Derleme
Yıl 2018,
Cilt: 13 Sayı: 2, 229 - 241, 25.10.2018
Öz
Mineral elements are essential to health. They should be present in diet. But the excessive dose can be toxic to
humans. Milk and dairy products can be a source of heavy metals. The occurrence of heavy metals in dairy often results from
environmental and industrial contamination. Environmental pollution is a global problem for man. Heavy metal accumulation
in the environment must be prevented to avoid health risk and further deterioration of the environment. This review is
summarize the effects of mineral elements and heavy metals on organism and to describe a source of contamination and
inputs of heavy metals into food chain and dairy products.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKLAR 1. Erdinç BD. Bazı Gıdalarımızda Metalik Kontaminant Düzeylerinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi Ankara,1998. 2. Çepel N. Toprak Kirliliği, Erozyon ve Çevreye Verdiği Zararlar. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayınları 14, İstanbul. 111, 1997. 3. Metin M. Süt Teknolojisi. Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. İzmir Ege Üniversitesi Basımevi:Yayın No: 33. 2001 4. Erdinç DB, Saldamlı I. Variation in some heavy metals during the production of white cheese. Int J Daıry Technol 2000; 53(3): 96-99. 5. Belgaied JE. Release of heavy metals from Tunisian tarditional earthenware. Food Chem Toxicol 2003; 41: 95-98. 6. Karataş M. Konya Ana Tahliye Kanalında Ağır Metallerin İncelenmesi, Bitki ve Toptaktaki Birikiminin Tespiti. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi Konya. 2004. 7. Karaca A. Turgay O. Kızılkaya R. Haktanır K. Topraklara ağır metal ilavesinin bazı biyolojik olaylara etkisi. Tarım ve Çevre İlişkiler Sempozyumu, Mersin 1996; 111-121. 8. Şişli MN. Çevre Bilimi Ekoloji. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Gazi Kitapevi, 2.Baskı. Ankara.1999. 9. Reilly C. Metal Contamination of Food. Blackwell Science Ltd.2002. 10. Anonymous. Heavy metals and pesticides residue in the foodstuff. Auroville Innovative Urban Management IND-015. Annexes, Final report. 2003. 11. Clarkson TW. Principles of Risk Assesment. Advances in Dental Research 1992; 6:22-27. 12. WHO and FAO. Evaluation of Certain food Additives and the Contaminants Mercury, Lead and Cadmium. Sixteen Report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives.1972;505:11-24. Geneva. 13. Zukowska J. and Bızıuk M. Methodological Evaluation of Method for Dietary Heavy Metal Intake. J Food Sci 2008;73(2):21-29. 14. Tok HH. Çevre Kirliliği. Anadolu Matbaa Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., sf: 266-283, İstanbul, 1997. 15. Ağca N. Atıksuların Toprak Ekosistemine Etkileri, Kayseri. 1. Atıksu Sempozyumu Bildiri Kitabı. Kayseri 1998; s:5-8 16. Yıldız N. Toprak Kirletici Bazı Ağır Metallerin (Zn, Cu, Cd, Cr, Pb, Co ve Ni) Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Atatürk Üni Ziraat Fak Derg 2001; 32(2):207-213 17. Yılmazer D, Yaman, S. Heavy Metals Pollution And Chemical Profile Of Ceyhan River. Turkish J Eng Env Sci 1998; 23: 59-61. 18. Agravva GD. Diffuse Agricultural Water Pollution In India. Water Scı Technol 1999;39(3): 33-47. 19. Yağdı K, Kaçar O, Azkan N. Topraklardaki Ağır Metal Kirliliği ve Tarımsal Etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2000; 15(2): 109-115. 20. Jaradat QM, Momani KA. Contamination Of Roadside Soil, Plants And Air With Heavy Metals In Jordan, A Comparative Study. Turk J Chem 1998; 23:209-220. 21. Chary NS., Kamala CT, Raj DSS. Assessing risk of heavy metals from consuming food grown on sewage irrigated soils and food chain transfer. Ecotox Environ Safe 2008;69:513-524. 