An Analysis on Ornaments and Fashion in The Modernised Ottoman Society

Yıl 2020, Sayı: 69, 555 - 575, 30.09.2020

Hürü Sağlam Tekir

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4406

Öz

As a polymorphic concept, fashion refers to the development and change of dressing habits and ornaments in the present study. Although dressing is not the only element of fashion, the study focuses on the clothing and accessories in the 19th-century Ottoman society. The meaning and content of fashion are seen to have differentiated in the course of history. Especially accessories like shoes, umbrellas, walking sticks, hats, scarves and jewellery are frequently used as they give a person a different image with small touches on the same dress. This, in turn, enables individuals to differentiate their appearance with less expense. Although women are the first to come to mind when fashion and ornaments are mentioned, the study also discusses men’s perspectives on fashion and some of their fashion habits.
Different perspectives on fashion are based on economic, religious, health and social perspectives. In this context, the study tries to analyse from different points of view the fashion perception of the era based on the garments and accessories used, fabric as a fashion component, hair fashion, walking stick fashion, and accessories including hats, umbrellas and ornaments. Issues relating to fashion and ornaments are explained drawing upon the press organs of the time and specifically the fashion news covered in newspapers and magazines rather than archival documents were drawn on to analyse issues relating to fashion and ornaments. Archival documents are used to shed light on the difficulties experienced when introducing fashion items into the country through customs.

Anahtar Kelimeler

Fashion, Ottoman, ornaments, walking sticks, umbrellas, women

Modernleşen Osmanlı Toplumunda Süs ve Moda Üzerine Bir İnceleme

Öz

Çok biçimli bir kavram olan moda bu çalışmada giyim alışkanlıklarının ve süsün gelişimini ve değişimini ima etmektedir. Modanın tek unsuru giyim olmamakla birlikte bu çalışma 19. yüzyıl Osmanlı toplumundaki giyim ve aksesuarlara odaklanmaktadır. Tarihi süreçte moda olgusunun anlam ve muhteviyatının farklılaştığı görülmektedir. Özellikle aksesuar olarak kullanılan ayakkabı, şemsiye, baston, şapka, eşarp ve takılar; kişiye aynı kıyafet içerisinde küçük dokunuşlarla farklı bir imaj kazandırdığı için sıklıkla kullanılmaktadır. Bu durum da kişinin daha az para harcayarak görünümünü farklılaştırmasına imkân sağlar. Moda ve süs denildiğinde akla ilk gelen kadınlar olsa da bu çalışmada erkeklerin de modaya bakış açıları ve bazı moda alışkanlıkları üzerinde durulmuştur.
Modaya olan farklı bakış açıları ekonomik, dinî, sağlık ve sosyal bakış açılarına göre temellenmektedir. Nitekim çalışmada giyim ve kullanılan aksesuarlar üzerinden dönemin moda algısı ile modanın bileşenlerinden olan kumaş, saç modası, baston modası ile kullanılan aksesuarlardan şapka, şemsiye ve süs eşyaları farklı perspektiflerle ele alınmaya çalışılmıştır. Moda ve süs konusu arşiv evrakından ziyade dönemin basın yayın organlarından takip edilerek ortaya konulmuş ve dönemin gazete ve dergilerinde çıkan moda haberleri temel alınarak hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra moda eşyalarının ülkeye gümrüklerden sokulması sırasında karşılaşılan zorluklar konusunda ise arşiv evrakına başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Moda, Osmanlı, süs, baston, şemsiye, kadın

Kaynakça

• Akagündüz, Ümüt (2015), II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Alphan, Melis (2008), “Moda Moda” Dedikleri, Ankara: Ayraç Kitapevi. Amicis, Edmondo De (1993), İstanbul (1874), Çev. Beynun Akyavaş, Ankara: TTK Yayınları.
• Barbarosoğlu, Fatma (2019), Moda ve Zihniyet, İstanbul: İz Yayıncılık. Cox, Samuel Sullivan (2010), Bir Amerikan Diplomatının İstanbul Anıları, Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Crane, Diana, (2000) Moda ve Gündemleri: Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik, Çev. Özge Çelik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Çakır, Serpil (2013), Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Düğer, Selçuk (2015), Kadın Seyyahların İzlenimlerinde Osmanlı ve Batı Dünyası, Gece Kitaplığı.
• Emiroğlu, Kudret (2016), Gündelik Hayatımızın Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fatma Aliye (2012), Osmanlı’da Kadın-Cariyelik, Çokeşlilik ve Moda, Sadeleştirerek Yayına Hazırlayan Orhan Sakin, İstanbul: Ekim Yayınları.
• Kawamura, Yuniya (2016), Moda-loji-Moda Çalışmalarına Giriş Yapmak, Çev. Şakir Özüdoğru, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Koçu, Reşat Ekrem. (2015), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, İstanbul: Doğan Kitap.
• Kurnaz, Şefika (2015), Yenileşme Sürecinde Türk Kadını 1839-1923, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özer, İlbeyi (2014), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yaşam ve Moda, İstanbul: Truva Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul: MEB Yayınları.
• Toprak, Zafer (2017), Türkiye’de Yeni Hayat-İnkılap ve Travma 1908-1928, İstanbul: Doğan Kitap.
• Turan, Namık Sinan (2013), “Modernleşmeyi Semboller Üzerinden Okumak: Son Dönem Osmanlı Kadın Kıyafetinde Değişim ve Toplumsal Tartışmalar”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı: 12, s. 103-138.
• Waquet D., Laporte M. (2011), Moda, Çev. Işık Ergüden, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. Zaman Tünelinde Beyoğlu, (2012) İstanbul: Beyoğlu Belediyesi Yayınları.