Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet Türkiye’sine Otel, Han ve Pansiyonlar İçin Alınan İnzibatî Tedbirler

Yıl 2019, Sayı: 65, 347 - 362, 31.05.2019

Murathan Keha

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4116

Öz

İnsanlar hemen her zaman kendi yaşadığı bölgeden daha farklı yerleri gezip, daha güzel yerler görme merak ve hevesini taşımaktadır. Özellikle Batı dünyasının Doğu’nun gizemine duyduğu merak çoğu zaman düzenlenen sefer veya seyahatlerin temelini oluşturmaktadır. Tarih boyunca pek çok seyyah ve maceracı eline geçen çeşitli fırsatlarla bu bölgeye gelmiş ve merakını tatmin etmeye çalışmıştır. Bu kişiler maddi olarak refaha erdikten sonra teknik gelişmelerin de etkisiyle artık daha rahat seyahat etme fırsatlarını yakalamışlardır. Her zaman merak duyulan Doğu, Batı dünyasına artık eskisinden daha yakındır. Gerek ülke dâhilindeki kutsal mekânlar, gerekse masallara konu olan İstanbul pek çok seyyahın akın akın Osmanlı ülkesine gelmesine sebep olmuştur. Bu seyyahların pek çoğu meraklarını tatmin amacı taşısa da, aralarında elbette bu güzel topraklarda emperyalist politikalarını ikame etme ve bu toprakları ele geçirme planları yapanlara yardım edenler de vardı. Bu art niyetli insanlar için de seyyahlık, asıl kimlik ve niyetlerini gizleyebilecekleri güzel bir kılıftı. Osmanlı Devleti de bu sahte seyyahların farkına varmış ve özellikle, bu kimselerin barınacakları yerler olan otel, han ve pansiyon gibi mekânlar için çeşitli inzibati tedbirler almaktan geri kalmamıştır. Ne var ki tüm bunlar yapılmaya çalışılırken yaşanan I. Dünya Savaşı ve akabinde Osmanlı Devleti’nin yıkılması tüm bu çabaları yarım bırakmıştır. Ancak daha sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti yarım kalan pek çok şey gibi bu çalışmayı da tamamlamayı ve gerekli görülen tüm tedbirleri almayı başarmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Otel, Pansiyon, Zabtiye, Nizamname

Disciplinary Measures Taken for Hotels, Inns and Pensions From Ottoman Empire To The Republican Turkey

Öz

People always have the curiosity and enthusiasm to see and visit more beautiful places than the place they live. In particular, the Western world's interest in the mysteries of the East is often the basis of travel or voyage. Throughout history, many travelers and adventurers came to this area with various opportunities and tried to satisfy their curiosity. After acquiring financial prosperity and thanks to the technical developments, these people have the opportunity to travel more comfortably now. The East, which is always curious, is now closer to the western world than ever before. Both the sacred places within the country and the subject of fairy tales, Istanbul has caused many travelers to flock to the Ottoman Empire. While many of these travelers were intended to satisfy their curiosity, there were also those who, of course, helped those who planned to replace their imperialist policies in this beautiful land and to take over these lands. For these malevolent people, it was a good cover for the travelers, their original identities and their intentions. The Ottoman Empire also recognized these fake travelers, and in particular it has not lost its ability to take various measures for places such as hotels, inns and boarding houses. However, the World War I which occurred while all this was done and the collapse of the Ottoman Empire right after it have left these efforts unfinished. But Republic of Turkey, which was established after those events, managed to take all measures deemed necessary and to complete this work like many other things unfinished.

Anahtar Kelimeler

Hotel, Pension, Gendarme, Regulations

Kaynakça

• Arşiv Malzemesi BEO 2651-198825/1, 3 BEO 2661-199556/2 BEO 2688-201590 / 1, 2 BEO 2701-202542 BEO 2787-208973 / 2 BEO 4526-339406/1,2,3 BEO 4528-339581/2 DH. EUM. 6. Şb. 38-12/35 DH. EUM. 6. Şb. 55-24 / 1; 3; 7; 9; 11; 13; 15; 16; 17; 18; 19 DH. EUM. THR. 103-30 DH. EUM. VRK. 29-09/1; 3; 6; 10; 12; 14; 16 DH.MKT. 927-34 HR.İD. 2004-53 HR.İD. 2004-55 HR.İD. 2004-56 HR.İD. 2004-57 HR.İD. 2004-60 HR.İD. 2004-61 HR.İD. 2004-62 HR.İD. 2004-63 HR.İD. 2004-64 HR.İD. 2004-66 İ.HUS. 85-41 ŞD 1321-1/1; 3; 5; 7 ŞD. 2568-009/22 Y. PRK. ZB. 26-18 Süreli Yayınlar Resmi Gazete, 19 Haziran 1930, Sayı 1524 Araştırma Eserler Aslan, Taner. (2009). “İstanbul'un İşgali ile Meydana Gelen Siyasi ve Sosyal Buhranların Sosyo-Psikolojik Tahlili Üzerine Bir Deneme”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Profesör Doktor Reşat Genç Özel Sayısı, c. 29, s. 1093-1120. Aybay, Rona. (1985). “Son Dönem Osmanlı, TBMM Hükümeti ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Pasaportlar”. Tarih ve Toplum, 3/13, s.48-49. Çadırcı, Musa. (1980). “Tanzimat’ın İlanı Sırasında Anadolu’da İç Güvenlik”. A.Ü. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 13/24, s.45-58. Erdoğan, Hamdi. (1987). Türk Polis Hizmetlerinin Gelişimi ve Teşkilat Yapısı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Keha, Murathan. (2018). “Son Dönem Osmanlı Tarihinde Kontrol ve Güvenliği Sağlamak Maksadıyla Atılan Bir Adım Otel ve Misafirhane Talimatnamesi”. I. Uluslararası İKSAD Sosyal Bilimler Kongresi, Tam Metin Kitabı, s. 371-377. Mustafa Nuri Paşa. (1992). Netâyic-ül Vukuat, III-IV. (Sadeleştiren: Neşet Çağatay). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Özbek, Nadir. (2010). “Osmanlı Taşrasında Denetim: Son Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Jandarma (1876-1908)”. Tarihsel Perspektiften Türkiye’de Güvenlik Siyaseti, Ordu ve Devlet. (Der. E. Balta, İ. Akça). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Sezer, Hamiyet. (2003). “Osmanlı İmparatorluğunda Seyahat İzinleri (18–19.Yüzyıl)”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 21/33, s.105-124. Sönmez, Ali. (2012). “Osmanlı Devleti’nde İç Güvenliğin Dönüşümü: Zaptiye Teşkilatı’ndan Jandarma’ya”. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), Tarih ve Medeniyetler Tarihi, c. 6, s. 2855-2864. Turna, Nalan. (2013). Seyahat, Göç ve Asayiş Belgeleri: Mürur Tezkereleri. İstanbul: Kaknüs Yayınları. Yüksel, Ahmet. (2012). “II. Abdulhamid Döneminde Bilimsel, Kültürel ve Turistik Amaçlarla Osmanlı Ülkesine Gelen Almanlar”. International Journal of Social Science, Volume 5, Issue 5, p. 413-433.