22. Atasever, M. “Spor ve Beslenme”, Milli Eğitim Bakanlığı No: 3843, Ders Kitapları Dizisi No: 888, Lise Ders Kitabı, 2003, Ankara. 23. Ferreira MMC, Morgano MA, Queiroz SCN, Mantovani DMB. Relationships of the minerals and fatty acid contents in processed turkey meat products. Food Chemy 2000; 69(3): 259–265. 24. Tarakçı Z., Küçüköner E. Değişik ot katkılı süt ürünlerinin bazı mineral madde ve ağır metal içeriklerinin irdelenmesi, 3. Gıda Mühendisliği Kongresi 2003: 441–454. 25. Akşan G. Düzköy yöresinde elde edilen sütlerde bazı eser elementlerin araştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Trabzon 2000. 26. Lutz, CA, Przytulski, KR (1994). Nutrition and Diet Therapy. F.A. Davis Company, Philadelphia. 27. Szefer P, Nriagu JO. Mineral Components in Food. CRC Pres.2007. 28. Berdanier CD, Dwver J, Feldman EB. Handbook of Nutrition and Food, Second Edition. CRC Pres. 2008. 29. Frieden E. New perspectives on the essential trace elements. J CHEM EDUC 1985: 917-923. 30. Apostoli P. Elements in enviromental and occupational medicine. J Chromatogr B. 2002;778(1):63-97. 31. Pankakoski E, Hyvarinen H, Jalkanen M, Koivisto I. Accumulation Of Heavy Metals In The Mole In Finland. Environ Pollut 1993; 80: 9-16. 32. Li PJ, Sheng YZ, Wang QY, Gu LY, Wang YL. Transfer of lead via placenta and breast milk in human. Biomed Environ Sci 2000; 13(2):9-85. 33. Altıntaş A, Bilgili A, Çelik S, Eraslan G. İçme Suyu İle Farklı Dozda ve Değişik Sürede Kurşun Alımının Albino Farelerde Böbrek ve Sinir Sistemi Üzerine Etkisi. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1998; 48: 27-34. 34. Güray Ç. Çeşitli Gıda Maddelerinde Ağır Metallerin İncelenmesi. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi 1999. Eskişehir. 35. Vural N. Toksikloji, Metalik zehirler. A.Ü. Eczacılık Fakültesi Yayınları, 1996: 3, 659 s., Ankara 36. Blüthgen B. Burt R. Heeschen WH. Heavy metals and other trace elements. Monograph on residues and contaminants in milk and milk products. FIL-IDF Special Issue. 1997; 9701.p.1-132, Belgium. 37. Anonymous. Discussion paper on lead. Joint FAO/WHO Foods standards programme. Codez committee on food additives and contaminants. Twenty-seventh session. Food and Agriculture Organization of United nations. 1994. CX/FAC 95/18, Rome. 38. Cabrera C, Lorenzo ML, Lopez MC. Lead and cadmium contamination in dairy products and its repercussion on total dietary intake. J Agric Food Chem 1995;43:1605-1609. 39. Concon JM. Food Toxicology, Part B: Contaminants and Additives, Marcel Dekker Inc. 1998. 1351 p. New York and Basel. 40. Vural H. Ağır metal iyonlarının gıdalarda oluşturduğu kirlilikler. Çevre Dergisi 1993; 8, 3- 8. 41. Demirözü B, Saldamlı İ. Metallic contamination problem in a pasta production plant. Turkish J Eng Env Sci 2002;26:361-365. 42. Yüzbaşı N. Kaşar peynirlerinde bazı ağır metallerin düzeyi ve Prosesteki değişimi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktota Tezi. Ankara 2001. 43. Tripathi RM., Raghuanth R, Sastry VN, Krishnamoorthy TM. Daily intake of heavy metals by infants through milk and milk products. The Sci Total Environ 1999; 227: 229-235. 44. Işık N. Konca R. Gümüş Y. Gıdalarda Katkı-Kalıntı ve Bulaşanların İzlenmesi. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Gıda Teknolojisi Araştırma Enstitüsü, 1996. Bursa. 45. Şen H. Van Gölü'nde Avlanan Chalcarburnus Tarichi (İnci Kefali) Balığında Kurşun, Kadmiyum, Çinko ve Bakır gibi Ağır Metallerin Birikim Düzeylerinin ve Toksik Etkilerinin Araştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Van, 1993. 