An Overview of Ilhan Berk's Poem Named “Istanbul” in The Context of Literature Sociology

Yıl 2020, Sayı: 69, 279 - 293, 30.09.2020

Nusret Yılmaz

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4374

Öz

The study of literary works created by the artist as a social entity with a sociological method is within the scope of the sociology of literature. The main aim of the sociology of literature is that the works addressing social issues are at a level to meet our aesthetic needs. The universe of meaning, which İlhan Berk framed in his long poem, Istanbul, was shaped on a plane where the artistic and the social can coexist. Veteran masses are at the center of this poem, which highlights the social dimension of Istanbul, one of the most ancient cities of human history. In this literary work, where the actions of workers and small trades are made subject, life struggles of people who are forced to work all day long to meet their daily needs are included. Labor and work, which admires the poet, is possible with the workers and craftsmen who make the streets and streets of Istanbul cute. Recognizing that their labor has been exploited, they will escape being exploited, but the silent masses that lack this consciousness still envy the poet with the power to change and transform. Workers whose poet took a favor in labor-capital contradiction will break this simple circle and create a new world if they become conscious.

Anahtar Kelimeler

Literature, Sociology, Ilhan Berk, Poetry, Istanbul.

İlhan Berk’in “İstanbul” Adlı Şiirine Edebiyat Sosyolojisi Bağlamında Bir Bakış

Öz

Toplumsal bir varlık olarak sanatçının yarattığı edebî eserlerin sosyolojik bir yöntemle incelenmesi, edebiyat sosyolojisinin kapsamına girer. Toplumsal konulara değinen eserlerin aynı zamanda estetik ihtiyacımızı karşılayacak bir düzeyde olması, edebiyat sosyolojisinin temel amacıdır. İlhan Berk’in “İstanbul” adlı uzun şiirinde çerçevesini çizdiği anlam evreni, sanatsal olanla toplumsal olanın bir arada bulunabileceği bir düzlemde şekillenmiştir. İnsanlık tarihinin en kadim kentlerinden biri olan İstanbul’un toplumsal boyutunu öne çıkaran bu şiirin odağında, emektar kitleler vardır. İşçilerin ve küçük esnafların eylemlerinin özne kılındığı bu yazınsal yapıtta, günlük ihtiyaçlarını karşılamak için gün boyu biteviye çalışmak zorunda kalan insanların hayat mücadelelerine yer verilir. Şairi kendine hayran bırakan emek ve iş, İstanbul’un cadde ve sokaklarını sevimli kılan işçi ve esnaflarıyla mümkün olmaktadır. Emeğinin sömürüldüğünün farkına vararak sömürülmekten kurtulacakları hâlde bu bilinçten yoksun olan sessiz yığınlar, yine de barındırdıkları değiştirme ve dönüştürme gücüyle şairi imrendirmektedirler. Şairin emek-sermaye çelişkisinde lehine tavır aldığı işçiler, bilinçlendirildikleri takdirde bu fasit daireyi kıracak ve yeni bir dünya yaratacaklardır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Sosyoloji, İlhan Berk, İstanbul, şiir

Kaynakça

• Alver, Köksal. (2012). Edebiyat Sosyolojisi. Ankara: Hece Yayınları.
• Ayral, Cüneyd. (1981). “İlhan Berk’le Cehennem İlişkileri Üzerine Söyleşi”. Oluşum Dergisi.
• Bauman, Zygmunt. (2017). Azınlığın Zenginliği Hepimizin Çıkarına mıdır? İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Begel, Egon Ernest. (1996). “Kentlerin Doğuşu”. Cogito, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 7-16.
• Berk, İlhan. (2018). Eşik 1947-1975. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berman, Marshall. (2017). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bezirci, Asım. (2005). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Blanchot, Maurice. (1993). Yazınsal Uzam. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bümin, Tülin. (2016). Hegel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çörekçioğlu, Hakan. (2015). Modernite ve Ütopya. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• De Stael, Madame. (1989). Edebiyata Dair. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Escarpit, Robert. (2006). “Edebiyat Sosyolojisi”. Edebiyat Sosyolojisi, Ankara: Hece Yay. Giddens, Anthony. (2016). Modernliğin Sonuçları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Goldmann, Lucien. (2005). Roman Sosyolojisi. Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Halbwachs, Maurice. (2019). Toplumsal Sınıfların Psikolojisi. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Heidegger, Martin. (2008). Düşüncenin Çağırdığı. İstanbul: Say Yayınları.
• İnce, Özdemir. (2011). Şiir ve Gerçeklik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kaplan, Mehmet. (2010). Şiir Tahlilleri I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kojéve, Alexandre. (2000). Hegel Felsefesine Giriş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan. (2017). “Romanda Mekânın Poetiği”.Romanda Mekân, Ankara: Akçağ, 9-26.
• Kösemihal, Nurettin Şazi. (1967). “Edebiyat Sosyolojisine Giriş”. Sosyoloji Dergisi, 19-20.
• Lanson, Gustave. (2017). Edebiyat Tarihinde Usul. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Leledakis, Kanakis. (2000). Toplum ve Bilinçdışı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Lenin, V. I. (2003). Devrimin Aynası Tolstoy. İstanbul: YGS Yayınları.
• Marks, Karl. (2017). 1844 El Yazmaları. İstanbul: Birikim Kitapları.
• Marks, Karl. (2011). Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı. Ankara: Sol Yayınları.
• Marks, Karl-Engels, Friedrich. (2015). Komünist Manifesto. İstanbul: Yordam Kitap.
• Michaud, Guy. (2012). “Bir Disiplin Olarak Edebiyat Sosyolojisinin Kurulması”. Edebiyat Sosyolojisi, Ankara: Hece Yayınları.
• Moretti, Franco. (2015). Burjuva. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Namık Kemal. (1310). Celâleddin Harzemşâh. İstanbul: Kanun-u Esasi Matbaası.
• Özcan, Tarık. (2017). Aykırı ve Şair İlhan Berk. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Parla, Jale. (2015). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Platon. (2007). Yasalar. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Read, Herbert. (2018). Sanat ve Toplum. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Simmel, Georg. (2015). Bireysellik ve Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sweezy, Paul. (2015). “Manifesto’nun Tarihsel Önemi”. Komünist Manifesto, İstanbul: Yordam Kitap.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. (1988). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Wellek, René-Warren, Austin. (2011). Edebiyat Teorisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.