Çoruh Havzası’ndaki Anonim Halk Şiir-Şarkılarının Gürcü-Türk Kültür Etkileşimleri Yönünden Karşılaştırılması

Yıl 2020, Sayı: 69, 295 - 308, 30.09.2020

Mehmet Ali Keskin

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4366

Öz

Karadeniz Bölgesi’nin doğusunda yer alan Çoruh Havzası; kuzeyde Karadeniz ile güneyde Doğu Anadolu Bölgesi arasındadır ve çeşitli kültürlerin bir arada yaşadığı bir coğrafyadır. Çoruh Havzası’ndaki halkın belleğindeki sözlü anlatımlarda aşk şiir-şarkıları önemli yer tutar. Bu makalede Çoruh Havzası’ndaki Gürcü ve Türk halkının kültür etkileşimi, halk edebiyatının bir türü olan anonim halk şiir ve şarkıları yönünden incelenmektedir. Çoruh Havzası’ndaki anonim halk şiir-şarkılarının lirik şekilde söylendiği görülmektedir. Bunlar şiir, mani, tekerleme, şarkı şeklindedir ve konuları genellikle sevgiliye duyulan aşk, mutluluk, özlem, ayrılık, acı ve sitem üzerinedir. Konumu itibarıyla Çoruh Havzası birçok tarihsel ve kültürel değişimlere ev sahipliği ve tanıklık yapmıştır. Buna bağlı olarak havzada Gürcü kültürünün de yansımaları görülmektedir. Çoruh Havzası’nda söylenen halk şiir-şarkılarının ister Gürcüce olsun ister Türkçe olsun lirik özellikler taşıyan konulara ve ritim bakımından benzer özelliklere sahip olduğu gözlenmektedir. Bu durum da ortak bir kültürün varlığını gösterir. Aşağıda Artvin ve ilçelerindeki bazı köylerden derlenen, hem Gürcüce hem de Türkçe söylenen şiir-şarkılar yer almaktadır. Çoruh Havzası’ndaki kültür birliği, karşılıklı anlayış kendini bu anonim aşk şiir-şarkıların söylenme şeklinde de gösterir.

Anahtar Kelimeler

Çoruh Havzası, kültür, sözlü anlatımlar, anonim halk şiir-şarkılar, aşk şiir-şarkıları

The Comparison of Anonymous Folk Poetry-Songs in The Coruh Basin in Terms of Georgian-Turkish Culture interactions

Öz

The Çoruh Basin located in the east of the Black Sea Region is between the Black Sea in the north and the Eastern Anatolia Region in the south and is a geography where various cultures live together. Love songs and poetries take an important place as narrative art in the memories of the people in the Çoruh Basin. In this article, the cultural interaction between Georgian and Turkish people in the Çoruh Basin is examined in terms of anonymous folk poetry and songs, which is a type of folk literature. The anonymous folk poetry-songs in the Çoruh Basin are sung in lyric form. These are in the form of poetry, chansonette, rhyme and song. Their themes are generally about love for the beloved ones, happiness, longing, separation, pain, and reproach and they are sung with full of emotion and enthusiasm. Due to its location, Çoruh Basin has hosted and witnessed many historical and cultural changes. Therefore, the reflections of Georgian culture are also observed in the basin. The folk poetry-songs, which are sung in the Çoruh Basin, have lyrical themes and similar characteristics in terms of rhythm, whether in Georgian or Turkish. This situation shows the existence of a common culture. There are poetry-songs in the below that are compiled from Artvin and some villages in its towns, sung in both Georgian and Turkish. The cultural unity and mutual understanding in the Çoruh Basin also reveals itself in the form of singing these anonymous love poetry-songs.

Anahtar Kelimeler

Çoruh Basin, Culture, Narrative Arts, the Anonymous Folk Poetry-Songs, Love Poetry-Songs

Kaynakça

• Artun, E. (2006). "Halk Kültürlerinin Gelecek Kuşaklara Taşınması". Turkoloji.cu.edu.tr, s:82.
• Artun, E. (2010). "Kültürel Değişim ve Gelişim Bakış Açısıyla Geçmişten Günümüze Anadolu Türk Halk Edebiyatı". Turkoloji.cu.edu.tr, 3.
• Aytaş, G. (2006). Edebi Türlerden Yararlanma. (M. Eğitim, Dü.) https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169/ay.pdf. adresinden alındı
• Görkem, İ. (2009). "Dünden Bugüne Türk Sözel Edebiyatı: Değişim ve Dönüşüm". A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(39), 411-422. Halvaşi. (2007). https://www.bsu.edu.ge/text_files/ge_file_4337Halvaşi2007:313ხალვაში2007:313. Nisan 18, 2020 tarihinde https://www.bsu.edu.ge. adresinden alındı
• https://lyricstranslate.com/.../basiani-განდაგანა-წყალს-ნაფოტი-ჩამოჰ-. (tarih yok). https://lyricstranslate.com. adresinden alındı
• Keskin, M. A. (2015). “კულტურული მეხსიერების საკითხები ჭოროხის აუზის ზეპირსიტყვიერებაში”( Çoruh Havzasındaki Kültürel Bellek Konuları ve Sözlü Anlatımlar). 62-78. ბათუმი, Batum, Gürcistan: სსიპ „ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი“ ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი.
• Shioshvili, T. (2017). "სატრფიალო პოეზია" "aşk şiirleri". T. Shioshvili içinde, “კლარჯული ფოლკლორი” “Klarcet Folklorü” (s. 49,50). Tbilisi. Yardımcı, M. (1993). "Halk Bilim ve Edebiyat Yazıları". Malatya.