46. Demirezen D. Aksoy A. Determination of heavy metals in bee honey using by ICP-OES. G.U. Journal of Science 2005;18(4):569-575. 47. Tekinşen, O.C., Atasever, M. ve Keleş, A.. Süt Ürünleri: Üretim ve Kontrol. Konya: Selçuk Üniv. Basımevi: Mimoza Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş., 1997, Konya. 48. Bettoni, RW and Burlingame, B. Milk and dairy product composition. Milk and dairy product in human nutrition, Muehlhoff, E. Bennett, A. McMahon, D. (eds.) FAO, Rome, 2013. 49. Mata L. Sanchez L, Puyol P, Calvo M. Changes in the distribution of added leadandcadmium in human ve bovine milk induced by heating or freezing. J Food Protect 1995;58(3):305-309. 50. Coni E, Bocca A, Ianni D, Caroli S. Preliminary evaluation of the factors influencing the trace element contents of milkand dairy products. Food Chem 1995;52:123-130 51. Gültekin R. Bursa ili çevresinde alınan çiğ süt örneklerinde bazı mineral madde ağır metallerin tespiti üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Tekirdağ, 1998. 52. Şimşek O, Gültekin R, Öksüz O, Kurultay S. The effect of enviromental pollution on the heavy metal content of raw milk. Nahrung 2000; 44: 360-363. 53. Akın N, Ayar A, Sert D, Çalık N. Konya ilinin değişik bölgelerinden toplanan sütlerin ağır metal içerikleri üzerine bir araştırma. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu, 22-23 Mayıs 2003;355-358, İzmir. 54. IDF/FIL. Metal Contaminant in Milk and Milk Products. International Dairy Federation Bulletin Dawment. 1978;105:38. 55. Özlü, H., Aydemir Atasever M., Urçar, S., Atasever, M. Mineral Contents and Heavy Metal Contamination in Kashar Cheeses Consumed in Erzurum Province Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg., 18 (2): 205-208, 2012.
Yıl 2018,
Cilt: 13 Sayı: 2, 229 - 241, 25.10.2018
Öz
Mineral maddeler sağlık için önemlidir ve diyette yer almaları gerekir. Ancak aşırı dozu insanlar için toksik olabilmektedir.
Süt ve süt ürünleri ağır metallerin kaynağı olabilir. Sütte ağır metallerin bulunması, genellikle çevresel ve endüstriyel kirlilikten
kaynaklanmaktadır. Çevresel kirlilik, insanlar için küresel bir sorundur. Ağır metal kaynaklı sağlık riskinin azaltılması ve
çevrenin daha da kötüleşmesini önlemek için çevrede ağır metal birikimi önlenmelidir. Bu derleme, minerallerin ve ağır
metallerin organizmaya etkilerini ve ağır metallerin gıdalara ve süt ürünlerine bulaşma kaynaklarını özetlemektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKLAR 1. Erdinç BD. Bazı Gıdalarımızda Metalik Kontaminant Düzeylerinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi Ankara,1998. 2. Çepel N. Toprak Kirliliği, Erozyon ve Çevreye Verdiği Zararlar. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayınları 14, İstanbul. 111, 1997. 3. Metin M. Süt Teknolojisi. Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. İzmir Ege Üniversitesi Basımevi:Yayın No: 33. 2001 4. Erdinç DB, Saldamlı I. Variation in some heavy metals during the production of white cheese. Int J Daıry Technol 2000; 53(3): 96-99. 5. Belgaied JE. Release of heavy metals from Tunisian tarditional earthenware. Food Chem Toxicol 2003; 41: 95-98. 6. Karataş M. Konya Ana Tahliye Kanalında Ağır Metallerin İncelenmesi, Bitki ve Toptaktaki Birikiminin Tespiti. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi Konya. 2004. 7. Karaca A. Turgay O. Kızılkaya R. Haktanır K. Topraklara ağır metal ilavesinin bazı biyolojik olaylara etkisi. Tarım ve Çevre İlişkiler Sempozyumu, Mersin 1996; 111-121. 8. Şişli MN. Çevre Bilimi Ekoloji. