Ağaç ve Yer Sincaplarının (Rodentia: Sciuridae) Kafa Kemikleri Üzerinde Karşılaştırmalı Morfolojik Bir Araştırma

Yıl 2009, Cilt: 4 Sayı: 2, 87 - 95, 09.03.2010

Hakan Yalçın Atilla Arslan

Öz

Sunulan çalışmada, 10 adet ağaç sincabı (Sciurus anomalus, 5♂, 5♀) ve 10 adet de yer sincabı (Spermophilius xanthoprymnus, 5♂, 5♀) kullanıldı. Makro-anatomik açıdan incelendiğinde, sincap (Rodentia: Sciuridae) türlerinin kafa kemikleri arasında bazı morfolojik farklılıklar mevcuttu. Sincap türlerinin kafalarının dorsal’indeki kemiklerde; crista nuchae, crista sagittalis externa, os frontale, incisura supraorbitale, sutura coronalis, os temporale, arcus zygomaticus, os lacrimale ve os nasale gibi anatomik yapılarda belirgin farklılıklar vardı. Kafanın ventral yüzündeki kemiklerin anatomik yapısı üzerindeki; condylus occipitalis, suturalar, dişler ve fossa gibi oluşumlar üzerinde de bazı morfolojik farklılıklar gözlendi.

