“Abdals” As a Social Group in Adana / Ceyhan Folk Culture

Yıl 2020, Sayı: 68, 175 - 196, 31.05.2020

Gülsüm Tarçın

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4251

Öz

Abstract
Abdals are Turkmen communities that live in many parts of the country as nomads or residents in a scattered state and make a living by performing many crafts such as forging, tinsmithing, basketry and circumcising, especially as musicians. Life conditions that changed from past to present, change of production, technology etc. Although some of these professions have disappeared for reasons such as, Abdals in Adana / Ceyhan have taken part in the community life with these activities in the past and formed an important part of the folk culture. During certain months of the year, they usually lived in tents outside the settlements and lived a nomadic life. These Abdals are known for their work. Those who play the drums and the clarion, basketry, forging and tinsmithing, those who circumcised have met the needs of that period and filled an important gap in the conditions of the day. In this article, in the light of the information collected from key informants living in Isalı, Tumlu and Selimiye of Ceyhan in the past, the crafts of Abdals as a social group, their functions in the wedding tradition, entertaining and educational qualities, their dresses, their appeal forms. life details will be tried put forward.

Anahtar Kelimeler

Folk culture, Adana/Ceyhan, Abdals

Adana / Ceyhan Halk Kültüründe Sosyal Bir Zümre Olarak “Abdallar”

Öz

Öz
Abdallar, göçebe ya da yerleşik olarak yurdun birçok yerinde dağınık halde yaşayan ve başta müzisyenlik olmak üzere, demircilik, kalaycılık, sepetçilik, sünnetçilik gibi birçok zanaatı icra ederek geçimini sağlayan Türkmen topluluklarıdır. Geçmişten günümüze değişen hayat şartları, üretimin el değiştirmesi, teknoloji vs. gibi nedenlerle her ne kadar bu zanaatların bazıları yok olmuş olsa da, Adana/Ceyhan’da Abdallar, geçmişte toplum hayatında bu faaliyetleriyle yer alarak, halk kültürünün önemli bir parçasını oluşturmuşlardır. Yılın belli aylarında genellikle yerleşim yerlerinin dışında çadırlarda yaşamışlar ve göçebe bir yaşam sürdürmüşlerdir. Bu Abdallar yaptıkları işlere göre anılmışlardır. Davul zurna çalanlar, sepetçilik, demircilik ve kalaycılıkla uğraşanlar, sünnetçilik yapanlar o dönemin ihtiyaçlarını karşılayarak günün şartlarında önemli bir boşluğu doldurmuştur. Bu makalede, geçmişte Ceyhan’a bağlı İsalı, Tumlu, Selimiye’de yaşayan kaynak kişilerden derlenen bilgiler ışığında, sosyal bir zümre olarak Abdalların zanaatları, düğün geleneğindeki işlevleri, eğlendiricilik ve eğiticilik vasıfları, giyimleri, hitap şekilleri vs. yaşantılarına ilişkin ayrıntılar ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk kültürü, Adana/Ceyhan, Abdallar

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk (haz.). (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk dil kurumu.
• Aksüt, Ali. (2002). “Abdallarla İlgili Notlar”. Folklor/Edebiyat, XXIX, 13-17.
• Andrews, Peter Alford. (1992). Türkiye’de Etnik Gruplar. (Çev. Mustafa Küpüşoğlu) İstanbul: Ant Yayınları.
• Atabeyli, Naci. (1934). “Abdallar”. Ün Isparta Halkevi Mecmuası, 6, 111-114.
• Caferoğlu, Ahmet. (1949). “Kırşehir Vilayetinin Bugünkü Etnik Teşekkülüne Dair Notlar”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1, 79-96.
• Devellioğlu, Ferit (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Erkan, Serdar. (2009). “Abdallar Üzerine Bir Değerlendirme”. Türk kültürü Araştırmaları Dergisi, 2, 232.
• İslam Ansiklopedisi. (1945). Abdal (ebdal) maddesi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Kılıçkıran, Mazlum Nusret. (1977). “Kilis Dolaylarında Halk Oyunları”. Türk Folklor Araştırmaları, 324, 7960-7961.
• Köprülü, Fuat. (1935). Türk Halk Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Burhaneddin Basımevi.
• Meydan-Larousse. (1969). Abdal. İstanbul: Meydan Yayınevi.
• Okumuş, Ejder. (2005). “Türkiye’de Marjinal Bir Grup Olarak Abdallar.” SBArD (Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi), 6, 593-626.
• Örnek, Sedat Veyis. (1977). Türk Halk Bilimi. Ankara: Türk İş Bankası Kültür Yayınları.
• Poyrazoğlu, O. Nuri. (1995). “Çukurova Abdalları Üzerine”. Folklor/Edebiyat, 2, 75-77.
• Timuroğlu, Vecihi. (1980). Ahmet Kutsi Tecer. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ülkütaşır, M. Şakir. (1968). “Abdallar”. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Türk Kültürü Dergisi, 64, 251-252.
• Yalman (Yalgın), Ali Rıza. (1993). Cenupta Türkmen Oymakları I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yılgür, Egemen. (2018). “Balkanlar, Anadolu ve Mezopotamya’da Zanaat Göçebeleri.” KAdergi sosyal kalkınma dergisi, 8, 23-24.
• Artun, Erman. (ty). “Çukurova Halk Kültüründe Yerel Fıkra Tipi: Abdal Fıkraları.” http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_cukurova_fikra.pdf (Son Erişim Tarihi: 10.07.2019).
• Çukurova. https://tr.wikipedia.org/wiki/Çukurova (Son Erişim Tarihi: 09.07.2019).
• Gülçiçek, A. D. (2004). “Abdallar.”http://hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/559/549 (Son Erişim Tarihi: 15.06.2019).
• K.1: Şadiye Kara, 1927 doğumlu, Okuryazar değil, Ev hanımı, Ceyhan/Tumlu.
• K.2: Müslüme Yağbasan, 1962 doğumlu, İlkokul mezunu, Ev hanımı, Ceyhan/Tumlu.
• K.3: Nizamettin Tarçın, 1947 doğumlu, Ortaokul mezunu, Emekli, Ceyhan/İsalı.
• K.4: Adalet Tarçın, 1951 doğumlu, İlkokul mezunu, Ev hanımı, Ceyhan/İsalı.
• K.5: Mehmet Mete, 1956 doğumlu, Üniversite mezunu, Öğretmen, Ceyhan/Selimiye (Yapalak).
• K.6: Ayşe Pehlivan, 1960 doğumlu, Lise mezunu, Emekli, Ceyhan/Tumlu.