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Gazi Kitapevi, 2.Baskı. Ankara.1999. 9. Reilly C. Metal Contamination of Food. Blackwell Science Ltd.2002. 10. Anonymous. Heavy metals and pesticides residue in the foodstuff. Auroville Innovative Urban Management IND-015. Annexes, Final report. 2003. 11. Clarkson TW. Principles of Risk Assesment. Advances in Dental Research 1992; 6:22-27. 12. WHO and FAO. Evaluation of Certain food Additives and the Contaminants Mercury, Lead and Cadmium. Sixteen Report of the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives.1972;505:11-24. Geneva. 13. Zukowska J. and Bızıuk M. Methodological Evaluation of Method for Dietary Heavy Metal Intake. J Food Sci 2008;73(2):21-29. 14. Tok HH. Çevre Kirliliği. Anadolu Matbaa Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., sf: 266-283, İstanbul, 1997. 15. Ağca N. Atıksuların Toprak Ekosistemine Etkileri, Kayseri. 1. Atıksu Sempozyumu Bildiri Kitabı. Kayseri 1998; s:5-8 16. Yıldız N. Toprak Kirletici Bazı Ağır Metallerin (Zn, Cu, Cd, Cr, Pb, Co ve Ni) Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Atatürk Üni Ziraat Fak Derg 2001; 32(2):207-213 17. Yılmazer D, Yaman, S. Heavy Metals Pollution And Chemical Profile Of Ceyhan River. Turkish J Eng Env Sci 1998; 23: 59-61. 18. Agravva GD. Diffuse Agricultural Water Pollution In India. Water Scı Technol 1999;39(3): 33-47. 19. Yağdı K, Kaçar O, Azkan N. Topraklardaki Ağır Metal Kirliliği ve Tarımsal Etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2000; 15(2): 109-115. 20. Jaradat QM, Momani KA. Contamination Of Roadside Soil, Plants And Air With Heavy Metals In Jordan, A Comparative Study. Turk J Chem 1998; 23:209-220. 21. Chary NS., Kamala CT, Raj DSS. Assessing risk of heavy metals from consuming food grown on sewage irrigated soils and food chain transfer. Ecotox Environ Safe 2008;69:513-524. 22. Atasever, M. “Spor ve Beslenme”, Milli Eğitim Bakanlığı No: 3843, Ders Kitapları Dizisi No: 888, Lise Ders Kitabı, 2003, Ankara. 23. Ferreira MMC, Morgano MA, Queiroz SCN, Mantovani DMB. Relationships of the minerals and fatty acid contents in processed turkey meat products. Food Chemy 2000; 69(3): 259–265. 24. Tarakçı Z., Küçüköner E. Değişik ot katkılı süt ürünlerinin bazı mineral madde ve ağır metal içeriklerinin irdelenmesi, 3. Gıda Mühendisliği Kongresi 2003: 441–454. 25. Akşan G. Düzköy yöresinde elde edilen sütlerde bazı eser elementlerin araştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Trabzon 2000. 26. Lutz, CA, Przytulski, KR (1994). Nutrition and Diet Therapy. F.A. Davis Company, Philadelphia. 27. Szefer P, Nriagu JO. Mineral Components in Food. CRC Pres.2007. 28. Berdanier CD, Dwver J, Feldman EB. Handbook of Nutrition and Food, Second Edition. CRC Pres. 2008. 29. Frieden E. New perspectives on the essential trace elements. J CHEM EDUC 1985: 917-923. 30. Apostoli P. Elements in enviromental and occupational medicine. J Chromatogr B. 2002;778(1):63-97. 31. Pankakoski E, Hyvarinen H, Jalkanen M, Koivisto I. Accumulation Of Heavy Metals In The Mole In Finland. Environ Pollut 1993; 80: 9-16. 32. Li PJ, Sheng YZ, Wang QY, Gu LY, Wang YL. Transfer of lead via placenta and breast milk in human. Biomed Environ Sci 2000; 13(2):9-85. 33. Altıntaş A, Bilgili A, Çelik S, Eraslan G. İçme Suyu İle Farklı Dozda ve Değişik Sürede Kurşun Alımının Albino Farelerde Böbrek ve Sinir Sistemi Üzerine Etkisi. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1998; 48: 27-34. 34. Güray Ç. Çeşitli Gıda Maddelerinde Ağır Metallerin İncelenmesi. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi 1999. Eskişehir. 35. Vural N. Toksikloji, Metalik zehirler. A.