Anahtar Kelimeler

Kafa kemikleri, Anatomi, Ağaç ve Yer Sincabı

Kaynakça

• Albayrak İ., Arslan A. 2006. Contribution to the taxonomical and biological characteristics of Sciurus anomalus in Turkey (Mammalia: Rodentia). Turk. J. Zool. 30, 111-116.
• Alkan B. 1965. Türkiye’nin ağaç ve tarla sincapları (Mammalia-Sciuridae) üzerine bazı incelemeler. Bitki Koruma Bülteni, Ankara, 5(4), 151-162.
• Arslan A. 2005. Cytogenetic studies on Spermophilus xanthoprymnus (Rodentia: Sciuridae) in central Anatolia. Folia Zool., 54(3), 278-284.
• Atalar Ö., Yılmaz S. 2004. Anatomy of skeleton axiale of squirrel. Indian Vet. J., 81, 305-311.
• Ball S.S., Roth VL. 1995. Jaw muscles of new world squirrels. J. Morph., 224(3), 265291.
• Cardini A., Hoffmann RS., Thorington RW. 2005. Morphological evolution in marmots (Rodentia, Sciuridae): size and shape of the dorsal and lateral surfaces of the cranium. J. Zool. Syst. Evol. Res., 43(3), 258-268.
• Cardini A. 2003. The Geometry of the marmot (Rodentia: Sciuridae) mandible: phylogeny and patterns of morphological evolution. Syst. Biol., 52(2), 186-205.
• Cardini A., O’Higgins P. 2004. Patterns of morphological evolution in marmota (Rodentia, Sciuridae): geometric morphometrics of the cranium in the context of marmot phylogeny, ecology and conservation. Biol. J. Linn. Soc., 82, 385-407.
• Dempsey MA. 1991. Cranial foramina and relationships of dipodoid rodents. Newman Library Digital Collections Undergrad, Honors Theses, New York, USA.
• Dikmenli M. 1996. Türkiye'de yaşayan yer sincabı, Spermophilus citellus (Linnaeus, 1776) (Mammalia:Rodentia) alttürlerinin taksonomisinde baş iskeleti ve diş köklerinin önemi. Yüksek Lisans Tezi, Seçuk Ünv. Eğitim Fak. Fen Bil. Enst., Biyoloji Anabilim Dalı, Konya.
• Dikmenli M., Kaya MA. 2000. Türkiye'deki yer sincabı, Spermophilus citellus (linnaeus, 1776), (Mammalia: Rodentia) alttürlerinde diş köklerinin varyasyonu. Selçuk Ünv. Eğitim Fak. Fen Bil. Derg., 8(1), 65-71.
• Ellerman JR., Morrison-Scott TCS. 1951. Checklist of palaeartic and Indian mammals. 1758-1946. Brit. Mus. (Nat. Hist.). London, 1-810.
• Gündüz I., Jaarola M., Tez C., Yeniyurt C., Polly PD., Searle JB. 2007. Multigenic and morphometric differentiation of ground squirrels (Spermophilus, Scuiridae, Rodentia) in Turkey, with a description of a new species. Mol. Phylogenet. Evol., 43, 916-935.
• Harrison DL., Bates, PJJ. 1991. The Mammals of Arabia. 2nd Edn., Sevenoaks, Kent, Harrison Zoological Museum, England.
• Herzig-Straschil B., Herzig A., Winkler H. 1991. A morphometric analysis of the skulls of Xerus inauris and Xerus princeps (Rodentia: Sciuridae). Z. Säuget., 56, 177-187.
• ICZN 1999. International Code of Zoological Nomenclature. International Commission on Zoological Nomenclature, 4th Edn., Pub. by the Ed Com The Natural History Museum, Cromwell Road, L Cromwell Road, London SW7 5BD, UK. Karan M., Atalar Ö. 2003. Sincap (Sciurus vulgaris) iskelet sistemi üzerinde makroanatomik araştırmalar I. ossa membri thoracici. Fırat Üniv. Sağ. Bil. Derg. (Veteriner), 17(1), 35-38.
• Konuk M., Kaya MA. 1998. Konya ve Karaman illeri kemirici (Mammalia: Rodentia) faunası. S.Ü. Eğ. Fak., Fen Bil. Derg., 1(7), 31-38.
• Nagorsen DW. 2002. An Identification Manual to the Small Mammals of British Columbia. Pub. British Columbia Ministry of Sustainable Resource Management, Terrestrial Ecosystems Branch and Royal British Columbia Museum, Canada.
• NAV 2005. Nomina Anatomica Veterinaria, International Committee on Veterinary Gross Anatomical Nomenclature. 5th Edn., Pub. by the Ed. Com. Hannover, Columbia, Gent, Sapparo, USA.
• Önel A., Temizer İA. 2005. Elazığ, Erzincan ve Malatya illerinde Sciurus anomalus (Güldenstaedt, 1785) popülasyonlarının morfolojik ve bazı biyometrik özellikleri. Fırat Üniv., Fen ve Müh. Bil. Derg., 117(1), 205-215.
• Özdemir D., Atalar Ö. 2003. Sincap (Sciurus vulgaris) iskelet sistemi üzerinde makroanatomik araştırmalar II. ossa membri pelvini. Fırat Üniv. Sağ. Bil. Derg. (Veteriner), 17(3), 151-154.
• Pergams ORW., Ashley MV. 2001. Microevolution in Island Rodents. Genetica, 112/113, 245-256.
• Rose KD., Chinnery BJ. 2004. The postcranial skeleton of early eocene rodents. B. Carnegie Museum Nat. Hist., 36, 211244.
• Russell AP., Pereschitz, RM., Powell, GL. 2001. The cranial osteology of Spermophilus richardsonii (Sabine, 1822) (Richardson’s Ground Squirrel) (Mammalia: Rodentia: Sciuridae). Ann. Zool., 51(1), 117-131.
• Swiderski DL. 1993. Morphological evolution of the scapula in tree squirrels, chipmunks, and ground squirrels (Sciuridae): an analysis using thin-plate splines. Evolution, 47, 1854-1873.
• Thorington RW., Darrow K. 1996. Jaw muscles of old world squirrels. J. Morph., 230, 145-165.
• Weijs W., Dantuma R. 1975. Electromyography and mechanics of mastication in the albino rat. J. Morph., 146, 1-34.
• Wilson DE., Reeder, DM. 1993. Mammal Species of the World. 2nd Edn., Smithsonian Institution Press, Washington DC.
• Yalçın H., Arslan A. 2009. Ağaç (Sciurus anomalus) ve yer sincaplarının (Spermophilus xanthoprymnus) kafa kemikleri üzerinde karşılaştırmalı geometrik morfometrik çalışma. Selçuk Üniv., Fen-Edeb. Fak. Fen Derg., 33, (Baskıda).
• Yalçın H., Arslan A.,Tıpırdamaz S. 2003. Ağaç sincabının (Sciurus anomalus) (Guldenstaed, 1785) (Mammalia: Rodentia) çiğneme kasları üzerinde makro-anatomik araştırmalar. Selçuk Üniv., Vet. Bil. Derg., 19(3-4), 83-88.
• Yalçın H., Kayış SA., Arslan A. 2007. Ağaç, yer sincabı ve ratın mandibula'sı üzerinde karşılaştırmalı makro-anatomik, mekanik ve geometrik morfometrik çalışma. Selçuk Üniv., Vet. Bil. Derg., 23(1), 83-95.
• Yiğit N., Çolak E. 1998. Contribution to the geographic distribution of rodent species and ecological analyses of their habitats in Asiatic Turkey. Turk. J. Biol., 22, 435446.
• Yiğit N., Çolak E., Sözen MA. 2000. Study on the hibernation of Spermophilus xanthoprymnus (Bennet, 1835) (Mammalia: Rodentia) in Turkey. Turk. J. Zool., 24, 87-93.
• Yiğit N., Neumann K., Özkurt Ş., Çolak E., Çolak R. 2005. Biometric and genetic evolution of Spermophilus (Mammalia: Rodentia) populations in Turkey. Isr. J. Zool., 51, 191-198.