Muhammad Siddik Efendi Writing About Esfâr-ı Erba’a is Leaflet (Risala)

Yıl 2019, Sayı: 65, 101 - 120, 31.05.2019

Mehrali Calp , Müzahir Kılıç

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3988

Öz

The subject of this study is the leaflet (risale) that Muhammad Siddiq Efendi’s wrote about Esfâr-i Erba’a. Esfâr-i erbaa refers to four ways in mysticism. The first road is ile’llah level. After the information about the other ways in the work is given, the focus is on the direction of Allah. There are three ways of orientation (referring) to God. The initial from the road is to repeat "lâ ilahe illallah". The second way is the audit. The third way is not to follow the path and to connect of mature mentor.

The work is written in lithograph, printed in nesih text. In many places the movement was used. The text has a very strong narrative in terms of language, Arabic, Persian and Turkish language. However, if very few, there are words and terms with different uses. There are also some well-chosen narratives in the work.

The text examined in this study is an informative text on religious-sufism. This text is written in a narrative form of prose and verse mix. The focus was on the explanation of the terms with the sense of mysticism, the dominant principle. These are disclosed in footnotes. Attention was drawn to the original aspects of the text in terms of language and expression and examples were given. In the introductory section, information was given about the structure of the text, the main thought of the text, the importance of the work, the content of the work, and the writer's essay.

Anahtar Kelimeler

Esfar-i erba'a

Muhammed Sıddîk Efendi’nin Esfâr-ı Erba’a Hakkında Yazdıkları Risâle

Öz

Bu çalışmanın konusu, Muhammed Sıddîk Efendi’nin Esfâr-ı Erba’a hakkında yazdıkları risaledir. Esfâr-ı erba’a tasavvufta dört yol demektir. İlk yol seyr ile’llâh derecesidir. Eserde diğer üç yol hakkında da bilgi verildikten sonra, Allah’a ulaşmanın keyfiyeti üzerinde durulur. Allah’a yönelmenin üç yolundan söz edilir. Yollardan ilki: “lâ ilahe illallah”ı tekrar etmektir. İkinci yol murakabedir. Üçüncü yol mürşid-i kâmile uyma ve bağlanmadır. 

Eser, taşbaskı matbu, nesih yazı ile yazılmış olup metinde birçok yerde hareke kullanılmıştır. Metin, dil yönünden Arapça, Farsça ve Türkçe dil kuralları bakımından oldukça sağlam bir anlatıma sahiptir. Ancak çok az da olsa, farklı kullanımlara sahip kelime ve terimler bulunmaktadır. Eserde yer yer secili anlatımlara da rastlanmaktadır.

Bu çalışmada incelenen metin dinî-tasavvufî konulu öğretici bir metindir. Bu metin nesir ve nazım karışımı anlatım biçimiyle kaleme alınmıştır. Metne hâkim olan tasavvuf anlayışı ele alındı ve terimler açıklandı. Bunlar, dipnotlar şeklinde açıklandı. Metinin dil ve anlatım bakımından özgün yönlerine dikkat çekildi ve örnekler verildi. Giriş bölümünde metnin yapısı, metnin ana düşüncesi, eserin önemi, eserin dili içerik ve eserin yazarı hakkında bilgi verildi.

Anahtar Kelimeler

Esfâr-ı erba’a, vahdet, kalp, fena, fark, cem’

Kaynakça

• Algar, H. http://www.islamansiklopedisi.com (Son Erişim Tarihi: 27.05.2017) Calp, M., ( 2014), İlmi Dedenin cezire-i mesnevi şerhi üzerine anlam bilimsel bir çözümleme, Ekim, Nobel Yayın Dağıtım Ankara Cebecioğlu, E. http://dosyalar.semazen.net/e_kitap/TASAVVUF_TERIMLERI_VE_DEYIMLERI_SOZLUGU.pdf (Son Erişim Tarihi: 22.05.2017) Devellioğlu, F., (1970), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük,- Doğuş Mat., Ankara, http://evliyalarimiz.com/ayrinti_oku.asp?kat_id=72&subkat_id=503&sub_kategori=NECCARZ%C2DE%20MUSTAFA%20RIZ%C2%DCDD%CEN%20EFEND%DD%20HAZRETLER%DD&id=477 (Son Erişim Tarihi: 25.03.2017) http://www.adab.com/modules.php?name=Sh3er&doWhat=shqas&qid=15567&r=&rc=3 (Son Erişim Tarihi: 05.05.2017) https://www.edebiyatogretmeni.org/etiket/ogretici-metinler-nedir/ http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Alimleri-Ansiklopedisi/Detay/CUNEYD-I-BAGDADI/1175 (Son Erişim Tarihi: 06.05.2017) http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Alimleri-Ansiklopedisi/Detay/ABDULLAH-I-ENSARI/1822 (Son Erişim Tarihi: 05.04.2017) http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Alimleri-Ansiklopedisi/Detay/UBEYDULLAH-I-AHRAR/3173 (Son Erişim Tarihi: 05.04.2017) http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Evliyalar-Ansiklopedisi/Detay/Turkiye-Istanbul-NECCARZADE-MUHAMMED-SIDDIK/359 (Son Erişim Tarihi: 05.04.2017) http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=320484 Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Son Erişim Tarihi: 19.07.2017) http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=320484 http://naqshbandiyeh.blogfa.com/1391/11 Molla Cami, Beyt (Son Erişim Tarihi: 24.05.2017) Kâdî İyâz, eş-Şifâ bi Ta'rîfi Hukûki '1-Mustafâ (Kahire 1369/1950), I, 3-4. Köten, (1998) içinde Karaman, F vd, 2006). Dini kavramlar sözlüğü, Diyanet İşleri Başk. Yay. Ankara Kılıç, M. E. (2004). Sûfî ve Şiir: Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası, İstanbul, s. 36. Kırkkılıç, A. (1994). Başlangıcından Günümüze Tasavvuf, Atatürk Üniversitesi Yayınları. Erzurum 1994. Köten, A. (1998). Kadı İyaz, hayatı eserleri ve eş-Şifâ'sının özellikleri, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (7): 269-278. Kur’an-ı Kerim Meali; (1974). Haz. Fikri Yavuz, Sönmez Neşriyat, İstanbul. Sihrindî, Ahmed Farûkî (İmam-ı Rabbani), Mektûbât-ı İmâm-ı Rabbânî, çev.: Müstakim-zâde Süleyman Sadeddin, Litoğrafya Matbaası, I-III, İstanbul 1270/1853. Şimşek, H., İ. (2004). Osmanlı'da Müceddidîlik XII/XVIII. yüzyıl Süf Yayınları, s. 319. Şimşek, H., İ. (2005). Mesnevîhân Bir Müceddidiyye Şeyhi: Neccâr- Zâde Mustafa Rıza’nın Hayatı ve Tasavvufî Görüşleri, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, Ankara 2005, Y. 6, C. 14, s. 159-178. Taşköprüzade Ahmed Efendi, Miftâhu's-Sa’âde, ll, 149. Köten, (1998) içinde. Ünver, İ. (2008). Çeviri yazıda yazım birliği üzerine öneriler, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/6 Fall 2008. Yılmaz, M., (1992). Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük), Enderun Kitabevi, İstanbul