Ü. Eczacılık Fakültesi Yayınları, 1996: 3, 659 s., Ankara 36. Blüthgen B. Burt R. Heeschen WH. Heavy metals and other trace elements. Monograph on residues and contaminants in milk and milk products. FIL-IDF Special Issue. 1997; 9701.p.1-132, Belgium. 37. Anonymous. Discussion paper on lead. Joint FAO/WHO Foods standards programme. Codez committee on food additives and contaminants. Twenty-seventh session. Food and Agriculture Organization of United nations. 1994. CX/FAC 95/18, Rome. 38. Cabrera C, Lorenzo ML, Lopez MC. Lead and cadmium contamination in dairy products and its repercussion on total dietary intake. J Agric Food Chem 1995;43:1605-1609. 39. Concon JM. Food Toxicology, Part B: Contaminants and Additives, Marcel Dekker Inc. 1998. 1351 p. New York and Basel. 40. Vural H. Ağır metal iyonlarının gıdalarda oluşturduğu kirlilikler. Çevre Dergisi 1993; 8, 3- 8. 41. Demirözü B, Saldamlı İ. Metallic contamination problem in a pasta production plant. Turkish J Eng Env Sci 2002;26:361-365. 42. Yüzbaşı N. Kaşar peynirlerinde bazı ağır metallerin düzeyi ve Prosesteki değişimi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktota Tezi. Ankara 2001. 43. Tripathi RM., Raghuanth R, Sastry VN, Krishnamoorthy TM. Daily intake of heavy metals by infants through milk and milk products. The Sci Total Environ 1999; 227: 229-235. 44. Işık N. Konca R. Gümüş Y. Gıdalarda Katkı-Kalıntı ve Bulaşanların İzlenmesi. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü. Gıda Teknolojisi Araştırma Enstitüsü, 1996. Bursa. 45. Şen H. Van Gölü'nde Avlanan Chalcarburnus Tarichi (İnci Kefali) Balığında Kurşun, Kadmiyum, Çinko ve Bakır gibi Ağır Metallerin Birikim Düzeylerinin ve Toksik Etkilerinin Araştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Van, 1993. 46. Demirezen D. Aksoy A. Determination of heavy metals in bee honey using by ICP-OES. G.U. Journal of Science 2005;18(4):569-575. 47. Tekinşen, O.C., Atasever, M. ve Keleş, A.. Süt Ürünleri: Üretim ve Kontrol. Konya: Selçuk Üniv. Basımevi: Mimoza Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş., 1997, Konya. 48. Bettoni, RW and Burlingame, B. Milk and dairy product composition. Milk and dairy product in human nutrition, Muehlhoff, E. Bennett, A. McMahon, D. (eds.) FAO, Rome, 2013. 49. Mata L. Sanchez L, Puyol P, Calvo M. Changes in the distribution of added leadandcadmium in human ve bovine milk induced by heating or freezing. J Food Protect 1995;58(3):305-309. 50. Coni E, Bocca A, Ianni D, Caroli S. Preliminary evaluation of the factors influencing the trace element contents of milkand dairy products. Food Chem 1995;52:123-130 51. Gültekin R. Bursa ili çevresinde alınan çiğ süt örneklerinde bazı mineral madde ağır metallerin tespiti üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Tekirdağ, 1998. 52. Şimşek O, Gültekin R, Öksüz O, Kurultay S. The effect of enviromental pollution on the heavy metal content of raw milk. Nahrung 2000; 44: 360-363. 53. Akın N, Ayar A, Sert D, Çalık N. Konya ilinin değişik bölgelerinden toplanan sütlerin ağır metal içerikleri üzerine bir araştırma. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu, 22-23 Mayıs 2003;355-358, İzmir. 54. IDF/FIL. Metal Contaminant in Milk and Milk Products. International Dairy Federation Bulletin Dawment. 1978;105:38. 55. Özlü, H., Aydemir Atasever M., Urçar, S., Atasever, M. Mineral Contents and Heavy Metal Contamination in Kashar Cheeses Consumed in Erzurum Province Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg., 18 (2): 205-208, 2012.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 13 Sayı: 2 |