoda/بزم adresinden alındı (Son Erişim Tarihi: 25.02.2019). Dilçin, Cem. (1986). Divan Şiirinde Gazel. Türk Dili (415-416-417), 78-247. Dilçin, Cem. (2001). Fuzulî Divanı Üzerine Notlar. Cambridge MA: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü. Doğan, Muhammed Nur. (1996). Fuzûlî'nin Poetikası. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri (2), 47-72. Gölpınarlı, Abdülbaki. (2005). Fuzûlî Dîvânı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. Kahraman, Mehmet. (1996). Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Beyan Yayınları. Karabey, Turgut. (2007). Fuzûlî'nin Bazı Türkçe Şiirlerinde Görülen Batınî Temayüller. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(35), 59-72. Kartal, Ahmet. (2014). Doğu'nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevî. İstanbul: Doğu Kütüphanesi. Kut, Günay. (1999). Divan Edebiyatında Bezm, Âlât-ı Bezm ve Âdâb-ı Sohbet. Osmanlı (s. 616-629). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Kut, Günay. (2017). Kadın Şairlerden Mihrî, Şeref ve Leylâ Hanım Gazellerinde "Bezm". Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (asobid), 1(2), 175-186. Küçük, Sabahattin. (2015). Bâkî Dîvânı. Ankara: TDK. Levend, Agâh Sırrı. (1980). Divan Edebiyatı. İstanbul: Enderun Kitabevi. Mütercim Âsım Efendi. (2009). Burhân-ı Katı. (Haz. M. Öztürk, D. Örs) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Okuyucu, Cihan. (2010). Divan Edebiyatı Estetiği. İstanbul: Kapı. Onay, Ahmet Talat. (2013). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü. (Haz. C. Kurnaz) Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları. Pala, İskender. (2008). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları. Parlatır, İsmail. (2014). Fuzulî Türkçe Divan. Ankara: Akçağ. Tarlan, Ali Nihat. (1992). Necatî Beg Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Tarlan, Ali Nihat. (2013). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ. Uludağ, Süleyman. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı. Üstüner, Kaplan. (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf. Ankara: Birleşik Yayınevi. Yılmaz, M. (1992). Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Enderun Kitabevi. Yılmaz, Ozan. (2015). Necâtî Bey Dîvânı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.