Decency Concept in Genc-i Edeb

Yıl 2020, Sayı: 69, 119 - 148, 30.09.2020

Mutlu Melis Özgeriş

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4329

Öz

Genc-i Edeb, it is a mesnevi penned in the form of a nazire for Nizâmî's Mahzenü'l-Esrâr by İsmail Nâkâm, a poet who lived in the Azerbaijan geography in the 19th century. İn mesnevi consisting of thirty-one articles and 4123 couplets, poet has revealed his poetry ability and perspective on life. The purpose of writing the poet's work is to convey what he described as treasures of decency. Nakam who founded his work on the concept of decency, is pouring into couplets with its unique saying beauty and richness of imagination, in supporting the decency base described in each article with different examples, stories, hadiths and verses. On this occasion, he gives the reader various advice and shows happiness in the world and hereafter through the concept of "decency".
In this study, firstly, the life, art and works of İsmail Nâkâm are briefly mentioned; later, the subjects and couplet examples that the poet has dealt in his article are included, the points seen regarding the decency are specified. Thus, it was tried to introduce Nâkâm, who was not excluded from the interest he deserved during his time and the decency bases in Genc-i Edeb, which he wrote in the late life of the poet, were asked to be transferred.

Genc-i Edeb Mesnevisinde Edep Kavramı

Öz

Genc-i Edeb mesnevisi, Azerbaycan coğrafyasında 19. yüzyılda yaşamış bir şair olan İsmail Nâkâm’ın, Nizâmî’nin Mahzenü’l-Esrâr’ına nazire şeklinde kaleme aldığı bir mesnevidir. 31 makale ve 4123 beyitten oluşan eserde şair, şiir kabiliyetini ve hayata bakış açısını ortaya koymuştur. Şairin eserini yazma amacı ise “edep hazineleri” şeklinde tarif ettiği hususları aktarmaktır. Eserini edep kavramı üzerine kuran Nâkâm, her makalede anlattığı edep kaidesini farklı örneklerle, hikâyelerle, hadis ve ayetlerle destekleyerek kendine has söyleyiş güzelliği ve tasavvur zenginliğiyle beyitlere dökmektedir. Bu vesileyle okuyucuya çeşitli nasihatlerde bulunmakta, dünya ve ahiret hayatında mutluluğu, doğru yolu “edep” kavramı üzerinden göstermektedir.
Hazırlanan bu çalışmada ilk olarak İsmail Nâkâm’ın hayatı, sanatı ve eserlerine kısaca değinilmiş; daha sonra şairin her makalesinde ele aldığı konulara ve beyit örneklerine yer verilmiş, edeple ilgili görülen hususlar belirtilmiştir. Böylece hem devrinde hak ettiği ilgiye mazhar olamayan Nâkâm tanıtılmaya çalışılmış hem de şairin ömrünün son zamanlarında yazdığı eseri Genc-i Edeb mesnevindeki edep kaideleri aktarılmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nâkâm, şiir, edep, mesnevi, Genc-i Edeb

Kaynakça

• Abdullayeva, Ş. D.. (2016). “Nâkâm'ın Tevellüd ve Vefat Tarihindeki Yanlışlıklara Cevap”. Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Fuzuli Adına Elyazmalar Enstitüsü, 2(3), 62-66.
• Abdürrezzak Kaşani. (2015). Tasavvuf Sözlüğü (Çev. Ekrem Demirli). İstanbul: İz Yay.
• Adışirinov, Kamil. (2006). İsmayıl Bey Nâkâm (Hayatı ve Bedii Yaradıcılığı). Bakü: Nurlan Yay.
• Akpınar, Yavuz. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yay.
• Ali Nazim. (1928). “Nakam”. İnkılab ve Medeniyet Mecmuası, X, 45-51.
• Bağırov, A. (2006). “Nizamî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. Ankara: AKM Yay., XI, 639-640.