Harder Bezi’nin Yapı ve Fonksiyonları

Yıl 2010, Cilt: 5 Sayı: 2, 89 - 96, 12.10.2010

Tolunay Kozlu Hikmet Altunay

Öz

Harder bezi, karada yaşayan omurgalıların pek çoğunda bulunan orbital bir bezdir. Harder bezi ilk defa Johann Jacop Harder
tarafından 1694 yılında iki geyik türünde yaptığı bir araştırma ile keşfedilmiştir. Memeli Harder bezi üçüncü göz kapağı ile ilişkili
olarak gözün iç açısı içinde yer alır ve sekretorik kanalı ile membrana niktitans’ın yüzeyine açılır. Kanatlılarda bileşik tubuler veya
tubuloalveolar tipteki Harder bezi’nin lumenini değişen yükseklikte prizmatik hücrelerin oluşturduğu epitel sınırlandırır. Bezin
subepitelyal bölgesinde plazma hücreleri bulunur. Harder bezi sürüngenlerde genellikle göz küresinin mediyaline ya da
mediyoventraline yerleşir. Bu bez yılanlarda bilinen tek göz bezidir. Türlere göre Harder bezi’nin morfolojik ve biyokimyasal
özellikleri arasındaki farklılık şaşırtıcıdır ve bu farklılığın, adaptasyon ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değişen fonksiyonlar nedeniyle
oluştuğu düşünülmüştür. Ayrıca son yıllarda bazı araştırmacılar, primatlarda da bezin varlığını ortaya koymuşlardır. Bu derlemenin
amacı hayvan türlerine göre değişen ve önemli fonksiyonlara sahip Harder bezi’nin yapısal ve fonksiyonel olarak
değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Harder Bezi, Memeli, Kanatlı, Sürüngen, Morfoloji