Millî Kültür Teması Öğretimi Bağlamında Üç Anadolu Efsanesi Adlı Eserin İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 69, 717 - 734, 30.09.2020

Hulusi Geçgel Fatih Kana

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4372

Öz

Bu araştırmada Üç Anadolu Efsanesi adlı eserin Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan millî kültürümüz teması açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden dokuman inceleme yöntemi kullanılmış olup elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada çalışılan eser Yaşar Kemal’in Üç Anadolu Efsanesi adlı eseridir. Kitap “Köroğlu’nun Meydana Çıkışı, Karacaoğlan, Alageyik” adlı üç bölümden meydana gelir. Yaşar Kemal, âşık tarzı halk hikâyeciliği geleneğinden beslenen bir yazardır. Anadolu’nun sözlü gelenekteki efsane ve destanları onu yakından ilgilendirmiş, hikâyeciliğinin temel kaynaklarından birini oluşturmuştur. Üç Anadolu Efsanesi gerek içerik gerekse dil ve üslup özellikleri yönüyle bu kaynaktan üretilen bir eserdir. Eserlerde gelenek görenek ağırlıklı milli kültür unsurları bulunmuştur. “Millî kültürümüz” teması, her sınıf düzeyinde işlenmesi zorunlu üç temadan biridir. “Üç Anadolu Efsanesi” adlı eser, “millî kültürümüz” teması ve bu temayla ilgili konu önerileri doğrultusunda incelenmiştir. İnceleme sonucunda eserin halk anlatılarından oluşan metinleriyle, ortaokul düzeyi “millî kültürümüz” temasının işlenişinde etkili bir öğretim materyali olarak kullanılabileceği, öğretim programında bu temayla ilgili verilen konu önerileri bakımından oldukça zengin bir içeriğe sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Temalar, Millî Kültürümüz, değerler, efsane, Üç Anadolu Efsanesi.

Analysis of Three Anatolian Legends in The Context of National Culture Theme Teaching

Öz

In this study, it is aimed to analyze the work named Three Anatolian Legends in terms of the theme of our national culture in the Turkish Curriculum. In the research, the document analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used and the data obtained were analyzed through descriptive analysis. The work studied in the research is Yaşar Kemal's work titled Three Legends of Anatolia. The book consists of three chapters, “The Emergence of Köroğlu, Karacaoğlan, Alageyik”. Yaşar Kemal is a writer who is fed by the minstrel style folk storytelling tradition. The legends and epics of Anatolia's oral tradition have been closely related to him and formed one of the main sources of his storytelling. Three Anatolian Legends are produced from this source in terms of both content and language and style. In the works, tradition-based national cultural elements were found. The theme of “our national culture” is one of the three themes that must be taught at each grade level. The work titled “Three Anatolian Legends” has been examined in line with the theme of “our national culture” and suggestions on the subject. As a result of the examination, it has been determined that the text of the work with folk narratives can be used as an effective teaching material in the processing of the theme of our “national culture” at the secondary school level, and it has a very rich content in terms of topic suggestions given in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

Themes, Our National Culture, values, legend, Three Anatolian Legends.

