Ankara’da Tüketime Sunulan Süt ve Beyaz Peynirlerde Ağır Metal Kontaminasyonu

Yıl 2006, Cilt: 1 Sayı: 2, 20 - 28, 18.04.2010

Hafize Temurci (usta) Ahmet Güner

Öz

Araştırmada, Ankara İli Kazan, Çubuk, Kızılcahamam ve Yenimahalle ilçelerinden toplanan 36
adet süt ve 40 adet beyaz peynir numunesi ağır metal kontaminasyonu yönünden incelendi. Örneklerin ağır
metal kontaminasyonu, Mars-5 mikrodalga kapalı sistem yaş yakma yöntemiyle yakıldıktan sonra VARIANCCD
Simultaneous ICP-AES cihazıyla belirlendi.
Araştırmada süt numunelerinde ortalama alüminyum, kadmiyum, krom, bakır, demir ve nikel miktarları
sırasıyla 6, 0.114, 1.016, 4.300, 52.149 ve 2.754mg/l, peynir numunelerinde ise 23.276, 0.073, 2.597, 5.338,
62.567, 2.371mg/kg düzeylerinde tespit edildi. İncelenen süt ve peynir numunelerinde kurşun varlığına
rastlanmadı. Peynir numunelerinin alüminyum, krom, bakır ve demir miktarları süt numunelerinden daha
yüksek bulundu.
Kazan ilçesinin süt numunelerinde 4 metal, peynir numunelerinde ise 3 metal bakımından en yüksek
olduğu, bunu Yenimahalle ilçesinin izlediği, Kızılcahamam ilçesinin ise ağır metal içerikleri bakımından en
düşük olduğu tespit edildi.
Metal kapta muhafaza edilen süt numunelerinde bakır miktarı, peynir numunelerinde ise alüminyum
miktarının fazla olduğu, otoyol varlığının süt ve peynir numunelerinin ağır metallerle kontaminasyonuna
herhangi bir olumsuz etkisi olmadığı tespit edildi. Sanayi bölgesine yakın yerlerde üretilen süt numunelerinin
demir, peynir numunelerinin ise bakır miktarları yüksek bulundu.
Sonuç olarak, süt ve ürünlerinin üretiminde kullanılan standarda uygun olmayan alet ve ekipmanlar ile
üretim yerlerine yakın sanayi kuruluşları varlığının; süt ve peynir numunelerinin ağır metal bulaşmalarına
maruz kalmasında önem arz ettiği kanısına varıldı.

Anahtar Kelimeler

Ağır metal, Süt, Peynir, Sekunder kontaminasyon

Kaynakça

• Agrawal, G.D. 1999. Diffuse agricultural water pollution in India. Water Sci. and Technol., 39, 3, 33-47.
• Akın, N., Ayar, A., Sert, D., Çalık, N. 2003. Konya ilinin değişik bölgelerinden toplanan sütlerin ağır metal içerikleri üzerine bir araştırma. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu, 22-23 Mayıs, sayfa 355-358, İzmir.
• Algan. G., Tekinşen, O.C., Gök, V. 2003. Konya yöresi inek sütlerinde bazı ağır metal içeriklerinin saptanması. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu, 22-23 Mayıs, sayfa 359-362, İzmir.
• Azcue, J.M.P., Pfeiffer, W.C., Donangelo, C.M., Fiszman Malm, O. 1988. Heavy metals in foods from thr Paraiba Do Sul River Valley, Brazil. J Food Comp and Anal, 1, 250-258
• Bayraktaroğlu, G. 1993. Trakya bölgesinde üretilen peynirlerde bazı ağır metal içeriklerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Belgaied, J.E. 2003. Release of heavy metals from Tunisian tarditional earthenware. Food and Chem Toxicol, 41, 95-98.
• Bratakos, M.S., Lazos, E.S., Bratakos, S.M. 2002. Chromium content of selected Greek foods. The Sci of the Total Environ 290, 47-58
• Brooks, R.R. 2000. Phytochemistry of Hyperaccumulators. In: Plants That Hyperaccumulate Heavy Metals. Ed. by Robert R Brooks. Pp. 18-21, CABI Publishing, New York.
• Gültekin, R. 1998. Bursa İli Çevresinden Alınan Çiğ Süt Örneklerinde Bazı Mineral Madde ve Ağır Metallerin Tespiti Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Güray, Ç. 1999. Çeşitli Gıda Maddelerinde Ağır Metallerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi Osmangazi Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü.
• International Dairy Federetaion 1992. Trace Elements in Milk and Milk Products. Bulletin of the International Dairy Federation. No:278.
• Jensen, R.G. 1995. Handbook of Milk Composition. Pp. 897-899, Academic Pres, New York.
• Kaya, S., Akar, F. 2002. Metaller, Diğer İnorganik Maddeler ve Radyoetkin Maddeler. Alınmıştır “Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji”. Editör, Sezai Kaya, İbrahim Pirinçci, Ali Bilgili. Sayfa 207-250, Medisan Yayın Serisi: 53, Ankara.
• Kınık, Ö., Akbulut, N., Karagözlü, C. 2002. Süt ve Süt Ürünlerinde Kalıntı ve Kontaminantlar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 551, sayfa 78-86, İzmir.
• Laurent, L. 1997. Minerals. In “Analysis of Food Constituents.” Ed. J.L. Multon, Pp. 90-95, Viley-VCH Inc., Canada.
• Licata, P., Trombetta, D., Cristani, M., Giofre, F., Martino, D., Calo, M., Naccari, F. 2004. Levels of ‘toxic’ and ‘essantial’ metals in samples of bovine milk from various dairy farms in Calabria,İtaly. Environment İnter 30, 1-6
• Lucas, J. 1974. Our Polluted Food. A Survey of the Risks. Pp. 157-163, John Willey & Sons, New York.
• McDowell, L.R. 1992. Minerals in Human Nutrition. Pp. 360-370, Academic Pres, New York.
• Metin, M. 2001. Süt Teknolojisi, Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. Ege Üniversitesi Basımevi, Yayın No:33, İzmir
• Onianwa, P.C., Adetola, I.G., Iwegbue, C.M.A., Ojo, M. F., Tela, O.O. 1999. Trace heavy metal composition of some Nigerian beverages and food drinks. Food Chem, 66, 275-279.
• Özrenk, E. 2002. Van İli ve İlçelerinde Üretilen İnek Sütlerinin Ağır Metal Kirlilik Düzeyi ve Bazı Mineral Madde İçerikleri. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Van.
• Steel, R.G.D., and Torrie, J.H. 1981. Principles and Procedures of Statistics. 2nd ed. Mc Graw-Hill International Book Company, Tokyo.
• Tripathi, R.M., Raghuanth, R., Sastry, V.N., Krishnamoorthy, T. M. 1999. Daily intake of heavy metals by infants through milk and milk products. The Sci. Total Environ., 227, 229-235.
• Türk Gıda Kodeksi 2002. Gıda Maddelerinde Belirli Bulaşanların Maksimum Seviyelerinin Belirlenmesi Hakkında Tebliğ. Resmi Gazete, 23 Eylül 2002 Tarih ve 24885 Sayı.
• Wogan, G.N., and Marletta, M.A. 1985. Undesirable or Potentially Undesirable Constituents of Foods. In. Food Chemistry. Ed by Owen R Fennema. Maecel Dekker Inc. New York.
• Yüzbaşı, N. 2001. Kaşar Peynirinde Bazı Ağır Metallerin Düzeyi ve Prosesteki Değişimi. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Süt Teknolojisi Anabilim Dalı.