Kaynakça

• Aksoy, V. (2018). Atatürk dönemi eğitim politikalarında kültürün yeri ve önemi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24) , 415-434.
• Akyıldız, H. (2006). Freud’çu, liberal ve marksist kişilik kuramlarının türevi olarak toplum, iktisat ve siyaset teorileri. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (11), 1-23.
• Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik. Millî Folklor, 22(87), s. 159-169.
• Billington, R., Strawbridge, S., Greensides, L. ve Fitzsimons, A. (2015). Kültürü tanımlamak. A. Giddens (Ed.) G. Altaylar (Çev.). Sosyoloji (Başlangıç okumaları) (5. Baskı) içinde. İstanbul: Say Yayınları.
• Bock, P.K. (2001). İnsan davranışının kültürel temelleri (Çev: N.S. Altuntek). Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, P. N. (1982). 100 soruda Türk halk edebiyatı (4. Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bozkurt, V. (2007). Değişen dünyada sosyoloji. Temeller, kavramlar, kurumlar (2. baskı). Ankara: Ekin Yayınevi
• Çeçen, M. A., Kurnaz, H. , Akaydın, Ş. (2014). Millî kültür teması metinlerinde tematik kelimeler üzerine bir inceleme. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 22-34.
• Çukur, C.Ş. (2007). Kültürel süreçleri nitelemek, ölçmek ve ilişkilendirmek: karşılaştırmalı kültürel yaklaşımlar. R. Erdem ve C.Ş. Çukur (Ed.), Kültürel bağlamda yönetsel-örgütsel davranış (ss. 33-87) içinde. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Doğan, B. ve Gülüşen, A. (2011) Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 75-102.
• Eagleton, T. (2016). Kültür yorumları (3. baskı). (Çev. Ö. Çelik). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ekinci Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(2), 413-424.
• Emiroğlu, K. ve Aydın S. (2003). Antropoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Erkenekli, M. (2013). Toplumsal kültür araştırmaları için değer merkezli bütünleşik bir kültür modeli önerisi. Savunma Bilimleri Dergisi, 12(1), s. 147-172.
• Gezer, Ş. (2017). Alageyik efsanesi ile kocabaş destanında ortak unsurlar. Folklor/edebiyat dergisi, 23(89), ss. 9-25.
• Gezon, L. ve Kottak, C. (2016). Kültür (2. Baskı ). (Çev. Ed. A. Gürsoy). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Gökalp, Z. (1975). Türkçülüğün esasları. İstanbul: Sebil Yayıncılık.
• Göktolga, O. ve Gündoğmuş, B. (2015). Küreselleşmeye karşı milli kültürü koruma ve yayma çabası: Yunus emre Türk kültür merkezleri örneği. International Journal of Social Science, 33, p. 315-328.
• Guilford, J.P. (1959). Personality. New York: Mcgraw-Hill.
• Güfta, H. ve Kan, O. (2011). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının dil ile ilgili kültür ögeleri açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 239-256.
• Güvenç, B. (1984). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Güvenç, B. (2015). Kültürün abc’si. (7. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Haviland, W. (2002). Kültürel antropoloji. (Çev. H. İnaç ve S. Çiftçi). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Hofstede, G. (2001). Cultere’s consequences: comparing values behaviors, institutions and organizations across nations (2’nd edition). London: Sage Publications.
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk millî kültürü (16. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji, kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Karadüz, A. (2008). İlköğretim okulları Türkçe dersi kitaplarında millî ve kültürel değerler. Türk Halkları Edebiyatı II. Çocuk Edebiyatı Kongresi, 13-15 Kasım 2008, Bakü: Azerbaycan Kafkas Üniversitesi Yayınları. s. 384-390.
• Karagöz, B. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma göre ilköğretim 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki değerlerin incelenmesi: Muğla ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Kavcar, C. (1994). Edebiyat ve eğitim (2. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kaygana, M., Yapıcı, Ş. ve Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 657-669.
• Kemal, Y. (1967). Üç Anadolu Efsanesi: Köroğlu’nun meydana çıkışı, Karacaoğlan, alageyik. İstanbul: Ararat yayınevi.
• Kodaman, B. (1982). Atatürk’ün eğitim politikası. Millî Kültür, 35, s. 7-9.
• Korkmaz, Z. (1982). Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür sözünün üzerinde kısa bir değerlendirme. Millî Kültür, s. 36, 4-5.
• Kottak, C. P. (2001). Antropoloji. (Çev. Özbudun ve diğerleri). İstanbul: Ütopya Yayınları
• Köknel, Ö. (1983). Genel ve klinik psikiyatri. İstanbul: Nobel Kitapevi.
• Kymlicka, W. (2015). Çokkültürlü yurttaşlık: Azınlık haklarının liberal teorisi. (2. Baskı). (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73.
• Merriam, S. B. ve Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and ımplementation (Fourth Edition). San Fransisco, CA: Jossey Bass.
• Moran, B. (2001). Türk romanına eleştirel bir bakış-2 (7. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okur, A. (2013). Millî kültür ve folklorun Türkçe ders kitapları aracılığıyla aktarımı. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 877-904.
• Orhan Karsak, H. G. Ve Özenç, E. G. (2019). Türkçe ders kitaplarında millî ve kültürel kavramların incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 709-735.
• Önk, M. (2015). Atatürk dönemi eğitim sistemi gelişmelere bir bakış. The Journal of Academic Social Science Studies, 37, 511-530.
• Özbalcı, M. (1986). Atatürk ve millî kültür. Türk Kültürü, 283, 667- 681.
• Özbay, M. ve Çeçen, M. A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. sınıflar) yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1, ss. 67-76.
• Özen, Y. (2014). Türk milli kültüründe değerler ve değerlerin milletleşmeye etkisi. Hikmet Yurdu Dergisi, 7(14), 59-87.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden düşünmek. Kültürel çeşitlilik ve siyasal teori. (Çev. Bilge Tanrıseven). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Smith, P. (2005). Kültürel kuram. (Çev. S. Güzelsarı, İ. Gündoğdu), İstanbul: Babil Yayıncılık.
• Somuncu, S. (2008). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki edebî metinlerin temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Şahin, A., Oflaz, E., İnceoğlu T. (2010). İlköğretim 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında millî kültür temalı metinlerin öğrencilerin sözvarlığına katkısının değerlendirilmesi. L. Subaşı Uzun ve Ü. Bozkurt (Haz.), Türkçe öğretiminde güncel tartışmalar içinde (s. 174-185). Ankara: TÖMER Yayınları.
• Şen, Ü. (2008). Altıncı Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 763-779.
• Şentürk, L., Aktaş, E. (2015). Türkiye’de ve Romanya’da okutulan ana dili Türkçe ders kitaplarının değer iletimi açısından karşılaştırılması. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 215-243.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler (4. Baskı ). Ankara: Pegem Akademi.
• Tural, S. (1988). Kültürel kimlik üzerine düşünceler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Turhan, M. (1997). Kültür değişmeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Türkoğlu, M. (2019). Yaşar Kemal’in romanları üzerine coğrafya merkezli okuma denemesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çankırı Karatekin Üniversitesi, SBE, TDE Anabilim Dalı.
• Uygur, N. (2018). Kültür Kuramı. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat.
• Ültanır, G. (2003). Eğitim ve kültür ilişkisi-eğitimde kültürün hangi boyutlarının genç kuşaklara aktarılacağı kaygısı. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 291-309.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), s. 77-92.
• Wulf, C. (2015). Tarihsel kültürel antropoloji. (2. Baskı). (Çev. Özgür Dünya Sarısoy). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yapıcı, A., Zengin, Z. S. (2003). İlâhiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova üniversitesi ilâhiyat fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (4), 173-206.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.